Quan chức Afghanistan và Mỹ hôm 23/7 tiết lộ chiến lược mới được quân đội Afghanistan áp dụng hiện nay là co cụm lực lượng bảo vệ những khu vực trọng yếu như thủ đô Kabul và các thành phố chiến lược, cửa khẩu biên giới và cơ sở hạ tầng mang tính sống còn với đất nước.
Chiến lược này được coi là thảm họa chính trị, bởi nó cho phép Taliban giành thêm nhiều vùng lãnh thổ Afghanistan. Tuy nhiên, nó đáp ứng yêu cầu quân sự khi lực lượng chính phủ Afghanistan đã bị dàn mỏng và phải tìm cách bảo vệ thủ phủ các tỉnh, tránh để những khu đô thị này rơi vào tay Taliban.
Sĩ quan cảnh sát Afghanistan tại một chốt gác ở Kabul hôm 13/7. Ảnh: Reuters.
Chiến lược co cụm lực lượng từng được giới chức Afghanistan thừa nhận nhưng không công bố chi tiết, diễn ra cùng thời điểm Mỹ rút gần hết quân khỏi Afghanistan theo lệnh của Tổng thống Joe Biden.
Phiến quân Taliban đang kiểm soát ngày càng nhiều khu vực tại Afghanistan, tuyên bố đã chiếm đến 90% lãnh thổ nước này. Lầu Năm Góc hôm 21/7 cho biết Taliban đã nắm được một nửa trong số 419 trung tâm huyện lỵ tại Afghanistan. Dù chưa chiếm được thủ phủ nào của 34 tỉnh, nhóm phiến quân vẫn gây sức ép lên một nửa trong số này.
Tình báo Mỹ cảnh báo chính quyền Afghanistan có thể sụp đổ trong 6 tháng sau khi Washington rút toàn bộ lực lượng.
Quan chức Afghanistan giấu tên cho biết "đợt tái điều chỉnh lực lượng" sẽ giúp Kabul kiểm soát các vùng lãnh thổ chiến lược và bảo vệ cơ sở hạ tầng thiết yếu, trong đó có một con đập được Ấn Độ trợ giúp xây dựng và nhiều tuyến cao tốc chủ chốt.
Quân đội Afghanistan sẽ phải xây dựng những cơ sở phòng thủ mới và thành lập các đơn vị hỗn hợp, đồng thời thay đổi tư duy chiến thuật cùng mức độ phản ứng khi Taliban tấn công, trong bối cảnh không quân Afghanistan đang quá tải và sự hỗ trợ của Mỹ suy giảm.
Dù vậy, việc dồn hết lực lượng về các thành phố trung tâm sẽ khiến nhiều khu vực khác không còn quân bảo vệ, điều có thể khiến nhiều cộng đồng cư dân và người thiểu số Afghanistan cảm thấy bị bỏ rơi.
"Làm sao giải thích được điều này với những người dân vốn đã bồn chồn vì đà tiến quân của Taliban suốt những tuần qua? Bởi vì đợt điều chuyển quân này sẽ cho phép Taliban lấp khoảng trống mà chúng tôi để lại, ít nhất là trong ngắn hạn", quan chức Afghanistan giấu tên cho hay.
Chủ tịch Hội đồng Tham mưu trưởng Liên quân Mỹ Mark Milley thừa nhận chiến lược mới sẽ "từ bỏ nhiều huyện lỵ" để bảo vệ các trung tâm dân cư lớn như thủ đô Kabul, đồng thời đánh giá Taliban đang có đà tiến công chiến lược. "Có khả năng Taliban kiểm soát toàn bộ Afghanistan, nhưng cũng có nhiều kịch bản khác. Tôi không nghĩ kết cục đã được ấn định", ông nói trong cuộc họp báo hôm 21/7.
Lực lượng an ninh Afghanistan gần địa điểm đụng độ với Taliban ở Kandahar hôm 9/7. Ảnh: AFP.
Tướng Kenneth McKenzie, chỉ huy Bộ tư lệnh Trung tâm của quân đội Mỹ, nói rằng quân đội Afghanistan thừa hiểu họ sẽ phải chọn lựa mục tiêu nào. "Bạn không thể dàn quân bảo vệ tất cả. Bạn sẽ không bảo vệ được cái gì nếu dàn trải lực lượng khắp nơi. Phía Afghanistan nhận ra họ phải củng cố và tập trung lực lượng", ông nói.
Tướng McKenzie cũng đề cập lo ngại lực lượng chính phủ Afghanistan phải đóng giữ những chốt gác ở khu vực hẻo lánh, dễ bị tập kích và không có giá trị chiến lược. "Tôi nghĩ họ đang nhận ra việc cần rút lui, củng cố và phòng thủ những vùng trọng yếu", ông cho hay.
Chính quyền Biden cam kết cung cấp hỗ trợ tài chính cho quân đội Afghanistan và đẩy mạnh nỗ lực ngoại giao nhằm nối lại những cuộc hòa đàm đang đình trệ với Taliban. Tuy nhiên, nhóm phiến quân chưa đáp lại lời kêu gọi đình chiến từ 15 phái đoàn ngoại giao và đại diện NATO ở Afghanistan.
Chính phủ Afghanistan và Taliban cũng không đạt thỏa thuận ngừng bắn trước dịp lễ Eid. Trong quá khứ, nhóm phiến quân từng nhiều lần kêu gọi ngừng bắn trong thời gian ngắn, khẳng định họ muốn để người dân đón kỳ nghỉ lễ trong hòa bình.
Vũ Anh (Theo Reuters)