Đây là khuyến cáo được đưa ra trong chương trình tọa đàm trực tuyến ngày 13/1, "Tiêm vaccine cúm, ho gà - bạch hầu - uốn ván cho người lớn" được phát sóng trên VnExpress. BS.CKI Bạch Thị Chính, Giám đốc Y khoa, Hệ thống tiêm chủng VNVC và ThS.BS Đỗ Cao Vân Anh, Phó Trưởng bộ môn Nhiễm, Đại học Y khoa Phạm Ngọc Thạch, đã chia sẻ những thông tin về bệnh cúm, ho gà, bạch hầu, uốn ván, nguy cơ khi đồng mắc với Covid-19 cũng như biện pháp phòng bệnh bằng vaccine.

Tăng nguy cơ tử vong khi cùng mắc các bệnh

Theo hai chuyên gia, cúm, ho gà - bạch hầu - uốn ván đều là những căn bệnh nguy hiểm không chỉ với trẻ em mà còn cả người lớn. Đặc biệt, ở phụ nữ mang thai, người cao tuổi, người có bệnh lý nền mạn tính, chức năng miễn dịch bị suy giảm nên càng dễ mắc các bệnh truyền nhiễm. Nếu đồng nhiễm với Covid-19 sẽ tạo ra nguy hiểm kép cho hệ hô hấp, nguy cơ diễn tiến nặng và tử vong cao.

Bác sĩ Vân Anh cho hay khác với cảm cúm thông thường, bệnh cúm do các chủng virus cúm A, B, C gây ra có thể làm tổn thương cho cả hệ hô hấp trên và dưới. Bệnh có những biểu hiện lâm sàng không đặc hiệu, tương đồng với Covid-19 như sốt kèm ớn lạnh, ho, sổ mũi, nghẹt mũi, đau họng, đau nhức cơ...

Hàng năm trên thế giới có 1 tỷ người mắc cúm, trong đó khoảng 2,5 triệu người tử vong. Tại Việt Nam, khoảng 800.000 người mắc cúm mỗi năm với đỉnh dịch là vào mùa hè và đông xuân như hiện nay. Cúm có thể tiến triển nặng ở những người có sức đề kháng kém, dẫn đến hàng loạt biến chứng nguy hiểm như viêm phổi, suy hô hấp, viêm cơ tim, biến chứng về thần kinh...

"Bệnh cúm nếu xảy ra ở người có bệnh tim mạch thì nguy cơ nhồi máu cơ tim tăng 6-8 lần, nguy cơ viêm phổi tăng 100 lần, ở người mắc tiểu đường gây tỷ lệ tử vong tăng 6 lần. Những người mắc cúm và Covid-19 cùng lúc có nguy cơ tử vong cao gấp 2 lần so với người chỉ mắc Covid-19", BS Vân Anh cho biết thêm.

So với cúm, 3 căn bệnh ho gà, bạch hầu và uốn ván ít được biết đến hơn do được đưa vào chương trình tiêm chủng mở rộng từ lâu nên tỷ lệ mắc bệnh cũng như tử vong giảm. Tuy nhiên, BS Vân Anh cảnh báo những năm qua, bạch hầu đã bùng phát trở lại với những ổ dịch rải rác ở miền Trung và Tây Nguyên do độ phủ vaccine chưa cao. Dịch ho gà và uốn ván cũng có xu hướng gia tăng và gây tử vong cho trẻ em lẫn người lớn.

"Đã là bệnh truyền nhiễm thì ai cũng có thể mắc phải. Khi mắc các bệnh trên, người lớn thường gặp triệu chứng nhẹ. Điều nguy hiểm là người lớn có thể mang virus ho gà, bạch hầu và trở thành nguồn lây chính cho trẻ nhỏ và người cao tuổi, phụ nữ mang thai trong gia đình. Người trên 70 tuổi, có nhiều bệnh nền như tiểu đường, suy thận, phổi tắc nghẽn mạn tính, nếu mắc ho gà thì rất dễ tăng nặng, biến chứng", BS Vân Anh cho hay.

