Nhưng các học giả và chuyên gia về bỏ phiếu cho rằng mọi người không nên để bị đánh lừa bởi những "sóng ảo" trong kết quả kiểm phiếu ban đầu này. Làn sóng đó được tạo ra bởi số cử tri Mỹ bỏ phiếu qua thư năm nay cao kỷ lục, trong khi các bang có cách xử lý khác nhau với chúng.
Quan chức địa phương lấy phiếu bầu ra kiểm tại Dixville Notch, New Hampshire, một trong những điểm bỏ phiếu đầu tiên ngày 3/11. Ảnh: AFP.
Ở các bang cho phép kiểm phiếu qua thư trước Ngày bầu cử, kết quả kiểm phiếu sớm nhiều khả năng nghiêng về Biden, vì các cuộc thăm dò dư luận và dữ liệu bỏ phiếu sớm cho thấy phần đông cử tri bỏ phiếu qua hình thức này ủng hộ đảng Dân chủ.
Ngược lại, ở các bang không kiểm phiếu qua thư cho đến ngày 3/11, phiếu bầu trực tiếp trong ngày bầu cử thường được kiểm đếm nhanh hơn, còn phiếu bầu qua thư mất nhiều thời gian xử lý hơn. Với cách làm này, kết quả ban đầu ở các bang đó có khả năng nghiêng mạnh về Trump.
Đây được gọi là "sóng ảo đỏ" và "sóng ảo xanh", màu tương ứng của đảng Cộng hòa và Dân chủ, báo hiệu ưu thế ban đầu mà hai ứng viên Donald Trump hay Joe Biden đạt được trong những giờ đầu tiên sau khi các điểm bỏ phiếu đóng cửa. Những "sóng ảo" đó sẽ biến mất khi thêm nhiều phiếu được kiểm đếm, mặc dù các chuyên gia cho biết có thể mất vài ngày hoặc thậm chí vài tuần để xử lý số lượng lớn phiếu bầu gửi qua thư.
"Hãy kiên nhẫn", Gerry Cohen, thành viên của Hội đồng Bầu cử hạt Wake ở Bắc Carolina, nói. "Cần phải đếm tất cả phiếu bầu và chúng tôi sẽ mất một khoảng thời gian".
Bên trong cơ sở xử lý phiếu bầu qua thư tại Mỹ. Video: AFP.
Đây là kịch bản có thể diễn ra ở một số bang cạnh tranh gay gắt nhất, có thể định đoạt số phận cuộc đua 2020:
"Sóng ảo xanh" có thể diễn ra ở Florida và Bắc Carolina, những bang cho phép kiểm đếm phiếu bầu qua thư vài tuần trước Ngày bầu cử. Kết quả kiểm đếm số phiếu này dự kiến được công bố ngay sau khi các điểm bỏ phiếu đóng cửa ngày 3/11.
Nếu cả hai bang đều làm đúng theo lịch trình đó, có khả năng ban đầu Biden sẽ dẫn trước, vì cuộc thăm dò ý kiến mới nhất của Reuters/Ipsos cho thấy lượng người bỏ phiếu sớm ở Florida và Bắc Carolina ủng hộ Biden nhiều gấp đôi Trump.
Trong khi đó, ở cả hai bang này, đa số người dự định bỏ phiếu trực tiếp vào Ngày Bầu cử đều ủng hộ Trump.
"Sóng ảo xanh" dự kiến không tồn tại lâu ở cả hai bang. Các chuyên gia kỳ vọng Florida và Bắc Carolina sẽ gần như hoàn tất kiểm phiếu vào đêm bầu cử.
Texas, Iowa và Ohio, những bang Trump đã giành chiến thắng dễ dàng vào năm 2016 nhưng các cuộc thăm dò cho thấy hai ứng viên cạnh tranh sít sao trong năm nay, cũng cho phép xử lý sớm phiếu bầu qua thư. Do đó, "sóng ảo xanh" cũng có thể xuất hiện ở các bang này. Cả ba bang dự kiến kiểm hầu hết phiếu vào ngày 3/11.
Trong khi đó, "sóng ảo đỏ" có thể diễn ra ở Pennsylvania, Michigan và Wisconsin, nơi phiếu bầu qua thư không được kiểm đếm trước Ngày Bầu cử. Mặc dù Michigan gần đây thông qua luật cho phép nhiều thành phố bắt đầu xử lý phiếu qua thư một ngày trước Ngày Bầu cử như mở phong bì, họ không được kiểm đếm chúng cho đến ngày 3/11.
Vì lá phiếu qua thư thường mất nhiều thời gian để kiểm tra và thống kê hơn so với lá phiếu trực tiếp, kết quả ban đầu có thể nghiêng về đảng Cộng hòa, khi các ủy ban bầu cử xử lý phiếu bầu trực tiếp nhanh chóng hơn. Sau đó, kết quả sẽ "xanh lên" khi các quan chức bầu cử kiểm phiếu qua thư.
Pennsylvania và Wisconsin có thể công bố kết quả chậm hơn do thiếu kinh nghiệm xử lý phiếu bầu qua thư. Trong cuộc bầu cử giữa kỳ năm 2018 ở hai bang này, cứ 20 phiếu thì có một phiếu bầu qua thư. Trong khi đó, tỷ lệ phiếu bầu qua thư so với phiếu bầu trực tiếp ở Michigan và Florida lần lượt là 1/4 và 1/3.
Quá trình kiểm phiếu của Pennsylvania có thể diễn ra trong vài ngày. Phe Dân chủ ở bang này gần đây đã giành được một thắng lợi quan trọng, khi Tòa án Tối cao Mỹ ra phán quyết cho phép bang nhận phiếu bầu qua thư tối đa ba ngày sau Ngày Bầu cử, miễn là chúng được đóng dấu bưu điện trước 3/11.
"Kịch bản mà tôi lường trước cho đêm bầu cử là ban đầu Pennsylvania sẽ nghiêng về đảng Cộng hòa nhiều hơn so với thực tế, bất kể cuối cùng ai là người chiến thắng", Kyle Kondik, nhà phân tích tại Trung tâm Chính trị của Đại học Virginia, cho biết.
Bầu cử tổng thống Mỹ diễn ra thế nào. Video: CNN.
Trong cuộc đua vào ghế thượng nghị sĩ của Arizona năm 2018, vào đêm bầu cử, ứng viên đảng Cộng hòa Martha McSally cảm thấy rất tự tin. Bà nói với những người ủng hộ rằng bà đi ngủ với "14.000 phiếu dẫn trước".
Nhưng đến 6 ngày sau, McSally nhận thua trước ứng viên đảng Dân chủ Kyrsten Sinema, sau khi hàng trăm nghìn phiếu gửi qua thư được kiểm đếm. Chúng gồm nhiều lá phiếu từ các khu vực đô thị nghiêng về đảng Dân chủ như Phoenix và Tucson, được chuyển đến các trung tâm bỏ phiếu vào Ngày bầu cử.
Giới chức Arizona hy vọng họ sẽ mất ít thời gian kiểm phiếu hơn trong năm nay vì hạt Maricopa đã nâng cấp thiết bị và họ tăng thời gian xử lý sớm phiếu bầu qua thư thêm một tuần. Nhưng nếu cuộc đua sít sao, họ vẫn có thể mất nhiều ngày mới kiểm xong toàn bộ phiếu.
"Quá trình này rất phức tạp, chúng tôi mong mọi người kiên nhẫn", C. Murphy Hebert, phát ngôn viên của quan chức phụ trách bầu cử ở Arizona, nói.
Phương Vũ (Theo Reuters)
