(Bài viết Ý Kiến không nhất thiết trùng với quan điểm VnExpress.net.)
Một thầy giáo người Đức của tôi từng nói: "Người Việt thích được khen". Trước khi bước chân khỏi quê hương, tôi đã nghĩ là hai từ "cần cù", "chịu khó", không ngờ nhiều người còn nghĩ đến "thích được khen".
Ba từ đó không phải là điều hoàn toàn hay ho. Khen được hiểu đơn giản là một đánh giá tốt, tích cực, đẹp, tốt, hoàng tráng. Ta có thể nghĩ ra vô số từ có ý khen trong từ điển. Nhưng quay lại thì câu nói trên của tôi không "đúng" lắm ,vì khi nhận xét, ta cần một sự khách quan.
Nói cái áo xấu không phải chê nó xấu mà nó thực sự xấu. Ngược lại cũng vậy, khi nói cái cổng trào hoành tráng không phải khen nó, mà vì nó thực sự "hoành tráng" cả nghĩa đen lẫn nghĩa bóng.
>> Vì sao nhiều người Việt thích khuyên nhà giàu làm từ thiện?
Khen chê không phải dạng từ ngữ có thể tùy tiện dùng, vì chúng là những từ không khách quan. Dùng và hiểu hai từ này một cách vô tội vạ sẽ khiến giá trị quan của một người trở nên méo mó. Nếu cả một cộng đồng như vậy, giá trị của cộng đồng sẽ trở nên lung lay và biến dạng.
Thích được khen là một căn bệnh thâm căn cố đế. Ta có thể nhìn biến thể của chúng hàng ngày- bệnh thành tích. Đôi khi sâu hơn nữa là sự khó chịu khi người khác nói điều không "tốt" về mình, từ đó sinh ra thói nịnh bợ, gian dối.
19 triệu gia đình văn hóa hay một lớp chỉ có một học sinh không có giấy khen chỉ là phần nổi của tảng băng này. Sự không khách quan, chỉ thích cái tốt có thể giết chết một con người dễ dàng bằng việc khiến họ "ảo tưởng " mình hoàn hảo, luôn đúng, không chấp nhận khuyết điểm, khó có thể đi lên. Nếu một dân tộc nhiễm phải căn bệnh này, nó sẽ khiến những người con của dân tộc ấy rời xa nhau, chỉ trích nhau, biến mỗi cá thể thành "nạn nhân" và nuôi dưỡng thói quen đùn đẩy, thích đổ lỗi.
>> Người Việt chừa lại miếng thức ăn cuối cùng - sĩ diện hay lãng phí?
Một dân tộc đi lên, đơn giản chỉ là mỗi cá nhân có thể nhìn nhận khách quan lại chính mình, chấp nhận và sửa sai, tốt lên mỗi ngày, và thừa nhận một sự thật rằng "không ai hoàn hảo và không bao giờ có lỗi".
Không biết bao giờ mới có thể nghe được lời nhận xét khác từ những người bạn quốc tế. Tôi chỉ mong chúng ta có thể ý thức được một điều"mình có khuyết điểm, còn có thể tốt hơn ".
>>Chia sẻ bài viết của bạn cho trang Ý kiến tại đây.
Tuân Hầm
