Tập đoàn quốc phòng Mỹ Northrop Grumman tối 2/12 ra mắt oanh tạc cơ tàng hình B-21 Raider trong buổi lễ tại Nhà máy số 42 ở Palmdale, bang California. Nhà sản xuất tuyên bố đây là "oanh tạc cơ tàng hình thế hệ 6 đúng nghĩa đầu tiên trên thế giới".
An ninh và hình ảnh trong lễ ra mắt oanh tạc cơ B-21 được kiểm soát chặt chẽ, một phần nhằm tránh lặp lại sự cố truyền thông xảy ra ngày 22/11/1988, khi không quân Mỹ công bố mẫu B-2 Spirit, oanh tạc cơ tối tân của Mỹ khi đó.
Trong những tuần trước lễ công bố B-2 Spirit tại Nhà máy số 42, phóng viên Mike Dornheim của Aviation Week và các trưởng đại diện tạp chí gồm William Scott và Bruce Smith thảo luận về phương án chụp ảnh diềm sau cánh của chiếc B-2. Đây là yếu tố thiết kế hoàn toàn mới, được không quân Mỹ tiết lộ trong những hình đồ họa mô phỏng trước đó, nhưng sẽ bị giấu kín và khuất tầm mắt quan khách tham gia lễ ra mắt nhằm đảm bảo bí mật về công nghệ.
Lễ ra mắt oanh tạc cơ B-2 Spirit ngày 22/11/1988. Video: Twitter/thenewarea51.
Ý tưởng ban đầu của nhóm phóng viên là thuê khinh khí cầu để chụp ảnh chiếc B-2 từ trên cao. "Nghe thật điên rồ, nhưng chúng tôi từng tính đến cách thuê khí cầu và neo nó ở phía bắc hàng rào Nhà máy số 42", Scott cho hay. Tuy nhiên, họ cuối cùng từ bỏ kế hoạch này, do lo ngại gió mạnh có thể khiến dây neo đứt và đẩy khí cầu đi rất xa.
Trong những tuần tiếp theo, ba người liên tục theo dõi thông báo hàng không (NOTAM) và cảnh báo, hạn chế vùng trời do Cơ quan Hàng không Liên bang Mỹ (FAA) công bố. "Chúng tôi dần nhận ra rằng họ không giới hạn vùng trời có độ cao 300 m trở lên ở khu vực tổ chức buổi lễ", Scott nói.
Dornheim và phóng viên ảnh Bill Hartenstein quyết định thuê một phi cơ hạng nhẹ Cessna 172 để bí mật thử nghiệm đường bay trong tuần trước lễ ra mắt. Dornheim bay nhiều vòng trên Nhà máy số 42 và giả vờ tập cất hạ cánh để tránh bị kiểm soát không lưu tại sân bay Palmdale nghi ngờ, trong khi Hartenstein thử nhiều ống kính khác nhau để bảo đảm có được những bức ảnh đẹp nhất trong sự kiện.
Vào ngày ra mắt 22/11, Scott ngồi tại khu vực khách mời phía trước chiếc B-2 và nhận thấy nhiều hàng rào an ninh, với quân cảnh tuần tra dưới mặt đất và trực thăng UH-1 trang bị súng máy quần thảo trên đầu. Các khách mời được bố trí ngồi chính diện và cách máy bay B-2 ít nhất 60 m để hạn chế lộ chi tiết với báo giới.
Trong lúc sự kiện diễn ra, tiếng máy bay hạng nhẹ liên tục xuất hiện trên bầu trời. "Tôi nghiêng đầu và vờ rằng mình bị đau cổ, sau đó liếc nhìn lên, phát hiện chiếc Cessna đang lượn vòng phía trên và nghĩ rằng 'chúng ta chắc chắn sẽ làm được'", Scott nhớ lại.
Dornheim, người điều khiển máy bay, lo ngại nguy cơ vi phạm quy định của FAA nên quyết định ghi âm mọi cuộc đàm thoại với kiểm soát không lưu, nhằm bảo đảm có bằng chứng cho thấy ông được cấp phép cho mọi hành động trong ngày.
"Không thể tin nổi. Dornheim thông báo rằng được phép bay lượn vòng trong khu vực. Tôi đoán rằng không ai chú ý đến điều đó", Scott cho hay.
Sau khi lễ ra mắt kết thúc, Scott nhảy lên ôtô và phóng hơn 22 km đến sân bay nơi Dornheim hạ cánh. "Họ tỏ ra rất vui mừng. Kiểm soát viên không lưu không phát cảnh cáo nào, tôi nói rằng thậm chí không ai nhìn lên trời trong sự kiện", ông cho hay.
Hình chụp chiếc B-2 từ phía trên trong lễ ra mắt ngày 22/11/1988. Ảnh: Aviation Week.
Ba người cùng bay về Los Angeles để rửa ảnh. Mọi thứ phải thực hiện rất nhanh chóng, bởi buổi ra mắt diễn ra chỉ hai ngày trước Lễ Tạ ơn và tạp chí Aviation Week đang thiếu nhân lực.
Giám đốc hình ảnh Bob McAuley và biên tập viên Don Fink nhận bưu phẩm chứa ảnh tại sân bay La Guardia ở New York. Họ kiểm tra ảnh và lập tức quyết định in bức ảnh chụp từ trên cao lên hai trang của tạp chí. "Truyền thông đại chúng lập tức phát điên khi tạp chí được phát hành", Scott nói.
Góc chụp từ trên cao cho thấy đầy đủ hình dáng của chiếc B-2, với thiết kế cánh bay và diềm đuôi cánh dạng răng cưa để tăng khả năng tàng hình trước radar. Cửa hút và xả khí của động cơ cũng được che giấu trong thân, nhằm hạn chế bộc lộ tín hiệu hồng ngoại. Đây đều là những chi tiết có thể được đối thủ của Mỹ nghiên cứu để tìm biện pháp đối phó.
Vài ngày sau, Scott nhận được cuộc gọi từ Gene Gleeson, người bạn làm ở kênh truyền hình Channel 7 và ngồi cạnh ông trong buổi lễ ra mắt, hỏi về cách Aviation Week chụp được bức ảnh.
Khi nghe Scott kể về quá trình chụp bức ảnh, Gleeson thốt lên: "Chắc các anh đang đùa tôi. Chúng tôi có một chiếc trực thăng nằm chờ chỉ 15 m ngay sau chỗ ngồi. Lúc đấy tôi cứ ngỡ rằng không ai được bay tại đó".
Scott cũng nhận được câu hỏi tương tự từ đại tá Richard Couch, chỉ huy lực lượng thử nghiệm máy bay B-2 tại căn cứ Edwards và một trong hai phi công thực hiện chuyến bay thử đầu tiên của dòng oanh tạc cơ này.
"Tôi hỏi Couch về phản ứng ở căn cứ Edwards. Ông ấy cho biết nhiều quan chức dân sự đã nổi cáu và đòi trừng phạt người chụp bức ảnh, nhưng Couch đã khuyên họ 'nên tìm cách quên nó đi'", Scott cho hay.
Vũ Anh (Theo Aviation Week)