Nhà Trắng ngày 25/9 công bố bản ghi chép nội dung cuộc gọi giữa Tổng thống Donald Trump và người đồng cấp Ukraine Volodymyr Zelensky hôm 25/7, tâm điểm trong các cáo buộc của đảng Dân chủ nhằm phát động cuộc điều tra luận tội ông.
Chính quyền Trump cũng đang lên kế hoạch công bố trước quốc hội khiếu nại của người đã tố cáo Trump gây áp lực yêu cầu Ukraine điều tra cáo buộc tham nhũng đối với Hunter Biden, con trai cựu phó tổng thống Mỹ Joe Biden. Joe Biden được coi là đối thủ nặng ký của Trump trong cuộc đua vào Nhà Trắng năm 2020.
Hunter Biden từng làm việc với công ty năng lượng Burisma Holdings, Ukraine. Rudy Giuliani, luật sư của Trump, cáo buộc Joe Biden, khi còn là phó tổng thống Mỹ dưới thời Barack Obama, đã tìm cách sa thải công tố viên Ukraine Viktor Shokin, người lúc đó đang điều tra các giao dịch kinh doanh của Hunter. Ông Shokin bị bãi nhiệm vào tháng 3/2016.
Chủ tịch Hạ viện Mỹ Nancy Pelosi tuyên bố mở cuộc điều tra luận tội Tổng thống tại Tòa nhà Quốc hội ở Washington hôm 24/9. Ảnh: Reuters.
Bản ghi cuộc gọi và phản ứng từ quốc hội trước báo cáo của người tố cáo sẽ là yếu tố quan trọng giúp hình thành những nhận định ban đầu về cuộc chiến luận tội giữa Trump và Hạ viện Mỹ, cũng như góp phần định hướng dư luận Mỹ trước thềm cuộc bầu cử quan trọng vào năm sau.
Chủ tịch Hạ viện Nancy Pelosi được đánh giá là đã rất mạo hiểm khi mở cuộc điều tra luận tội Trump mà dường như không biết nội dung cả hai tài liệu quan trọng trên. Nếu thông tin trong hai tài liệu không cho thấy mức độ nghiêm trọng trong các hành động của Trump đủ để khiến ông bị luận tội, bà có thể bị coi là đã phản ứng thái quá.
Nếu nỗ lực luận tội Trump thất bại, Chủ tịch Hạ viện Mỹ sẽ khiến đảng Dân chủ bị tổn thương uy tín nặng nề, qua đó mở đường cho ác mộng lớn nhất của phe Dân chủ: Trump đắc cử nhiệm kỳ tổng thống thứ hai.
Ngay cả khi Hạ viện thông qua quyết định luận tội Trump, không có gì đảm bảo Thượng viện Mỹ, với phe Cộng hòa chiếm đa số, sẽ ủng hộ việc phế truất ông. Vì thế, cuộc chiến luận tội sẽ sớm trở thành cuộc chiến lôi kéo cử tri Mỹ, bởi phản ứng của họ với sự việc sẽ định đoạt người chiến thắng cuộc đua vào Nhà Trắng năm 2020 và vạch hướng đi cho nước Mỹ trong những năm tiếp theo.
Trump khẳng định bản ghi cuộc điện đàm với Tổng thống Zelensky cho thấy ông không đe dọa sẽ giữ lại khoản viện trợ quân sự 400 triệu USD cho Ukraine như một điều kiện để Kiev mở cuộc điều tra cựu phó tổng thống Mỹ Joe Biden cùng con trai ông. Nhưng Pelosi lập luận rằng chỉ riêng việc Trump thừa nhận công khai đã nói chuyện với Zelensky về Biden đủ cho thấy hành vi lạm dụng quyền lực của một tổng thống Mỹ đang tìm kiếm sự trợ giúp từ nước ngoài để chiến thắng cuộc bầu cử.
Sau khi thông tin về cuộc điều tra luận tội Trump được công bố, chiến dịch tái tranh cử của ông đã quyên được 250.000 USD chỉ trong 15 phút. Trump nhanh chóng tự khắc họa bản thân như một nạn nhân bị nhắm tới bởi các cuộc tấn công đảng phái từ phe Dân chủ, trong lúc đó, chiến dịch tranh cử liên tục gửi lời kêu gọi gây quỹ đến những người ủng hộ ông.
