Thầy Lý Hải Đăng, giáo viên môn Hóa, trường THPT Dương Văn Dương, huyện Nhà Bè, TP HCM, mới đây phát hiện phần chú thích các kim loại trong tự nhiên trong sách giáo khoa (SGK) Hóa học lớp 10, bộ Chân trời sáng tạo, có sự nhầm lẫn.
Khi dạy đến bài 5, Chương 2: Bảng tuần hoàn các nguyên tố hóa học, thầy Đăng được học sinh thông báo ở hai cuốn SGK như nhau, minh họa giống nhau và cùng của Nhà xuất bản Giáo dục nhưng chú thích không thống nhất. Một cuốn in tại quận 3, TP HCM, nộp lưu chiểu tháng 5, cuốn còn lại in ở thành phố Long Xuyên, An Giang, nộp lưu chiểu tháng 7. Ảnh minh họa ở trang 35 của hai cuốn SGK biểu thị ba khối kim loại gồm đồng (copper), bạc (silver) và vàng (gold) đặt cạnh nhau. Phần chú thích trong ảnh của cuốn in tại TP HCM ghi nhầm vàng là copper và đồng là gold.
"Học sinh nghi sách giả nhưng tôi không biết giả hay thật nên chỉ dùng cuốn nào tôi cho là đúng để hướng dẫn học trò. Đây là những nguyên tố thông dụng nên nhìn hình sẽ biết sách nào đang chú thích sai", thầy Đăng nói, cho biết sau đó đã phản hồi với tổ chuyên môn của trường.
Chú thích ảnh các kim loại đồng (copper), bạc (silver) và vàng (gold) trong tự nhiên ở hai cuốn SGK Hóa học 10, bộ Chân trời sáng tạo khác nhau. Ảnh: Lý Hải Đăng
Kiểm tra hai cuốn sách, thầy Đăng thấy ngoài thời gian in không giống nhau, nhìn bên ngoài, màu sắc của sách cũng khác nhau. Cuốn in ở TP HCM màu không sắc nét như cuốn in tại An Giang.
Trong quá trình dạy môn Khoa học tự nhiên 7, bộ Chân trời sáng tạo, cô Nguyễn Thị Mai, giáo viên một trường THCS ở quận Bình Thạnh, TP HCM, cũng tình cờ phát hiện "sạn". Hình minh họa trang 24, 25, 26, bài 4 (Sơ lược bảng tuần hoàn các nguyên tố hóa học) không có sự nhất quán về màu và chú thích của nguyên tố H (hydrogen).
Tại trang 24, hình 4.2 (Bảng tuần hoàn các nguyên tố hóa học), nguyên tố H được in màu hồng, là nguyên tố phi kim. Tuy nhiên ở hình 4.4 (Các chu kỳ nhỏ trong bảng tuần hoàn nguyên tố hóa học) và hình 4.5 (Một số nhòm nguyên tố trong bảng tuần hoàn), nguyên tố H lại có màu xanh lá, là kim loại.
Cô Mai cho biết lúc soạn bài giảng điện tử để trình chiếu cho học sinh trên lớp, cô xem nội dung tham khảo trong SGK, hình ảnh cũng cắt ra từ bảng tuần hoàn chuẩn ở trang 24 nên hình 4.4, 4.5 không dùng tới. Khi có học sinh hỏi về bài giảng, cô xem lại SGK mới thấy ký hiệu màu sắc của nguyên tố đang bị nhầm.
"Nguyên tố H màu hồng như hình trang 24 là đúng, vì nhóm IA hầu hết là kim loại (màu xanh lá). Lỗi này không nhiều người phát hiện ra", cô Mai nói.
Cuốn Hóa học 10 (trái) chú thích nhầm vàng là copper và đồng là gold nộp lưu chiểu tháng 5, còn cuốn phải chú thích đúng nộp lưu chiểu tháng 7. Ảnh: Lý Hải Đăng
Theo cô Mai, những lỗi sai minh họa không ảnh hưởng nhiều tới giáo viên nhưng gây hoang mang, khó khăn cho học sinh tự học ở nhà.
