Tắc đường "ma" (phantom traffic jam) là khái niệm để nói về tình trạng tắc đường trên cao tốc chỉ vì những nguyên nhân rất nhỏ nhặt như có xe đột nhiên đi chậm lại một chút so với dòng lưu thông. Khi lượng ôtô tăng đột biến vào những ngày nghỉ lễ, mật độ di chuyển dày, xe ở đầu một tốp giảm tốc độ vì lý do nào đó, cho dù rất nhỏ, sẽ khiến xe phía sau theo phản xạ phanh theo, với thời gian phanh lâu hơn, hoặc dừng hẳn, và cứ thế cho những xe chạy sau đó, càng về cuối, hiện tượng ùn tắc càng nghiêm trọng. Vì không có lý do gì cụ thể, nên các chuyên gia đặt tên cho hiện tượng này là tắc đường ma.
Cảnh tượng ùn tắc trên cao tốc TP HCM - Dầu Giây vào 2022. Ảnh: Quỳnh Trần
Các lý do khiến tắc đường ma có thể xảy ra bao gồm: lượng xe lưu thông cao hơn thiết kế của tuyến đường cao tốc, tài xế cố ý giảm tốc độ để quan sát tai nạn đang xảy ra ở đường, hoặc các sự kiện khác, không duy trì tốc độ phù hợp, không lưu thông đúng làn, xe phía trước không cho xe đằng sau vượt.
Để giảm tắc nghẽn trên cao tốc, nâng cao ý thức và kiến thức khi chạy xe là điều cần thiết đối với mỗi tài xế. Việc giảm tắc nghẽn sẽ không khả thì nếu chỉ một số ít tài xế hiểu được điều gì nên làm/không nên làm khi lưu thông trên cao tốc, mà mọi tài xế khi lưu thông đều phải nên hiểu để tắc nghẽn khó xảy ra hơn. Những lưu ý bao gồm duy trì tốc độ cố định, hạn chế dùng phanh khi không cần thiết, nhường đường cho xe khác vượt, và duy trì khoảng cách an toàn tối thiểu với xe phía trước.
Khi duy trì tốc độ ổn định và giữ khoảng cách với xe phía trước, các tài xế phía sau sẽ có nhiều thời gian hơn để phản ứng khi xe phía trước nhấn phanh, có thể là thả chân ga để giảm tốc độ, hoặc chuyển làn nếu đủ điều kiện an toàn. Ngoài ra, việc giữ khoảng cách cũng giúp cho tài xế hạn chế sử dụng phanh, khiến các xe sau không phải phanh dây chuyền và giảm thiểu tình trạng tắc đường ma. Hơn nữa, nếu quan sát có xe đằng sau bám sát đuôi, tài xế nên nhường để xe vượt, hoặc tăng tốc nếu đang đi tốc độ quá thấp. Nếu cảm thấy không thể duy trì tốc độ cao, tài xế nên cho xe di chuyển ở làn bên phải, chừa làn bên trái cho các xe đi tốc độ nhanh hoặc muốn vượt.
Tân Phan