Khi hệ thống camera AI được đưa vào hoạt động tại một số tuyến đường và nút giao lớn, tôi với tư cách là một người thường xuyên tham gia giao thông cảm nhận rõ rằng tình trạng vi phạm đã giảm đi phần nào.
Người dân quan sát đường tốt hơn, dừng đúng vạch hơn và bớt phóng nhanh vượt ẩu. Camera AI, ở một mức độ nhất định, đang phát huy vai trò hỗ trợ lực lượng chức năng giám sát và xử lý vi phạm.
Tuy nhiên, thực tế cho thấy, dù công nghệ hiện đại đã được triển khai, ý thức chấp hành luật giao thông của không ít người vẫn còn hạn chế.
Theo danh sách được ghi nhận từ 12 giờ ngày 13/11 đến 12 giờ ngày 14/11, trong thời gian này, camera AI tại km20 tuyến cao tốc Nội Bài - Lào Cai ghi nhận 13.528 phương tiện đi qua, với tốc độ trung bình là 74,46km/h. Tại đây, camera AI phát hiện 10 trường hợp không thắt dây đai an toàn.
Qua trích xuất dữ liệu từ camera AI được thí điểm lắp đặt tại nội đô Hà Nội (nút giao phố Phạm Văn Bạch - Hoàng Quán Chi), cơ quan Công an đã phát hiện 17 trường hợp điều khiển xe mô tô, xe gắn máy không đội mũ bảo hiểm; 56 trường hợp không chấp hành hiệu lệnh của đèn tín hiệu - vượt đèn đỏ.
Những con số ấy cho thấy, công nghệ có thể hiện đại, hệ thống có thể hoạt động liên tục 24/7, nhưng nếu ý thức của con người không thay đổi thì tình trạng vi phạm vẫn còn đó.
Là một người đi đường mỗi ngày, tôi cho rằng có nhiều nguyên nhân khiến ý thức tham gia giao thông của người dân vẫn chưa cải thiện.
1. Tâm lý chủ quan - "tôi đi nhanh một chút cũng không sao"
Nhiều người vẫn giữ suy nghĩ rằng những lỗi nhỏ như không thắt dây an toàn khi đi chậm, không đội mũ bảo hiểm khi chạy quãng đường ngắn, hay cố vượt đèn vàng, đèn đỏ "một chút" không gây hậu quả gì. Chính tâm lý chủ quan này khiến nhiều người phớt lờ luật và xem việc vi phạm là điều bình thường, thậm chí hợp lý trong nhiều tình huống.
Suy nghĩ "ai cũng làm vậy thì tôi cũng làm" vẫn rất phổ biến.
2. Thói quen xấu ăn sâu khó bỏ
Giao thông lâu nay tồn tại nhiều thói quen xấu: chen lấn, vượt đèn đỏ, đi sai làn, không nhường đường cho người đi bộ... Những thói quen này tồn tại hàng chục năm và trở thành "chuẩn mực ngầm" trong cách nhiều người tham gia giao thông.
Khi camera AI phát hiện vi phạm, người dân mới giật mình nhận ra rằng những hành vi "quen thuộc" hằng ngày của mình thực ra đã sai từ lâu.
3. Nhiều người chưa hiểu mức độ nguy hiểm của hành vi vi phạm
Phần lớn người vượt đèn đỏ, không đội mũ bảo hiểm hay không thắt dây an toàn đều không hiểu – hoặc không chịu hiểu – rằng đây là những hành vi có thể đe dọa tính mạng. Không ít người nghĩ rằng luật giao thông chỉ đơn thuần là "quy định giấy tờ", chứ không phải là biện pháp bảo vệ bản thân.
Công nghệ có thể bắt lỗi, nhưng không thể ngay lập tức thay đổi nhận thức.
