Tranh cãi nổ ra sau khi các thành viên Cộng hòa hợp lực phản đối kế hoạch cơ sở hạ tầng trị giá hơn hai nghìn tỷ USD đầy tham vọng của Tổng thống Joe Biden. Các thành viên hàng đầu của đảng Cộng hòa đã phát động đòn công kích tổng lực nhằm vào gói ngân sách, cho rằng nó quá tốn kém và chứa nhiều toan tính đảng phái không liên quan gì tới tu sửa cầu đường.
"Chính quyền Biden gọi đây là kế hoạch cơ sở hạ tầng. Nhưng với tôi, nó giống như kế hoạch tăng thuế hai nghìn tỷ USD", Thống đốc Tate Reeves của bang Mississippi nói.
Kế hoạch xây dựng cơ sở hạ tầng trị giá 2,3 nghìn tỷ USD được Tổng thống Mỹ công bố hôm 31/3 vượt xa những cam kết thông thường về xây dựng, khi chạm đến hầu như mọi ngõ ngách của đất nước. Gói ngân sách khổng lồ này bao gồm hàng trăm tỷ USD cho các dự án giao thông, nhưng cũng đầu tư vào nhiều hạng mục được cho là "bất thường" như dịch vụ chăm sóc tại nhà cho người cao tuổi, 300 tỷ USD cho sản xuất, hơn 200 tỷ USD cho nhà ở và hàng chục tỷ USD cho các chương trình như xe điện thân thiện với môi trường.
Reeves nói rằng Biden dự định huy động tiền cho kế hoạch mới bằng cách tăng thuế doanh nghiệp lên 28%, vượt mức trần 21% do chính quyền tổng thống Donald Trump đặt ra trong kế hoạch cải cách thuế. Vì vậy, ông nhận định gói ngân sách cơ sở hạ tầng của Biden có thể khiến tăng trưởng của Mỹ sụt giảm.
Ông nhấn mạnh tới kế hoạch chi hơn 150 tỷ USD nhằm khuyến khích người Mỹ chuyển sang sử dụng xe điện như một phần trong nỗ lực chống biến đổi khí hậu của chính quyền Biden. "Đây là một tuyên bố chính trị. Nó không phải nhằm cải thiện cơ sở hạ tầng của Mỹ, nên nó trông giống như Chính sách Kinh tế Xanh mới hơn là kế hoạch cơ sở hạ tầng", Reeves nói.
Thượng nghị sĩ bang Mississippi Roger Wicker cho rằng lời kêu gọi đoàn kết lưỡng đảng của Biden thiếu chân thành, bởi Tổng thống Mỹ muốn xóa bỏ các thành quả của chính quyền Trump.
"Làm thế nào Tổng thống mong đợi có sự đồng thuận lưỡng đảng khi ông muốn bãi bỏ một trong những vấn đề chủ chốt mà chúng tôi từng thông qua vào năm 2017, trong đó cắt giảm thuế suất và khiến Mỹ cuối cùng trở nên cạnh tranh hơn khi nói tới cách đối xử với những doanh nghiệp tạo ra việc làm?", Wicker nói với NBC.
Tổng thống Joe Biden phát biểu về kế hoạch cơ sở hạ tầng tại Pittsburgh, bang Pennsylvania hôm 31/3. Ảnh: AFP.
Roy Blunt, một thượng nghị sĩ Cộng hòa quyền lực khác của bang Missouri, nói rằng Nhà Trắng dưới thời Biden đã phạm sai lầm và nên tập trung vào việc phối hợp với phe Cộng hòa thông qua dự luật dựa trên sự hiểu biết mang tính truyền thống hơn về cơ sở hạ tầng.
"Lời khuyên của tôi với Nhà Trắng là nên giành chiến thắng lưỡng đảng. Hãy làm điều này theo khái niệm về cơ sở hạ tầng truyền thống hơn, sau đó nếu bạn muốn gây sức ép với phe Cộng hòa ở quốc hội để thực hiện phần còn lại của kế hoạch, bạn có thể sẽ làm được", Blunt nói với Fox News.
