"Chúng tôi đang ở bên bờ vực. Chúng tôi sẽ phải tăng giá thêm nữa", Valery Krastev, chủ sở hữu một nhà máy sản xuất bánh mỳ ở thị trấn Montana, phía bắc Bulgaria, nói. "Làm sao mọi người có thể trả tiền cho những chiếc bánh mỳ này khi giá tăng?", ông lo lắng.
Chính phủ khẳng định Bulgaria có những lựa chọn thay thế cho khí đốt Nga và sẽ không giảm nguồn cung cho người dân và các công ty, đồng thời gọi quyết định khóa vòi khí đốt của Moskva từ tuần trước là hành động "tống tiền".
Một công nhân làm việc gần các đường ống dẫn khí đốt tại trạm nén khí Bulgartransgaz ở Ihtiman, Bulgaria, ngày 5/5. Ảnh: AFP.
Nga đã yêu cầu khách hàng mua khí đốt phải thanh toán bằng đồng ruble thay vì USD hay euro. Nếu khách hàng chấp thuận điều khoản thanh toán này, họ có nguy cơ vi phạm các lệnh trừng phạt mà phương Tây đã áp đặt đối với Nga. Ba Lan và Bulgaria đã kiên quyết từ chối điều kiện thanh toán khí đốt do Nga đặt ra.
Tập đoàn năng lượng Gazprom của Nga ngày 27/4 thông báo ngừng giao khí đốt đến Bulgaria và Ba Lan do hai nước này "không thanh toán bằng đồng ruble" đúng hạn.
Sau động thái của Nga, các quốc gia láng giềng với Bulgaria đã can thiệp, tăng cường giao khí đốt cho nước này. Tuy nhiên, đây chỉ là những khoản hỗ trợ tạm thời, do Bulgaria đã nhập hơn 90% khí đốt từ Nga trong nhiều thập kỷ qua.
Việc chính phủ Bulgaria chưa đề ra một giải pháp dài hạn để đảm bảo nhu cầu khoảng ba tỷ mét khối khí đốt mỗi năm đang khiến các doanh nghiệp cả lớn và nhỏ ở nước này như "ngồi trên đống lửa", theo Diana Simeonova, bình luận viên của AFP thường trú tại thủ đô Sofia của Bulgaria.
Nhiều người sống ở thủ đô Sofia của Bulgaria vẫn còn nhớ lần một công ty khai thác khí đốt liên doanh giữa Nga và Ukraine cắt giảm lượng hàng giao tới châu Âu trong nhiều ngày liên tục vào tháng 1/2009. Hệ quả là nhà của họ không được sưởi ấm suốt mùa đông lạnh giá, khiến chính phủ phải áp dụng chính sách phân bổ khí đốt theo hạn mức cho các ngành công nghiệp.
Bộ trưởng Năng lượng Alexander Nikolov xác nhận sau khi Nga cắt nguồn cung, Bulgaria đã phải trả thêm 10% để đảm bảo nhận đủ lượng khí đốt cho tháng 5 thông qua một công ty trung gian.
"Tôi không thể tin ai đó đang cố gắng thuyết phục rằng điều này tốt cho chúng tôi. Không, không phải vậy", Konstantin Stamenov, người đứng đầu Liên đoàn Tiêu dùng Năng lượng Công nghiệp (BFIEC) kiêm giám đốc điều hành cấp cao của một công ty sản xuất thép, nói.
Để giữ giá cả ổn định và đảm bảo nguồn cung năng lượng, chính phủ Bulgaria cam kết sẽ tìm thêm nhà cung cấp khí đốt. Họ đang đẩy nhanh tiến độ nhằm hoàn tất kế hoạch xây dựng một đường ống lớn khác nối mạng lưới khí đốt Bulgaria với Hy Lạp vào cuối tháng 6.
Điều này sẽ cho phép công ty khí đốt nhà nước Bulgargaz đàm phán tăng nguồn cung theo hợp đồng hiện tại với Azerbaijan lên một tỷ mét khối mỗi năm và nhận thêm từ các trạm trung chuyển khí đốt tự nhiên hóa lỏng (LNG) ở Hy Lạp. Thủ tướng Bulgaria Kiril Petkov cũng cho hay chính phủ đang đàm phán để mua LNG từ Mỹ và Ai Cập.
Các nhà phân tích cho rằng giá khí đốt thậm chí có thể giảm nếu Bulgaria ký được các hợp đồng cung cấp LNG dài hạn.
"Chúng ta đang có cơ hội rất lớn để đạt được khả năng đa dạng hóa nguồn cung khí đốt một cách ổn định", chuyên gia năng lượng Martin Vladimirov từ Trung tâm Nghiên cứu Dân chủ, có trụ sở ở Sofia, Bulgaria, nhận định.
Tuy nhiên, nhà kinh tế học Georgy Angelov từ tổ chức Open Society, Mỹ, cảnh báo "khả năng này sẽ không thể thành hiện thực trong một sớm một chiều".
Hiện tại, mọi hoạt động vẫn diễn ra bình thường tại trạm nén khí của công ty Bulgartransgaz gần thị trấn Ihtiman, phía tây Bulgaria, nơi khí đốt Nga vẫn được lưu chuyển.
Nhưng Bulgargaz, nhà điều hành khí đốt quốc gia Bulgaria, không còn được phép sử dụng bất kỳ phần nào trong dòng khí đốt này, bởi hầu hết chúng được chuyển tới Hy Lạp và Bắc Macedonia.
Những đường ống chuyển khí đốt Nga chuyển cho châu Âu. Bấm vào ảnh để xem chi tiết.
Chuyên gia Vladimirov cảnh báo Nga hoàn toàn có thể từ bỏ hợp đồng trực tiếp với Bulgargaz, khiến Bulgaria phải mua khí đốt với giá cao hơn thông qua các bên trung gian như công ty MET của Hungary, vốn được biết đến là có mối quan hệ gần gũi với Gazprom.
"Điều này cuối cùng sẽ dẫn tới việc chúng ta vẫn phụ thuộc vào khí đốt Nga, nhưng với những điều khoản còn tồi tệ hơn", ông nói.
Lo ngại cuộc khủng hoảng nguồn cung sẽ xảy ra, một số nhà sản xuất ở Bulgaria đã bắt đầu cải tiến thiết bị của mình để có thể sử dụng các nguồn nhiên liệu thay thế cho khí đốt. "Giá cả sẽ đắt đỏ hơn, nhưng không phải là không thể", Krasen Kyurkchiev, chủ hãng sản xuất đồ gia dụng Ficosota, nhấn mạnh.
Vũ Hoàng (Theo AFP)