Chị Hương (30 tuổi, Cà Mau), cho biết đã mắc thủy đậu khi mang thai con đầu lòng năm 2019, khoảng 5 ngày trước sinh. Em bé chào đời được cách ly, nhưng đến 10 ngày tuổi vẫn nổi mụn nước khắp cơ thể và khó thở, phải thở máy, điều trị tích cực 2 tuần.

Cuối tháng 9, chị đến VNVC tiêm vaccine ngừa thủy đậu để chuẩn bị có con vào năm sau. Chị không muốn con có thể mắc bệnh ngay từ khi chào đời do mẹ không tiêm vaccine trước mang thai, do đó đã tham khảo ý kiến của các bác sĩ để tiêm đủ các vaccine cần thiết, bên cạnh thủy đậu.

Chị Hà (35 tuổi) ở Hà Nội, có con trai năm nay 6 tuổi song bé trông chỉ như mới 3 ngày tuổi do chậm phát triển trí tuệ bẩm sinh. Hà cho biết cơ thể bình thường, không đau yếu trong quá trình mang bầu, song khi em bé chào đời thì mắc dị tật. Bác sĩ phán đoán chị mắc sởi hoặc rubella trong quá trình mang thai nhưng không được phát hiện và điều trị. Hai bệnh này đã có vaccine phòng ngừa, song chị Hà cho biết không tiêm chủng vì cảm thấy cơ thể vẫn khỏe mạnh.

Bác sĩ Bùi Thanh Phong, Quản lý Y khoa Hệ thống tiêm chủng VNVC cho biết, phụ nữ mang thai là những đối tượng dễ bị tổn thương khi mắc bệnh truyền nhiễm, ảnh hưởng sức khỏe và tính mạng của mẹ lẫn bé. Lý do là cơ thể người mẹ suy giảm miễn dịch tự nhiên để bảo vệ bào thai, ngăn cơ thể từ chối thai nhi. Do đó, người mẹ dễ mắc các bệnh truyền nhiễm, cần phòng bệnh nhờ các biện pháp như tiêm vaccine, cách ly với người mắc bệnh, dinh dưỡng và tập luyện để cơ thể khỏe mạnh... Vaccine giúp mẹ bầu không mắc các bệnh truyền nhiễm trong thai kỳ và giúp bé sinh ra được khỏe mạnh, tránh các dị tật bẩm sinh.

Tuy nhiên, trong 2 trường hợp nói trên, người phụ nữ đã bỏ qua bước tiêm chủng trong thai kỳ. Người mẹ mắc thủy đậu trong 5 ngày trước sinh hoặc 2 ngày sau sinh, em bé chào đời có nguy cơ rất cao bị thủy đậu bẩm sinh với tỷ lệ tử vong lên đến 30%, do bệnh gây tổn thương đa cơ quan. Nếu may mắn sống sót, các biến chứng để lại như suy hô hấp, sốc nhiễm trùng, viêm màng não, viêm tủy, viêm dây thần kinh thị giác... ảnh hưởng đến sự phát triển thể chất và trí não của trẻ về sau.

Phụ nữ mắc bệnh sởi khi mang thai có nguy cơ cao thai nhi kém phát triển, thai lưu, dị dạng, sẩy thai, sinh non. Bệnh rubella khiến thai phụ có thể bị sảy thai, thai chết lưu, con chào đời mắc hội chứng rubella bẩm sinh, bị dị tật tim, đục thủy tinh thể, điếc bẩm sinh...

Ngoài ra, một số bệnh cũng gây tỷ lệ dị tật thai nhi cao. Ví dụ quai bị, nếu thai phụ mắc bệnh ở tuần thai thứ 16, khoảng 10-20% thai nhi sẽ bị dị tật bẩm sinh. Nếu người mẹ mắc bệnh vào 3 tháng cuối, nguy cơ bị sinh non, thai chết lưu. Thai phụ mắc cúm có nguy cơ sinh non và trẻ sinh ra nhẹ cân tăng lên gấp 4 lần so với trường hợp không mắc cúm và tăng tỷ lệ dị tật bẩm sinh ngay trong giai đoạn bào thai như tim bẩm sinh, hở hàm ếch.

Do đó, bác sĩ Phong nhấn mạnh phụ nữ có kế hoạch tiêm phòng vaccine đầy đủ trước, trong khi mang thai, để bảo vệ cơ thể và giúp thai nhi chào đời khỏe mạnh. Trước mang thai 3 tháng, phụ nữ cần hoàn tất phác đồ tiêm vaccine thủy đậu, sởi, quai bị, rubella, không tiêm các vaccine này trong giai đoạn mang thai. Trước mang thai 1 tháng, nữ giới cần tiêm xong vaccine não mô cầu, phế cầu khuẩn, viêm gan B, vaccine HPV. Vaccine cúm nên tiêm trước khi có thai tối thiểu 1 tháng hoặc có thể tiêm vào 3 tháng giữa hoặc 3 tháng cuối thai kỳ. Trong thai kỳ, thai phụ nên tiêm vaccine uốn ván đơn hoặc vaccine phối hợp 3 trong 1 bạch hầu - ho gà - uốn ván để kết hợp phòng 3 loại bệnh cho thai phụ và trẻ sơ sinh.

Mộc Thảo