Luật Đấu thầu (sửa đổi) này có hiệu lực từ 1/1/2024.
Trình bày báo cáo giải trình tiếp thu của Ủy ban Thường vụ Quốc hội, Chủ nhiệm Ủy ban Tài chính - Ngân sách Lê Quang Mạnh cho biết theo thông lệ quốc tế, mua sắm tập trung thường áp dụng với hàng hóa, dịch vụ cần mua số lượng lớn, chủng loại tương tự ở một hoặc nhiều cơ quan, tổ chức, đơn vị.
Tuy nhiên, điều kiện đặc thù của Việt Nam là thuốc hiếm, thuốc cần mua số lượng ít ở từng địa phương, đơn vị, nên đấu thầu riêng biệt sẽ khó chọn được nhà cung cấp. Do vậy, dự thảo luật bổ sung quy định có thể mua sắm tập trung với thuốc hiếm, thuốc cần mua số lượng ít, nhằm bảo đảm khả thi trong đấu thầu lựa chọn nhà cung cấp.
Trường hợp hàng hóa thuộc danh mục tập trung nếu đáp ứng điều kiện, được áp dụng hình thức đàm phán giá. Luật thông qua cũng bổ sung quy định, nhiều cơ quan, tổ chức có nhu cầu mua sắm cùng loại, có thể gộp thành gói thầu để một cơ quan mua sắm tập trung.
Mua sắm tập trung phải qua đấu thầu rộng rãi. Hàng hóa thuộc danh mục mua sắm tập trung nhưng cần mua để phòng, chống dịch bệnh, được chỉ định thầu.
Các đại biểu Quốc hội bấm nút thông qua Luật Đấu thầu (sửa đổi), ngày 23/6. Ảnh: Hoàng Phong
Luật thông qua cũng bổ sung quy định nhằm khắc phục hạn chế "mua hóa chất phải mượn máy xét nghiệm" như hiện nay. Theo đó, các bệnh viện có thể lựa chọn nhà thầu cung cấp hóa chất, vật tư xét nghiệm, thiết bị y tế. Bên trúng thầu chịu trách nhiệm cung cấp hóa chất, thiết bị y tế, nhưng chỉ được chuyển giao quyền sử dụng, không được chuyển giao quyền sở hữu thiết bị y tế cho các cơ sở khám chữa bệnh. Luật cũng quy định thời hạn thực hiện sẽ theo hợp đồng nhưng không quá 5 năm.
Ủy ban Thường vụ Quốc hội đánh giá, quy định về lựa chọn nhà thầu cung cấp hóa chất, thiết bị y tế theo số lượng đầu ra - là cách thức được Tổ chức Y tế Thế giới (WHO) khuyến nghị và đang được áp dụng rộng rãi. Đây là phương thức mới được đưa vào luật để khắc phục những hạn chế trong việc thực hiện mua hóa chất gắn với "máy đặt, máy mượn", đảm bảo tính khả thi, minh bạch, hiệu quả trong thực hiện. Ngoài ra, thời hạn áp dụng 5 năm là phù hợp với thực tiễn, đủ đảm bảo thời gian để chuyển sang hình thức khác công khai, minh bạch hơn.
Luật vừa thông qua cũng bỏ quy định về chọn nhà đầu tư trong trường hợp đặc biệt nêu tại các dự thảo luật trình trước đây. Chủ nhiệm Ủy ban Tài chính ngân sách Lê Quang Mạnh cho biết quy định này chưa thống nhất với dự thảo của Luật Đất đai.
Bên cạnh đó, một quy định mới là các gói thầu thuộc dự án đầu tư của doanh nghiệp Nhà nước và công ty con do doanh nghiệp Nhà nước nắm giữ 100% vốn điều lệ, sẽ phải đấu thầu. Theo giải trình của Ủy ban Thường vụ Quốc hội, quy định này đảm bảo hài hòa giữa yêu cầu nâng cao hiệu quả quản lý Nhà nước và quyền tự chủ của doanh nghiệp, không thu hẹp hoặc mở rộng đối tượng quá mức. Mặt khác, việc này cũng đảm bảo đấu thầu mang lại lợi ích kinh tế cho bên mời thầu, cạnh tranh bình đẳng, công khai.