Một thực tế hiện nay là nhiều nhà chung cư có bầu ra ban quản trị (BQT) nhưng chỉ hoạt động cho có, đến khi xảy ra sự cố, tranh chấp, cư dân luôn là người chịu thiệt. Thậm chí, có nơi bầu BQT chưa lâu thì phát hiện ngay ra trình độ quản lý yếu kém đến mức phải bầu lại, rồi sau khi bầu lại, BQT mới cũng chẳng khá hơn. Và cái vòng cứ luẩn quẩn cứ tiếp diễn mãi như vậy. Vậy cần làm gì để cải thiện chất lượng BQT chung cư?
Pháp luật giao cho BQT nhiệm vụ chức năng chủ yếu là giao nhận và tổ chức quản lý tài sản chung (gồm cả các quỹ) theo quy định, trong đó có các công việc chuyên môn như: lựa chọn nhà thầu (tốt nhất là bằng đấu thầu); thương thảo, ký kết, và giám sát việc thực hiện các hợp đồng quản lý vận hành cũng như các hợp đồng bảo trì phần sở hữu chung (nhất là đối với các thiết bị có yêu cầu nghiêm ngặt về an toàn như thang máy, phòng cháy chữa cháy, chống sét...)...
Nhiệm vụ, chức năng của BQT đòi hỏi đội ngũ nhân sự phải có kiến thức và nghiệp vụ của một chủ đầu tư dự án "quản lý, sử dụng nhà chung cư", phải am hiểu thấu đáo các văn bản pháp luật, các quy chuẩn, tiêu chuẩn kỹ thuật, cũng như các quy trình, biện pháp thực hiện liên quan, để vận dụng vào công việc thực tế. BQT cũng phải qua đào tạo, ví dụ về phòng cháy chữa cháy, về đấu thầu và giám sát. Khi không có đủ điều kiện năng lực triển khai công việc theo quy định thì BQT phải biết cách để tìm và thuê được tổ chức, cá nhân thực hiện phù hợp. Thực tế có vẻ như các cơ quan có thẩm quyền cũng chưa kiểm soát thật chặt chẽ vấn đề này.
BQT được hưởng thù lao theo mức mà Hội nghị nhà chung cư (HNNCC) thống nhất chi trả, và thường là mức thấp (thậm chí còn là quá thấp, nếu BQT hoàn thành tốt khối lượng và chất lượng công việc quy định). Nhưng do các thành viên BQT hoạt động chủ yếu trên tinh thần tự nguyện vì cư dân, và vì cả cuộc sống ổn định của gia đình mình, nên nhìn chung, không có ai thắc mắc về mức thù lao này.
Hiện nay, cư dân chung cư nói chung có nhận thức về pháp luật và về nghiệp vụ quản lý, sử dụng nhà chung cư còn yếu, ý thức lại không đồng nhất, chín người mười ý, thậm chí có nhiều người không quan tâm hoặc không muốn quan tâm đến công việc BQT. Hầu hết mọi quan hệ dân sự trong chung cư đều được giải quyết theo cơ chế "cảm tính", "một trăm cái lý không bằng một tý cái tình" và "phải có lợi ngay trước mắt". Cư dân chỉ thích nghe những lời đường mật, còn những ý kiến thẳng thắn về sai phạm chuyên môn, vốn không thẩm thấu nổi, thì coi thường, thậm chí còn phản đối.
>> 'Chủ căn hộ phải bỏ tiền xây mới khi chung cư hết hạn sử dụng'
Trong khi đó, vai trò các tổ chức, chính quyền cơ sở còn mờ nhạt. Môi trường sống ở nhiều chung cư vì thế mà xô bồ như một cái chợ, dung túng những hành vi tùy tiện, sai trái, và gây khó khăn cho các hoạt động bài bản, chuyên nghiệp, hợp pháp. Trong môi trường như vậy, việc bầu được một BQT có chuyên môn đồng bộ, phù hợp với nhiệm vụ chức năng quy định là rất khó, bởi các lý do sau đây:
Thứ nhất, người thạo chuyên môn thường không thiếu công việc hấp dẫn hơn so với việc tham gia vào BQT - vốn đã mất thời gian lại dễ dính vào mâu thuẫn nội bộ. Nếu họ có tham gia vào BQT, vì coi việc của chung cư là việc của gia đình mình, thì đó cũng chỉ là ngoại lệ, và số người này thường là rất ít.
Thứ hai, trong số cư dân, không thiếu những kẻ cơ hội, đã thiếu hiểu biết, lại coi "tiền là quý" đồng nghĩa với "quỳ là tiến", dùng mọi mưu hèn, kế bẩn, lôi kéo cư dân, gom phiếu bầu, cốt chiếm chỗ trong BQT nhằm mưu lợi riêng.
Thứ ba, thực tế, việc cư dân chuẩn bị nhân sự để bầu BQT lại thường làm rất hình thức và tắc trách, giống như chọn cán bộ phòng trào, theo những tiêu chí vốn được chép trên mạng cho có, làm nản chí những người thạo chuyên môn, bài bản. Pháp luật cũng chưa có hướng dẫn cụ thể cần thiết. Cư dân bầu BQT chủ yếu là theo mức độ quan hệ hoặc theo cảm tính. Kết quả là BQT bầu ra với đa số thành viên thiếu chuyên môn, thậm chí còn cơ hội. Người thạo chuyên môn, nếu lọt được vào BQT, thì cũng chỉ là thiểu số, dễ bị cô lập và vô hiệu.
Để cải thiện chất lượng nhân sự BQT, cư dân cần phải lập ra được rào cản kỹ thuật để ngăn bớt người không có chuyên môn chiếm chỗ trong BQT. Việc này cũng không dễ, nhưng nếu muốn thì vẫn có thể làm được. Biện pháp đơn giản nhất có thể áp dụng là ngoài các nhận xét về nhân thân ứng viên do các tổ chức, chính quyền cơ sở cung cấp, thì cần yêu cầu ứng viên trình bày công khai về: quy chế hoạt động của BQT để nộp cùng hồ sơ đề nghị công nhận BQT theo quy định và đề án hoạt động chuyên môn của riêng ứng viên nếu được vào BQT.
Chỉ có như vậy, BQT chung cư mới có đủ thực tài để điều hành, quản lý các hoạt động của cư dân, đảm bảo đúng chức năng, nhiệm vụ được giao phó. Và lúc đó, những người dân sống ở chung cư mới hết khổ vì phải chịu bất công mà chẳng biết kêu ai.
>> Quan điểm của bạn thế nào? Gửi bài tại đây. Bài viết không nhất thiết trùng với quan điểm VnExpress.net.