Tuy nhiên, Bộ trưởng Giao thông Pete Buttigieg đã tìm cách "lật ngược thế cờ" trước Blunt và các thành viên Cộng hòa, khắc họa họ như những người "ngoại đạo" cố tình chống lại dự luật mà đảng Dân chủ kỳ vọng được xem như kế hoạch giải cứu Covid-19 của Tổng thống Biden.
"Chúng ta đang thấy đông đảo người dân ủng hộ Kế hoạch việc làm Mỹ", Buttigieg nói với NBC. "Có cảm giác như chúng tôi đã thuyết phục được người Mỹ. Giờ chúng tôi chỉ cần thúc đẩy các chính trị gia ở Washington làm theo".
Thượng nghị sĩ Bernie Sanders của bang Vermont cũng đánh giá cao kế hoạch của Tổng thống Biden. "Tôi nghĩ rằng đó là một đề xuất nghiêm túc để giải quyết một số cuộc khủng hoảng nghiêm trọng mà chúng ta đang phải đối mặt", ông nói trong chương trình "State of the Union" của CNN.
Phản bác ý kiến của nhiều thành viên Cộng hòa cho rằng kế hoạch của Biden không tập trung vào cơ sở hạ tầng đơn thuần, Sander nói "đường, cầu và hầm là cơ sở hạ tầng. Nhưng tôi nghĩ rằng nhiều người trong chúng ta thấy cơ sở hạ tầng của con người đang gặp khủng hoảng. Khi một gia đình thuộc tầng lớp lao động không thể tìm được nơi giữ trẻ tốt có chi phí hợp lý, đây chính là cơ sở hạ tầng của con người".
Dù nói muốn giành ủng hộ của phe Cộng hòa cho kế hoạch này, Biden đến nay chưa cho thấy bất kỳ dấu hiệu nào về việc giảm bớt tham vọng trong gói ngân sách cơ sở hạ tầng để thu hút phiếu bầu từ các thành viên Cộng hòa tại Thượng viện.
Bộ trưởng Năng lượng Jennifer Granholm không loại trừ khả năng về dự luật cơ sở hạ tầng được thông qua theo hình thức đồng thuận lưỡng đảng, nhưng cũng ngầm ám chỉ khả năng phe Dân chủ sẽ quyết đơn phương thúc đẩy kế hoạch tham vọng của Biden, nhờ chiếm thế đa số, dù rất mong manh, tại Thượng viện.
"Như Tổng thống Biden đã nói, ông được bầu để cống hiến cho nước Mỹ. Và nếu đa số người Mỹ, bất kể là đảng Dân chủ hay Cộng hòa, trên khắp cả nước ủng hộ kế hoạch chi tiêu cho đất nước và không cho phép chúng ta thua trong cuộc đua toàn cầu, ông ấy sẽ làm điều đó", Granholm nói.
Để vượt qua nỗ lực ngăn cản bằng hình thức filibuster (cử đại diện phát biểu không ngừng để ngăn Thượng viện thông qua dự luật) từ phe Cộng hòa, đảng Dân chủ dường như đã sẵn sàng tung ra vũ khí "đối chiếu ngân sách", quy trình cho phép họ nhanh chóng thông qua một dự luật về ngân sách với 50 phiếu bầu, đồng nghĩa với việc họ không cần sự ủng hộ từ bất cứ thượng nghị sĩ Cộng hòa nào.
Vũ khí này từng được phe Dân chủ áp dụng để thông qua gói cứu trợ Covid-19 mà không cần phiếu bầu từ phe Cộng hòa. Tuy nhiên, chiến lược này đòi hỏi sự chấp thuận từ 50 thượng nghị sĩ Dân chủ, trong đó có thượng nghị sĩ Joe Manchin của bang Tây Virginia, người muốn dự luật nhận được ủng hộ lưỡng đảng.
Tuy nhiên, Sander, chủ tịch Ủy ban Ngân sách, dự đoán phe Dân chủ ở Thượng viện sẽ đạt được đồng thuận về gói ngân sách cơ sở hạ tầng. "Nếu câu hỏi của bạn là tôi có nghĩ chúng tôi sẽ cùng nhau đạt được nó hay không? Câu trả lời là có", ông nói. "Tôi nghĩ bạn sẽ thấy phe Dân chủ sẽ hợp sức thông qua một dự luật rất quan trọng".
Thanh Tâm (Theo CNN)