Bệnh truyền nhiễm nhóm B là nhóm bệnh lây nhanh, có thể gây tử vong. 9 bệnh được bổ sung đợt này gồm: virus gây u nhú ở người HPV, virus hợp bào hô hấp RSV, virus Chikungunya, vi khuẩn phế cầu, vi khuẩn Whitmore, vi khuẩn Listeria monocytogenes, vi khuẩn Legionella pneumophila gây viêm phổi, vi khuẩn Haemophilus influenzae type B (Hib) và bệnh ngộ độc thịt do vi khuẩn Clostridium botulinum.

Bác sĩ Huỳnh Trần An Khương, Chuyên viên Y khoa, Hệ thống Tiêm chủng VNVC, cho biết hiểu đúng về bệnh giúp người dân chủ động phòng ngừa. Trong đó, bốn bệnh hiện có thể phòng ngừa nhờ vaccine.

Bệnh do vi khuẩn phế cầu

Vi khuẩn phế cầu cư trú ở mũi họng, lây qua nói chuyện, ho, hắt hơi. Khi cơ thể suy giảm miễn dịch, chúng có thể tấn công gây viêm tai giữa, viêm xoang, viêm phổi, viêm màng não và nhiễm khuẩn huyết.

Tổ chức Y tế Thế giới (WHO) ghi nhận mỗi năm có 1,6 triệu ca tử vong do phế cầu, trong đó một triệu ca là trẻ dưới 5 tuổi. Viêm phổi do phế cầu có tỷ lệ tử vong 10-20%, lên đến 50% ở trẻ nhỏ và người già. Viêm màng não cũng có tỷ lệ tử vong tới 50%, nhiều trường hợp để lại di chứng nặng như điếc, mù, liệt, động kinh. Vi khuẩn kháng kháng sinh khiến điều trị khó khăn, tăng nguy cơ tử vong.

Theo bác sĩ Khương, bệnh do phế cầu khuẩn có thể phòng ngừa bằng vaccine, với 5 loại phổ biến: phế cầu 10 tiêm từ 6 tuần đến trước 6 tuổi; phế cầu 13, 15, 20 tiêm từ 6 tuần tuổi và phế cầu 23 tiêm từ 2 tuổi.

Bệnh do virus hợp bào hô hấp RSV

RSV lây qua đường hô hấp, tốc độ nhanh gấp ba lần cúm mùa. Đây là nguyên nhân hàng đầu gây viêm phổi, viêm tiểu phế quản, suy hô hấp nặng ở trẻ nhỏ và người cao tuổi.

Khoảng 70% trẻ nhiễm RSV trong năm đầu đời, hầu hết trước hai tuổi. WHO ước tính mỗi năm có 3,6 triệu ca nhập viện và 100.000 ca tử vong ở trẻ dưới 5 tuổi. Ở người cao tuổi, RSV làm nặng thêm bệnh mạn tính, gây hàng trăm nghìn ca nhập viện và hàng chục nghìn ca tử vong mỗi năm. Tại Việt Nam, 5 năm qua ghi nhận khoảng 4,6 triệu ca nhiễm, 200.000 ca nhập viện và 18.000 ca tử vong nội viện ở người trên 60 tuổi.

Hiện Việt Nam lưu hành vaccine phòng RSV của Pfizer tiêm cho người trên 60 tuổi, thai phụ 24–36 tuần để bảo vệ trẻ sơ sinh trong 6 tháng đầu. Ngoài ra, kháng thể đơn dòng Nirsevimab của Sanofi dành cho trẻ từ sơ sinh đến 24 tháng tuổi, giúp tạo miễn dịch ngay, không cần chờ thời gian sinh kháng thể như vaccine.

Bệnh do HPV

HPV là virus gây u nhú ở người, lây qua đường tình dục hoặc tiếp xúc dịch tiết. Có khoảng 200 chủng, trong đó 15 chủng nguy cơ cao có thể dẫn đến ung thư cổ tử cung, âm đạo, âm hộ, dương vật, hậu môn và vòm họng.

Theo WHO, cứ hai phút lại có một phụ nữ tử vong vì ung thư cổ tử cung; năm 2022 ghi nhận hơn 348.000 ca tử vong. Tại Việt Nam, mỗi năm có khoảng 4.600 ca ung thư liên quan HPV và hơn 2.500 phụ nữ tử vong.

Vaccine là biện pháp phòng ngừa hiệu quả nhất. Gardasil phòng 4 type cho nữ 9-26 tuổi; Gardasil 9 phòng 9 type cho nam nữ 9-45 tuổi. Nữ 9-14 tuổi tiêm hai mũi Gardasil cách nhau 6-12 tháng; người 14-26 tuổi tiêm ba mũi. Với Gardasil 9, người 9-14 tuổi tiêm hai mũi, người 15-45 tuổi tiêm ba mũi trong 6 tháng.

Bệnh do Haemophilus influenzae type b (Hib)

Vi khuẩn Hib thường gặp ở trẻ em, hơn 90% ca xâm lấn xảy ra ở trẻ dưới 5 tuổi, gây viêm màng não, viêm phổi, nhiễm trùng máu... Trong đó, viêm màng não chiếm khoảng 2/3 trường hợp, tỷ lệ tử vong có thể tới 40%. Nhiều trẻ sống sót bị di chứng nặng như bại não, động kinh, mù, điếc, chậm phát triển.

Để phòng bệnh, trẻ từ 2 tháng tuổi nên tiêm vaccine phối hợp 5 trong 1 hoặc 6 trong 1 có thành phần Hib, vaccine 6 trong 1 có thể tiêm từ 6 tuần tuổi. Ngoài ra, Việt Nam có vaccine Hib đơn giá cho trẻ từ 2 tháng đến 15 tuổi, số mũi tiêm tùy theo độ tuổi.

Bác sĩ Khương lưu ý thời tiết mưa lạnh tạo điều kiện cho virus đường hô hấp như cúm, thủy đậu, sởi phát triển, người dân cần chủ động phòng bệnh. Với cúm, hiện có 4 loại vaccine phòng các chủng phổ biến A/H3N2, A/H1N1 và B; cần tiêm nhắc lại hàng năm để duy trì miễn dịch.

Ngoài vaccine, nên giữ vệ sinh tay sạch, che miệng khi ho, hắt hơi, đeo khẩu trang nơi đông người, ăn chín uống sôi. Khi có triệu chứng sốt, ho, đau họng, khó thở hoặc mệt mỏi kéo dài, cần đi khám sớm, không tự ý dùng thuốc để tránh biến chứng và lây lan.

Bình An