Một tháng sau khi Liên hoan phim Cannes 2023 kết thúc, Trần Anh Hùng về nước dạy đạo diễn chương trình Gặp gỡ mùa thu ở TP HCM. Khóa học diễn ra ngày 6-12/7, Trần Anh Hùng hướng dẫn các kỹ năng chỉ đạo tác phẩm, dựa trên 34 năm kinh nghiệm.
Một số khoảnh khắc trong buổi học đạo diễn, do Trần Anh Hùng giảng dạy. Video: Ban tổ chức cung cấp
Qua những bài giảng, Trần Anh Hùng bộc lộ quan điểm về nghệ thuật, làm nghề. Anh cho rằng đạo diễn là người luôn sẵn sàng cho các tình huống xảy ra trên trường quay, làm mọi cách để bảo vệ ý kiến của mình.
Khi học viên người Đài Loan Sun Chieh Heng hỏi làm sao Trần Anh Hùng có được bối cảnh mong muốn, đạo diễn lấy câu chuyện của mình làm bài học. Trong một lần ngồi uống nước ở quận 5 (TP HCM), Trần Anh Hùng phát hiện một vị trí phù hợp để quay cảnh đốt nhà nhân vật nhà thơ (Lương Triều Vỹ đóng) ở cuối phim Xích lô (1995). Ngay lúc đó, đạo diễn gọi điện cho nhà sản xuất ở Pháp, yêu cầu bằng mọi cách phải xây căn chung cư ngay trước bùng binh, gần chỗ anh đang ngồi.
Nhà sản xuất từ chối vì ngân sách không đủ, nhưng Trần Anh Hùng kiên quyết muốn làm. Trước đó, đạo diễn từng yêu cầu nhà sản xuất mua bằng được những bản nhạc của Nirvana để sử dụng trong Xích lô, dù biết giá cao. Để có tiền xây bối cảnh, đạo diễn thương lượng với nhà sản xuất trả lại một số bản nhạc. Sau đó, nhà sản xuất đồng ý thực hiện.
Nhà làm phim nói khi có lựa chọn cho một cảnh, đạo diễn phải chọn điều khó nhất để thực hiện. Anh khuyên học trò nếu muốn làm gì thì phải làm ngay, không chần chừ, đánh giá bản thân. "Cứ làm rồi sẽ thấy rõ mình là ai, mình muốn gì", đạo diễn nói.
Trần Anh Hùng giảng dạy trong buổi học đầu tiên của khóa đạo diễn, hôm 6/7 tại TP HCM. Ảnh: Ban tổ chức cung cấp
Trần Anh Hùng kể chuyện hậu trường làm phim của nhiều đạo diễn nổi tiếng để rút ra kinh nghiệm cho cách xử lý trên set quay. Ví dụ, trong phim The Dreamers (2003) của Bernardo Bertolucci, ở phân cảnh nhân vật Matthew (Michael Pitt đóng) lần đầu gặp Theo (Louis Garrel thủ vai), máy quay dẫn dắt khán giả đi theo nhiều hướng nhìn của hai người.
Đạo diễn phân tích hành động ngồi xuống bậc thềm của Theo làm thay đổi hướng nhìn của máy quay. Điều này khiến Bertolucci phá vỡ nguyên tắc 180 độ trong điện ảnh, làm cho cảnh có chiều sâu và tinh tế hơn. Theo anh, một đạo diễn giỏi phải biết ứng biến với camera, kiểm soát khung hình và phối hợp nhịp nhàng với đạo diễn hình ảnh để bộc lộ được thứ mình muốn, chứ không phải điều khán giả muốn.
Nhiều người nói khóa học mở ra cho họ góc nhìn mới về điện ảnh và cách làm phim. Học viên Đàm Quang Trung ấn tượng với tình yêu điện ảnh của Trần Anh Hùng. Lúc giảng bài, Trần Anh Hùng vận dụng mọi hiểu biết để dẫn dắt mọi người thấy được cái hay của tác phẩm. Còn khi cùng ngồi xem phim, nghệ sĩ là tín đồ của điện ảnh (cinephile), đắm chìm vào tác phẩm dù xem nhiều lần.
Danech San (Campuchia) nhận xét Trần Anh Hùng cho cô cảm nhận được cách sáng tạo của người đạo diễn trên trường quay. Học viên Sun Chieh Heng nói khâm phục sức bền bỉ của Trần Anh Hùng. "Dù đạt được nhiều thành tựu điện ảnh, Trần Anh Hùng vẫn chăm chỉ làm việc để tạo ra những giá trị mới", Sun nói.
Trần Anh Hùng chỉ ra điểm khác nhau giữa cuộc sống và nghệ thuật, trong khóa học đạo diễn thuộc chương trình "Gặp gỡ mùa thu", hôm 6/7. Video: Quế Chi
Alvin Lee (Singapore) cho biết những bài học vượt xa mong đợi của anh, Trần Anh Hùng giải đáp mọi thắc mắc về quá trình thực hiện dự án. "Trong sáu ngày học, đạo diễn xuất sắc Cannes 2023 đã thay đổi quan điểm của tôi. Lời khuyên của Trần Anh Hùng thật sự hữu ích trong chặng đường làm phim sắp tới", Alvin nói.
Trần Anh Hùng, 61 tuổi, sang Pháp định cư sau 1975. Anh theo học trường điện ảnh danh tiếng École Louis-Lumière (Pháp). Tác phẩm Mùi đu đủ xanh của đạo diễn nhận giải Caméra d'Or Liên hoan phim Cannes 1993 và được đề cử Oscar hạng mục Phim nói tiếng nước ngoài xuất sắc.
Hôm 28/5, Trần Anh Hùng thắng giải Đạo diễn xuất sắc Liên hoan phim Cannes lần thứ 76. Trong cuộc họp báo ngắn sau Cannes, đạo diễn nói đau đáu làm phim nghệ thuật, nhưng thấy đó là công việc khó khăn, nhất là tìm được chủ đề như The Pot au Feu - tác phẩm mới nhất.
Gặp gỡ mùa thu tổ chức lần đầu năm 2013, hỗ trợ các tài năng điện ảnh trẻ. Năm 2016, phim A Land Imagined (đạo diễn Singapore Chris Yeo) đoạt giải cao nhất, sau đó thắng giải Báo Vàng Liên hoan phim Locarno 2018, đại diện Singapore tham dự Oscar 2020. Trong nước, Ròm đoạt giải Lựa chọn của các nhà sản xuất năm 2014, Thưa mẹ con đi thắng giải Dự án phim thương mại xuất sắc năm 2016.
Năm nay, có 15 nhà làm phim trẻ tham gia lớp học. Trong đó, 5 học viên trong nước, những người còn lại đến từ Campuchia, Thái Lan, Trung Quốc, Đài Loan, Đức.
Quế Chi