Thầy Đăng cũng cho rằng việc chú thích không quá ảnh hưởng đến kiến thức trọng tâm, tuy nhiên "kiến thức là kiến thức, cung cấp cho học sinh thì phải chuẩn nhất có thể". Với chương trình mới, giáo viên cũng lần đầu dạy, thường sẽ bám vào sách, học sinh cũng theo sách để học.
"Sách sai sẽ ảnh hưởng đến góc nhìn của học sinh về chương trình giáo dục, gây ra sự hoài nghi cho các em", thầy Đăng chia sẻ.
PGS. TS Cao Cự Giác, Tổng chủ biên kiêm chủ biên SGK Hóa học 10, Khoa học tự nhiên 7, bộ sách Chân trời sáng tạo, xác nhận lỗi ở sách Khoa học tự nhiên 7 và Hóa học 10 như giáo viên phản ánh. Màu sắc ở bảng tuần hoàn (hình 4.2) chính xác nhưng hai bảng nhỏ (hình 4.4 và 4.5) trích ra để dạy từng mục thì bị lỗi.
"Lỗi mầu là do in. Nguyên tố không có màu nhưng trong sách quy ước nhóm kim loại màu gì, phi kim màu gì thì phải thống nhất màu đó. Tuy nhiên khi chuyển file in sang chế bản, có thể ô số một (nguyên tố Hydrogen) bị lẫn sang nguyên tố của kim loại và người ta tô màu xanh. Đúng ra họ phải tô nguyên tố đó màu hồng, là phi kim", ông Giác giải thích.
Ở chương trình lớp 7, nguyên tố H được quy ước màu hồng nhưng lên lớp 10, H lại được biểu thị bằng màu khác.
Sách Khoa học tự nhiên 7 chú thích nguyên tố H ở hình 4.2 (trang 24) có màu hồng, là nguyên tố phi kim, trong khi hình 4.4 (trang 25), H có màu xanh là kim loại. Ảnh: BM
Theo ông Giác, lỗi đã được phát hiện từ hồi tháng 6 khi tập huấn sách cho giáo viên nhưng lúc đó nhà xuất bản đã in hàng loạt nên không kịp làm đính chính, phải chờ tái bản. SGK mỗi năm đều tái bản và trong đợt này, nhóm biên soạn sẽ cập nhật.
Ông cho biết thêm sách còn một vài lỗi khác nhưng đó là lỗi kỹ thuật, không phải tư duy về mạch kiến thức. Ngay khi phát hiện, ông đã gửi tờ trình tới nhà xuất bản, đề nghị cập nhật file đúng lên bản SGK điện tử. Hiện ở bản điện tử, lỗi đó đã được khắc phục.
Với nhầm lẫn chú thích ở sách Hóa học 10, chủ biên bộ Chân trời sáng tạo cho hay trước đây nhà xuất bản có in một số cuốn để tập huấn cho giáo viên các tỉnh trước năm học. Sách đó chưa phải là sách chính thức cho học sinh mà chỉ phát cho giáo viên tập huấn và không bán. Lỗi chú thích đã được sửa và in ở sách đại trà cho học sinh. Hai bản in này khác nhau về thời gian và bản in gần nhất là bản hoàn thiện.
Ông Giác cho hay, nhiều cuốn sách, từ điển in rồi vẫn có chỗ phải in lại là chuyện bình thường. Quan trọng khi phát hiện sai sót, lỗi không phải do ý đồ tác giả, thì người viết phải nhận lỗi và sửa.
"Nếu chỗ gây tranh cãi là quan niệm, ý đồ của người viết sách, chúng tôi sẽ làm giải trình, thông tin đến báo chí để mọi người thông hiểu và có sự đồng thuận", ông Giác nói.
Bình Minh