Trong phiên đấu giá của Sotheby's ở Paris diễn ra tuần trước, tác phẩm Zone de sensibilité picturale immatérielle (Vùng cảm nhận hình ảnh phi vật chất) hay còn gọi là Vùng không gian trống của Yves Klein được bán giá 1.063.000 euro (1.155.705 USD) bao gồm thuế phí, gấp ba lần ước tính ban đầu. Theo Sotheby’s, một nhà sưu tập tư nhân ở châu Âu đã mua tác phẩm.
Tác phẩm nghệ thuật vô hình, tức không tồn tại. Người mua chỉ sở hữu biên lai được thiết kế giống tờ séc, ghi ngày 7/12/1959 và có chữ ký của họa sĩ. Nhà buôn đồ cổ nổi tiếng Jacques Kugel đã mua tác phẩm vô hình này từ Yves Klein vào năm 1959 với 20 gram vàng. Qua nhiều lần đổi chủ, tác phẩm được nhà sưu tập và cố vấn nghệ thuật người Pháp Loïc Malle mua lại từ Galerie 1900-2000 ở Paris năm 1986 và lưu giữ cho đến khi đưa ra đấu giá. Biên lai từng được trưng bày tại nhiều viện nghệ thuật lớn ở châu Âu như Phòng trưng bày Hayward ở London, Trung tâm Pompidou ở Paris...
Biên lai chất liệu mực trên giấy, kích thước 8,5 x 19,5 cm. Ảnh: Sotheby's
Yves Klein bắt đầu bán tác phẩm vô hình - được lập bằng biên lai - từ năm 1959 đến khi ông qua đời vào năm 1962. Họa sĩ cho các nhà sưu tập cơ hội mua loạt tác phẩm không tồn tại, hoàn toàn chỉ mang tính ý niệm, để đổi lấy vàng nguyên chất. Klein cấp cho họ một biên lai để sở hữu không gian tưởng tượng của ông - nơi Klein gọi là Zones of Immaterial Pictorial Sensibility (Không gian cảm nhận tranh vô hình).
Theo CNN, họa sĩ cho phép nhà sưu tập lựa chọn: đốt biên lai bằng một nghi lễ hoặc giữ lại. Nếu chọn đốt, họ sẽ được coi là "chủ nhân cuối cùng của tác phẩm nghệ thuật". Nghi lễ đốt biên lai được thực hiện trước người mua và các nhân chứng do Klein lựa chọn. Họa sĩ cũng đổ một nửa số vàng thu được xuống sông Seine. Theo ông, hành động này giúp "cân bằng lại trật tự tự nhiên" giữa người mua và người bán. Trường hợp lưu giữ biên lai, Klein cũng giữ lại vàng để thực hiện loạt tác phẩm điêu khắc Monogolds.
Tờ Theartnewspaper cho biết trong ba năm cuối đời, Yves Klein đã bán chín tác phẩm nghệ thuật vô hình. Ba người mua chọn thực hiện nghi lễ, còn lại chọn giữ biên lai, trong đó có Jacques Kugel. Theo nhà đấu giá, Klein có một cuốn sổ ghi lại tất cả giao dịch.
Guillaume Mallecot - người đứng đầu bộ phận nghệ thuật đương đại của Sotheby's ở Pháp - gọi việc họa sĩ bán tác phẩm vô hình là cột mốc trong lịch sử nghệ thuật thế kỷ 20.
Yves Klein (trái) và tiểu thuyết gia Dino Buzzati khi thực hiện nghi lễ đốt biên lai bên bờ sông Seine ở Paris ngày 26/1/1962. Ảnh: Sotheby's
Sotheby's nhận định tác phẩm vô hình của Yves Klein như một NFT - tác phẩm nghệ thuật phi vật chất được thể hiện bằng giấy chứng nhận quyền sở hữu. Họa sĩ giữ lại cuốn sổ ghi các giao dịch tương tự công nghệ blockchain ngày nay. Do đó, nhà đấu giá cho phép người mua có thể thanh toán bằng tiền mã hóa, thay vì tiền pháp định như thường lệ.
Trước khi bán tác phẩm nghệ thuật vô hình, tháng 4/1958, Yves Klein gây sốc khi tổ chức triển lãm Le Vide tại phòng trưng bày của Iris Clert ở Paris. Hơn 3.000 du khách phải trả tiền và xếp hàng để được đưa vào một căn phòng trống không, quét vôi trắng. Yves Klein giải thích: "Triển lãm không trống rỗng mà chứa đầy cảm giác hình ảnh ở trạng thái tinh khiết".
Yves Klein sinh năm 1928 tại Pháp, trong gia đình có bố mẹ là họa sĩ. Klein không theo học chính quy nhưng được bố mẹ cho tiếp xúc với nhiều trường phái nghệ thuật khác nhau từ nhỏ. Ông là nhân vật chủ chốt trong phong trào nouveau réalisme (chủ nghĩa hiện thực mới), sử dụng nghệ thuật để phá bỏ nhận thức của người xem về thực tại. Ông từng xuất bản cuốn sách Yves Peintures (1954), Dimanche (1960). Họa sĩ qua đời năm 1962, ở tuổi 34 sau một cơn đau tim.
Hiểu Nhân