Với cái bóng của cuộc điều tra luận tội Trump đang phủ lên chính trường Mỹ, những ứng viên tổng thống đảng Dân chủ sẽ gặp rất nhiều khó khăn trong việc thu hút sự chú ý của dư luận vào các vấn đề chính sách họ nêu ra trong cuộc đua vào Nhà Trắng, từ y tế cho tới tình trạng bất bình đẳng thu nhập, chuyên gia đánh giá.
"Các cuộc tranh luận của đảng Dân chủ tới nay thực sự chỉ tập trung vào chính sách. Tôi nghĩ giờ đây vấn đề luận tội sẽ chiếm lĩnh sân khấu chính", Erin O'Brien, phó giáo sư khoa học chính trị tại Đại học Massachusetts, Boston, nhận xét.
Doug Heye, chiến lược gia đảng Cộng hòa từng làm việc với các lãnh đạo quốc hội, cho rằng việc truyền thông điệp của phe Cộng hòa từ nay trở đi sẽ đơn giản hơn. "Với các ứng viên tranh cử tổng thống đảng Dân chủ, việc truyền thông điệp đề cao đột phá về y tế và kinh tế sẽ khó khăn hơn rất nhiều", ông nói. "Luận tội sẽ trở thành chủ đề chính trong thời gian dài sắp tới".
Joe Biden, ứng viên tổng thống đảng Dân chủ, đã dẫn trước Trump 5 điểm phần trăm trong cuộc thăm dò bầu cử giả định do Reuters/Ipsos thực hiện vào ngày 23 và 24/9.
Tổng thống Mỹ Donald Trump phát biểu trong phiên họp thứ 74 của Đại hội đồng Liên Hợp Quốc tại New York hôm 24/9. Ảnh: Reuters.
Nhưng cuộc thăm dò trên cũng cho thấy người dân Mỹ nhìn chung hiện ít ủng hộ luận tội Trump hơn so với cách đây vài tháng. Điều này càng làm tăng nguy cơ đảng Dân chủ có thể bị phản đòn nếu công chúng nghĩ họ đang phản ứng thái quá khi kêu gọi luận tội Tổng thống.
"Ở một mức độ nào đó, vấn đề luận tội Trump giúp ích cho Biden bởi nó khiến Tổng thống trông như đang e sợ ông", Kyle Kondik, nhà phân tích chính trị tại Đại học Virginia, Mỹ, bình luận. "Nhưng Tổng thống Trump có khả năng kéo người khác xuống bùn cùng mình và điều này rất có thể sẽ xảy ra với Biden".
Đến nay, Trump đã cho thấy khả năng hồi phục mạnh mẽ sau mỗi lần đối mặt bê bối và vẫn giữ được sự ủng hộ từ đảng Cộng hòa.
Theo Joel Payne, chiến lược gia đảng Dân chủ từng cố vấn cho chiến dịch tranh cử của Hillary Clinton, phe Dân chủ hiện cần phải hành động nhanh chóng để thuyết phục cử tri tin việc họ kêu gọi luận tội Trump là cần thiết, đồng thời ngăn cản Trump đưa ra lý lẽ rằng ông đang bị công kích một cách thiếu công bằng.
Rebecca Cordova, 62 tuổi, cử tri đến từ vùng ngoại ô Austin, Texas, người tự nhận là cử tri độc lập nhưng đã bỏ phiếu cho Trump trong cuộc bầu cử hồi năm 2016, cho biết nếu muốn bà không tiếp tục bầu cho Trump, phe Dân chủ cần đưa ra những bằng chứng chắc chắn và có sức thuyết phục mạnh mẽ.
"Tôi nghĩ phe Dân chủ chỉ đang tung hỏa mù. Họ chỉ cố dựng chuyện gì đó lên như cách đã làm với Nga", Cordova nói, đề cập tới cuộc điều tra của công tố viên đặc biệt Robert Mueller về nghi án Nga can thiệp bầu cử tổng thống Mỹ. "Xin lỗi nhưng tôi không tin việc người Nga giúp đỡ ông Trump và cũng không tin bất cứ thứ gì trong câu chuyện Ukraine này", bà quả quyết.
Vũ Hoàng (Theo Reuters, CNN)