Bác sĩ Lương Chấn Quang, Phó Trưởng Khoa Kiểm soát và Phòng ngừa Bệnh tật, Viện Pasteur TP HCM, cho biết thông tin trên tại hội nghị tăng cường phòng chống sốt xuất huyết khu vực phía Nam, do Bộ Y tế tổ chức chiều 13/6.
Khu vực phía Nam đang là điểm nóng sốt xuất huyết cả nước, chiếm khoảng 80% số ca mắc và 100% số ca tử vong. Từ đầu năm đến nay, khu vực này ghi nhận hơn 39.300 ca, tăng 82% so với cùng kỳ năm ngoái, 36 trường hợp tử vong. Riêng một tháng qua, số ca mắc và tử vong chiếm gần 50% tổng số ca tích lũy từ đầu năm, địa phương ghi nhận nhiều nhất là TP HCM, An Giang, Bình Dương...
"Năm nay số trẻ em tử vong do sốt xuất huyết nhiều hơn người lớn, trong khi những năm trước số người lớn tử vong nhiều hơn", bác sĩ Quang nói. Các tỉnh Tây Nam Bộ ghi nhận số ca tử vong nhiều hơn những năm trước.
Đại diện Viện Pasteur TP HCM cho rằng công tác phòng chống dịch sốt xuất huyết của khu vực đang gặp nhiều khó khăn, vướng mắc. Khó khăn đầu tiên là nguồn kinh phí cho chương trình quốc gia phòng chống sốt xuất huyết không còn, các địa phương phải tự chủ động nhưng gặp vướng mắc về định mức chi, nhiều nơi chưa duyệt kinh phí cho ngành y tế triển khai các hoạt động chống dịch. "Một số huyện tạm sử dụng tiền của trung tâm y tế, hy vọng tỉnh sẽ trả lại", bác sĩ Quang nói.
Khó khăn tiếp theo là hóa chất, máy phun diệt muỗi, loăng quăng dự kiến không đủ cho khu vực phía Nam trong thời gian tới. Hầu hết việc mua sắm hóa chất cho năm nay của các tỉnh "đang còn nằm trên giấy, nếu dùng hết số hóa chất cũ thì sẽ khó khăn trong giai đoạn tới", theo bác sĩ Quang. Sinh phẩm xét nghiệm chẩn đoán bệnh cũng thiếu. Nhiều bệnh viện thiếu dịch truyền cao phân tử (tức dịch truyền) để điều trị bệnh nhân nặng do khó mua sắm.
Theo đại diện Sở Y tế An Giang, nơi số ca mắc tăng từ đầu năm tăng 387% so với cùng kỳ năm ngoái, trong thời gian chờ mua sắm hóa chất số lượng lớn, địa phương đang đề nghị các cơ sở chỉ định thầu rút gọn dưới 100 triệu đồng để giải quyết nhanh nhưng các cơ sở cũng sợ sai phạm, nhiều nơi chưa thực hiện.
Bên cạnh đó, sau đợt chống dịch Covid-19, nhiều nhân sự cũ nghỉ việc, những người chuyên trách mới lên thay chưa nhiều kinh nghiệm phòng chống sốt xuất huyết. Theo đại diện Sở Y tế Bình Dương, địa phương có 91 trạm y tế xã phường nhưng đang thiếu nhiều biên chế do nhân viên y tế nghỉ việc sau thời gian dài vất vả chống dịch. Ba tháng đầu năm, khoảng 300 người nghỉ việc, số nhân viên mới thay đòi hỏi phải tốn thời gian đào tạo, tập huấn. Trong khi đó, nhân viên các trạm y tế còn phải tập trung tổ chức tiêm vaccine Covid-19, không thể khám chữa bệnh dẫn đến nguồn thu càng bị hạn chế.
Lãnh đạo Sở Y tế TP HCM cũng cho biết tốn nhiều thời gian tập huấn, đào tạo người mới vì nhân sự cũ nghỉ việc.
Ngoài ra, người mắc bệnh vào viện điều trị, bệnh viện chưa nhập dữ liệu sớm, khiến việc xử lý ổ dịch tại địa phương bị chậm trễ. Nhiều bác sĩ, điều dưỡng mới chưa kinh nghiệm, chưa có quy trình, phác đồ sẵn có, khi bệnh nhân nặng diễn tiến nhanh không trở tay không kịp. Người bệnh nặng chậm vào viện, tiếp cận bệnh viện tuyến cuối khi tình trạng đã nguy kịch. Bác sĩ Quang dự báo số ca tăng nhanh, số ca tử vong tiếp tục tăng nếu không giải pháp kịp thời.
Viện Pasteur TP HCM kiến nghị Bộ Y tế có kế hoạch chi viện khẩn cấp cho các địa phương thiếu hóa chất, thành lập Ban Chuyên môn kỹ thuật phòng chống sốt xuất huyết khu vực phía Nam, sớm phê duyệt kinh phí phòng chống dịch cho Viện và cấp kinh phí cho các bệnh viện tuyến cuối để đẩy nhanh các hoạt động. Các địa phương đẩy mạnh tuyên truyền để người dân hiểu, chung tay diệt loăng quăng, bọ gậy, phòng tránh muỗi đốt thì công tác chống dịch mới có thể thành công.
Thứ trưởng Y tế Nguyễn Thị Liên Hương ghi nhận những khó khăn của ngành y tế các địa phương trong phòng chống dịch, đồng ý với đề xuất thành lập Ban Chuyên môn kỹ thuật phòng chống sốt xuất huyết khu vực phía Nam để tăng hiệu quả chống dịch. Cục Quản lý Khám chữa bệnh sẽ cùng Cục Dược đẩy nhanh giải quyết việc thiếu dung dịch cao phân tử. Riêng vấn đề phê duyệt kinh phí, mua sắm hóa chất, các địa phương phải tự chủ động.
Theo thứ trưởng Hương, khu vực phía Nam đang bước vào cao điểm dịch sốt xuất huyết, do mùa mưa là điều kiện hết sức thuận lợi cho muỗi phát triển. Trong khi đó, nhận thức của người dân về công tác vệ sinh môi trường, loại trừ các ổ bọ gậy, loăng quăng chưa cao. Tình trạng di biến động dân, giao lưu giữa các vùng, miền liên tục tăng; nhiều khu công nghiệp, khu đô thị đang trong quá trình xây dựng, thói quen tích trữ nước trong các lu, khạp của người dân... là điều kiện thuận lợi cho muỗi phát triển và bệnh sốt xuất huyết lan rộng.
Thời gian qua, nhiều bệnh viện trên cả nước cũng thiếu một số thuốc điều trị nhiều loại bệnh do gặp khó khăn trong đấu thầu, mua sắm như không lựa chọn được sản phẩm trúng thầu do không có nhà thầu tham dự hoặc sản phẩm có giá dự thầu cao hơn giá kế hoạch, một số thuốc không còn được sản xuất... Ngoài ra, trước những sự cố gần đây liên quan đến thanh tra, kiểm toán, điều tra về mua sắm thuốc, trang thiết bị y tế trên phạm vi cả nước, ít nhiều có tâm lý lo lắng của các nhà quản lý bệnh viện khi tiến hành đấu thầu mua sắm theo quy định.
Lê Phương