4. Tâm lý "né" camera, không phải chấp hành tự giác
Camera AI khiến nhiều người đi đúng luật hơn, nhưng chủ yếu do sợ bị phạt, chứ không phải vì họ tự giác chấp hành. Khi vắng camera, nhiều người lại quay về thói quen cũ.
Ý thức thực sự không đến từ nỗi sợ, mà từ sự tự nhận thức.
5. Hành vi thiếu tôn trọng luật pháp
Một bộ phận người tham gia giao thông vẫn có suy nghĩ rằng luật có thể "lách", có thể "né", chỉ cần không bị bắt là được. Đây là nguyên nhân sâu xa khiến tình trạng vi phạm vẫn diễn ra, bất chấp mức phạt ngày càng cao và công nghệ ngày càng hiện đại.
6. Môi trường giao thông hỗn tạp, nhiều người chấp hành nhưng bị cuốn theo số đông
Có những tình huống mà dù muốn chấp hành, người đi đường vẫn bị người khác gây ảnh hưởng: bị xe phía sau bấm còi, ép vượt; bị dòng phương tiện chen lấn; bị xe máy tràn lên vỉa hè chắn lối. Môi trường giao thông hỗn loạn khiến những người có ý thức tốt cũng dễ bị cuốn vào vi phạm.
7. Sự thiếu nghiêm túc trong giáo dục giao thông
Trong trường học, học sinh chỉ học vài buổi lý thuyết về an toàn giao thông, nhưng ít được hướng dẫn thực tế. Nhiều người lớn cũng không cập nhật luật mới, không biết hoặc không hiểu các quy định cụ thể. Khi hiểu biết hạn chế, hành vi sai trái dễ xảy ra.
Vậy camera AI có đủ để thay đổi ý thức không?
Camera AI là công cụ hữu hiệu để phát hiện vi phạm một cách khách quan, chính xác, liên tục và không phụ thuộc vào con người. Nhưng chỉ khi người dân chỉ chấp hành vì sợ phạt, họ sẽ tìm cách né phạt. Nhưng khi họ chấp hành vì hiểu được sự nguy hiểm của hành vi vi phạm, thì dù không có camera, họ vẫn sẽ tuân thủ.
Tôi hy vọng trong thời gian tới, với sự hỗ trợ của camera AI và các biện pháp quản lý mới, người tham gia giao thông sẽ không chỉ "đi cho đúng luật vì sợ phạt", mà sẽ đi đúng để bảo vệ chính mình và người khác.
Khi ý thức được nâng cao, camera có hay không cũng không còn là vấn đề. Điều quan trọng nhất vẫn là văn hóa và trách nhiệm khi tham gia giao thông, điều mà chúng ta còn cần rất nhiều thời gian để gây dựng.
|
Nhiều tài xế xe máy ở Hà Nội dùng khẩu trang che biển số, hay dùng miếng sticker biến số 0, 9, 3 thành số 8 để tránh bị phạt nguội. Hành nghề xe ôm công nghệ, thường xuyên di chuyển khắp các tuyến đường Hà Nội, anh Hưng, 31 tuổi, quê Hưng Yên dùng hai miếng dán sticker màu trắng để che số đầu trong dãy 5 chữ số, biến thành biển xe 4 chữ số. "Biết là sai, nhưng vì thi thoảng đi ngược chiều nên đành chống chế", anh giải thích. Giống anh Hưng, nhiều người đi xe máy, đặc biệt là tài xế xe ôm, đã dùng chiêu thức này để thay đổi biển số. Hành vi vi phạm có chiều hướng phổ biến, khi Hà Nội lắp 1.873 camera AI phạt nguội ở khắp các giao lộ nội thành. Ghi nhận thực tế sáng 12/11 tại nút giao Ngã Tư Sở, chỉ khoảng 20 phút có hơn chục tài xế xe máy che biển số. Nút giao Nguyễn Trãi - Khuất Duy Tiến cũng xuất hiện tình trạng tương tự. |
Bảo