Kinh tế toàn cầu đang hồi sinh từ đại dịch. Việc này có thể kéo thương mại thế giới lên cao trong năm nay, bất chấp hàng loạt sự cố với chuỗi cung ứng vốn đã căng thẳng, bao gồm cả việc kênh đào Suez bị tắc nghẽn gần một tuần.
Tổng giám đốc Tổ chức Thương mại Thế giới (WTO) Ngozi Okonjo-Iweala gần đây cho biết trong một cuộc họp báo rằng: "Việc tàu Ever Given gây gián đoạn lớn như thế lại chính là dấu hiệu cho thấy thương mại hàng hóa toàn cầu vẫn rất nhộn nhịp. Chuỗi cung ứng toàn cầu vẫn đứng vững qua đại dịch".
Tại Mỹ, sản lượng nhà máy và doanh số bán hàng đã tăng vọt trong tháng 3, theo Viện Quản lý Nguồn cung (ISM). Chỉ số sản xuất (PMI) của nước này đạt 64,7 điểm tháng trước, tăng mạnh so với 60,8 tháng 2. PMI trên 50 phản ánh hoạt động sản xuất đang tăng trưởng.
Một tàu container bắt đầu di chuyển qua kênh đào Suez vào tuần này sau khi tàu Ever Given được giải cứu. Ảnh: Reuters.
Tại eurozone, hoạt động của các nhà máy tăng với tốc độ nhanh nhất trong hơn 20 năm. Theo IHS Markit, PMI khu vực này đã lên 62 trong tháng 3, từ mức 57 của một tháng trước đó.
Trung Quốc, nền kinh tế số 2 thế giới và là nước xuất khẩu lớn của toàn cầu, cũng gặp khó khăn trong việc bắt kịp đà tăng nhu cầu. Nguyên nhân là sự gián đoạn chuỗi cung ứng cản trở dòng chảy hàng hóa.
Timothy Fiore - người phụ trách theo dõi cuộc khảo sát của ISM cho biết ngành công nghiệp Trung Quốc đang phục hồi theo hình chữ V. "Các công ty và nhà cung cấp của họ không thể phản ứng đủ nhanh để tăng cường nhân sự", ông nói.
Tồn kho tại các nhà máy ở Mỹ cũng đang ở mức thấp nhất mọi thời đại. Tuy nhiên, họ đang phải vật lộn vì hai lý do chính: thiếu nhân công và gián đoạn chuỗi cung ứng. Các nhà máy hiện không thể nhận được nguồn cung đủ nhanh.
Nhu cầu tăng cao đến mức các chủ hàng đang cạn kiệt các container để vận chuyển hàng hóa bằng đường biển. Bất chấp sự thiếu hụt đó, WTO dự kiến dòng chảy hàng hóa qua biên giới sẽ tăng 8% trong năm nay, sau khi đã giảm 5,3% năm 2020, do đại dịch ảnh hưởng đến sản lượng nhà máy và hoạt động vận chuyển.
Việc kênh Suez bị tắc nghẽn càng kéo dài quá trình vận chuyển hàng hóa từ châu Á sang châu Âu và Mỹ. Điều này sẽ khiến các nhà sản xuất và bán lẻ bị chậm trễ nguồn cung trong những tuần sắp tới.
Dù vậy, WTO ước tính rằng chỉ 0,38% dòng chảy thương mại toàn cầu hàng năm bị trì hoãn bởi sự cố mắc cạn của Ever Given. "Mỗi ngày đều có những cú sốc chuỗi cung ứng trong nước và quốc tế ở các mức độ khác nhau, từ những đợt lạnh bất thường ở Texas, đến lũ lụt và cháy nhà máy", Robert Koopman - kinh tế trưởng của WTO cho biết.
Ông nói rằng cú sốc từ Ever Given rồi sẽ lắng xuống. Hàng hóa có thể đến đích chậm, nhưng miễn là chúng vẫn được vận chuyển, kinh tế toàn cầu sẽ ít bị ảnh hưởng. Sự cố trên kênh Suez chỉ khiến chi phí của các công ty tăng lên mà thôi.
Sản xuất bên trong một nhà máy may mặc tại Việt Nam. Ảnh: Reuters.
Báo cáo của IHS Markit ghi nhận giá cả nguồn cung tăng mạnh ngay cả khi sản lượng tương đối thấp. Đài Loan, Hàn Quốc và Việt Nam là những nước được hưởng lợi lớn từ sự gia tăng nhu cầu hàng tiêu dùng của Mỹ. Tuy nhiên, nhà máy tại các nước này cũng thông báo đầu vào đang chậm trễ và chi phí tăng lên. Nhà máy ở Thái Lan và Malaysia - những nước vẫn đang chật vật phục hồi từ đại dịch - cũng gặp tình trạng tương tự.
Trước khi xảy ra sự cố ở Suez, các nhà máy ở châu Âu đang bùng nổ sản xuất, theo khảo sát của IHS Markit. Tháng 3/2021, các nhà sản xuất Đức báo cáo mức tăng hoạt động nhanh nhất trong 25 năm. Điều đó một phần được thúc đẩy bởi các đơn hàng xuất khẩu mà IHS Markit đánh giá là "chưa từng có". Tuy nhiên, 76% nhà sản xuất đang phải chờ đầu vào lâu hơn.
Phil Smith - nhà kinh tế tại IHS Markit, cho rằng, sự cố tại Suez xảy ra vào thời điểm tồi tệ của chuỗi cung ứng. Và dù con tàu Ever Given đã thoát mắc cạn, các vấn đề khác vẫn còn. Các tàu container cập cảng Nam California phải đợi 12 ngày để dỡ hàng hóa gồm máy giặt, thiết bị y tế, điện tử tiêu dùng và các loại khác.
Những chậm trễ đó khó có thể giảm bớt nhanh chóng, khi nhu cầu của Mỹ tiếp tục tăng nhờ gói cứu trợ 1.900 tỷ USD của chính quyền Biden. Theo WTO, nhu cầu nhập khẩu của Bắc Mỹ, chủ yếu là Mỹ, sẽ tăng 11,4% năm nay, nhanh hơn nhiều so với mức dự kiến 8% của châu Âu. WTO hiện kỳ vọng châu Á sẽ đáp ứng được phần lớn nhu cầu gia tăng đó.
Phiên An (theo WSJ)