Riêng uốn ván, dù không phải là bệnh truyền nhiễm nhưng vẫn có thể gây ảnh hưởng nặng nề đến hệ hô hấp, gây co thắt thanh quản, thuyên tắc phổi... Đặc biệt, cả cúm, ho gà, bạch hầu và uốn ván đều có thể làm mất đi lớp nhầy kháng thể trên phổi, tạo điều kiện cho các loại vi trùng khác xâm nhập, dẫn tới viêm phổi thứ phát. Một khi bệnh nhân mắc cùng lúc các bệnh đường hô hấp và Covid-19 thì có thể bị tổn thương phổi nặng, suy hô hấp, nhiễm trùng huyết, tổn thương tim, thậm chí tử vong. Nếu xảy ra "dịch chồng dịch" vừa cúm, ho gà, bạch hầu, uốn ván cùng với Covid-19, đây sẽ là gánh nặng rất lớn với ngành y tế vốn đang bị quá tải.

Tiêm vaccine củng cố hệ miễn dịch cho người lớn

Theo BS Chính, khi dân số ngày càng già đi, điều kiện sống thay đổi, bệnh truyền nhiễm ở người lớn cũng có xu hướng gia tăng. Do đó, người lớn cũng cần phải tiêm vaccine để được phòng bệnh hiệu quả. Với những người lớn thuộc đối tượng nguy cơ cao như phụ nữ mang thai, người cao tuổi, người có bệnh nền, việc tiêm ngừa cúm, ho gà, bạch hầu, uốn ván, càng trở nên quan trọng.

Ngoài các vaccine tam giá trước đây, từ quý III/2021, Việt Nam đã có vaccine tứ giá phòng được 4 chủng virus cúm gây bệnh nặng là cúm A/H3N2, A/H1N1 và cúm B/Yamagata, B/Victoria. Tuy nhiên, vaccine chỉ có hiệu quả 6-12 tháng, trong khi virus cúm liên tục biến đổi nên vaccine cúm cần tiêm nhắc lại hằng năm để duy trì miễn dịch.

"Vaccine cúm là vaccine bất hoạt nên an toàn với cả phụ nữ mang thai. Phụ nữ mang thai có thể tiêm ngừa vào bất kỳ giai đoạn nào của thai kỳ để phòng những biến chứng nguy hiểm với cả bản thân và thai nhi", BS Chính cho hay.

Với bộ 3 bệnh ho gà - bạch hầu - uốn ván, người lớn có thể phòng bệnh bằng các loại vaccine liên hợp 3 trong 1. Bên cạnh đó còn có các vaccine phòng 2 bệnh bạch hầu - uốn ván và vaccine phòng uốn ván đơn. Tại Việt Nam, phụ nữ đang mang thai hiện chưa được phép tiêm phòng ho gà - bạch hầu - uốn ván. Tuy nhiên, họ có thể tiêm vaccine trước khi có kế hoạch mang thai 3 tháng để tạo kháng thể cho cả mẹ và thai nhi cũng như bảo vệ trẻ những ngày đầu đời.

Theo các chuyên gia, trong bối cảnh dịch bệnh Covid-19, việc tiêm vaccine cúm, ho gà - bạch hầu - uốn ván vừa tạo kháng thể chống lại các bệnh này, vừa diễn tập cho hệ miễn dịch phản ứng trước những tác nhân gây bệnh khác như Sars-CoV-2. Các nghiên cứu trên thế giới cho thấy vaccine cúm giúp giảm đáng kể tỷ lệ nhập viện và tử vong ở những người mắc Covid-19.

"Có những bệnh mắc rồi hoặc đã tiêm ngừa sẽ có miễn dịch. Nhưng có những bệnh phải tiêm nhắc nhiều lần để nâng cao lượng kháng thể như cúm, bạch hầu, ho gà, uốn ván. Đừng nghĩ rằng đây là bệnh trẻ em. Người lớn cũng cần chú ý tiêm đủ mũi và đúng lịch phòng cúm, bạch hầu - ho gà - uốn ván để tránh nguy cơ mắc bệnh cho bản thân, bảo vệ sức khoẻ cho người thân và góp phần tạo miễn dịch cộng đồng", BS Chính nói.

Anh Ngọc

• Tiêm phòng cúm tránh nguy cơ đồng nhiễm Covid-19 ở người lớn tuổi
• Tư vấn tiêm vaccine cúm, ho gà - bạch hầu - uốn ván ở người lớn
• Vì sao tiêm đủ liều vaccine vẫn có nguy cơ mắc bệnh?