Bác sĩ Bạch Thị Chính, Giám đốc Y khoa, Hệ thống tiêm chủng VNVC dẫn chứng hai nghiên cứu nhằm giải thích cho nhận định này. Nghiên cứu đầu tiên do Tổ chức công cộng tại Mỹ - One Health Trust thực hiện vào tháng 10/2023, được Liên đoàn các nhà sản xuất và hiệp hội Dược phẩm quốc tế (IFPMA, Thụy Sĩ) hỗ trợ. Theo đó, vaccine giúp giảm đáng kể tỷ lệ nhiễm trùng kháng thuốc và thất bại trong điều trị y tế. Ví dụ, chương trình tiêm vaccine thương hàn cho trẻ có thể ngăn ngừa 53,5 triệu ca bệnh thương hàn kháng thuốc ở 73 quốc gia có thu nhập thấp và trung bình (LMIC) trong 10 năm.

Đồng thời, chủng ngừa cũng gián tiếp giảm sử dụng kháng sinh. Đơn cử, 77% dân số ở 18 nước có thu nhập thấp và trung bình được tiêm vaccine Rotavirus sẽ giúp ngăn ngừa 13,6 triệu đợt tiêu chảy được điều trị bằng kháng sinh hàng năm ở trẻ dưới 2 tuổi.

Nghiên cứu thứ hai xuất bản tháng 2/2021 trên tạp chí Nature, đánh giá về tác động của các loại vaccine hiện có với tình trạng kháng kháng sinh. Các chuyên gia kết luận vaccine có thể gián tiếp hạn chế tình trạng kháng kháng sinh. Lý do là chủng ngừa giúp tăng miễn dịch, chống lại các bệnh truyền nhiễm, giảm số lần đau ốm, từ đó không cần sử dụng thuốc và giảm kê đơn thuốc không phù hợp. Ở lĩnh vực nông nghiệp, vaccine giúp hạn chế tình trạng lạm dụng kháng sinh quá mức.

Vấn đề tiêm vaccine hạn chế vi khuẩn kháng thuốc được bác sĩ Chính đặt ra trong bối cảnh thế giới đang tổ chức tuần lễ Thế giới Nâng cao nhận thức về kháng thuốc từ 18 đến 24/11, kháng kháng sinh là vấn đề nhức nhối trên toàn cầu và tại Việt Nam.

Trong thông cáo báo chí ngày 20/11, Tổ chức Y tế Thế giới (WHO) cho biết Việt Nam nằm trong số các nước có tỷ lệ kháng thuốc cao. Nguyên nhân là lạm dụng, sử dụng không hợp lý thuốc kháng vi sinh vật, thuốc kháng sinh, hiệu thuốc bán kháng sinh không đơn và bác sĩ kê đơn không hợp lý. Thông cáo cũng trích ý kiến của Thứ trưởng Bộ Y tế Trần Văn Thuấn, cho biết xu hướng kháng kháng sinh ngày càng tăng trong thập kỷ qua.

Theo WHO, kháng thuốc khiến số lượng phương pháp điều trị và thuốc bị hạn chế, từ đó kéo dài thời gian nằm viện, tăng chi phí khám chữa, có thể gây tử vong. Việc ghép mô, tạng, bộ phận cơ thể người, hóa trị, phẫu thuật trở nên nguy hiểm hơn nếu không có thuốc kháng sinh hiệu quả để phòng ngừa và điều trị nhiễm trùng. Một số mặt bệnh như lao, sốt rét, HIV, bệnh truyền nhiễm qua đường tình dục phát triển vi khuẩn kháng thuốc khiến điều trị kém hiệu quả. Hậu quả kinh tế của kháng kháng sinh được cho là nặng nề tương đương với hậu quả khủng hoảng tài chính.

Việt Nam đã có Chiến lược quốc gia phòng chống kháng thuốc giai đoạn 2023-2030, nhằm 4 mục tiêu: nâng cao nhận thức về phòng, chống kháng thuốc; củng cố hệ thống giám sát kháng thuốc; giảm sự lan truyền của vi sinh vật và bệnh truyền nhiễm; sử dụng thuốc kháng vi sinh vật hợp lý, an toàn, có trách nhiệm.

Từ đây, bác sĩ Chính cho rằng vaccine là cách đơn giản nhất giúp người dân hạn chế sử dụng kháng sinh, thuốc kháng vi khuẩn, virus. Ngoài ra, người dân đảm bảo được sức khỏe lao động, tiết kiệm chi phí điều trị, nâng cao chất lượng cuộc sống.

Gia đình nên cho trẻ sơ sinh, trẻ nhỏ dưới 5 tuổi tiêm chủng đầy đủ theo khuyến cáo. Trẻ tiền học đường, thanh thiếu niên, người trưởng thành, người già cần rà soát lại lịch sử chủng ngừa, bổ sung những mũi vaccine còn thiếu, hay mũi nhắc lại. Trong trường hợp không nhớ lịch sử tiêm, người dân có thể tham khảo tư vấn của bác sĩ về nguy cơ nhiễm bệnh, xét nghiệm xác định cần thiết.

Theo bác sĩ Chính, tiêm chủng là trọn đời, thói quen tiêm vaccine nên được xây dựng dần dần. Mọi người không nên có tâm lý sẽ không mắc bệnh hoặc mắc bệnh thì tốt hơn tiêm vaccine.

Đồng thời, để củng cố hệ miễn dịch, tăng sức đề kháng, mỗi người cần xây dựng lối sống khoa học, lành mạnh, gồm: ngủ đủ giấc, dinh dưỡng và vận động, tập luyện thể thao hợp lý để giải tỏa căng thẳng, quan điểm sống tích cực.

Mộc Thảo