Đại cử tri đoàn Mỹ hôm 14/12 hoàn tất quá trình bỏ phiếu, với kết quả được các bang công bố là Tổng thống Mỹ Donald Trump được 232 phiếu, còn Joe Biden được 306 phiếu đại cử tri.
Tuy nhiên, đây chưa phải là kết quả chính thức của cuộc bầu cử tổng thống Mỹ. Hiến pháp Mỹ quy định quốc hội Mỹ phải tổ chức một phiên họp toàn thể vào trưa 6/1 để đếm phiếu đại cử tri của từng bang và đây là bước cuối cùng để chứng nhận Biden đắc cử tổng thống.
Theo quy định liên bang, trong phiên họp lưỡng viện quốc hội ngày 6/1, giấy chứng nhận kết quả phiếu đại cử tri của từng bang được niêm phong và đựng trong một hòm gỗ.
Chủ tịch Thượng viện, tức Phó tổng thống Mike Pence, là người chủ trì phiên họp. Nếu Phó tổng thống không thể chủ trì, thường thượng nghị sĩ có thâm niên nhất của Thượng viện sẽ dẫn dắt phiên họp. Người phục vụ lâu nhất ở Thượng viện Mỹ hiện nay là Chuck Grassley, thượng nghị sĩ đảng Cộng hòa.
Chủ tọa phiên họp sẽ mở và cho các nghị sĩ xem chứng nhận kết quả phiếu đại cử tri từng bang theo thứ tự bảng chữ cái. Mỗi viện, mỗi đảng sẽ chỉ định một "người kiểm phiếu" xướng to kết quả. Sau đó, "người kiểm phiếu" ghi và đếm toàn bộ kết quả.
Chủ tọa cuối cùng công bố ai là người giành được đa số phiếu đại cử tri cho vị trí tổng thống và phó tổng thống.
Nhân viên quốc hội đưa thùng đựng phiếu đại cử tri đoàn của cuộc bầu cử tổng thống năm 2008 vào Hạ viện Mỹ. Ảnh: Hạ viện Mỹ
Nếu kết quả phiếu đại cử tri hòa nhau, Hạ viện sẽ là cơ quan định đoạt ai là tổng thống. Nhưng thay vì bỏ phiếu với tư cách 435 thành viên riêng lẻ, mỗi nhóm nghị sĩ của một bang chỉ có một phiếu duy nhất. Nếu kịch bản này xảy ra, đảng Cộng hòa sẽ có lợi thế, vì số nhóm nghị sĩ đại diện cho mỗi bang của họ cao hơn đảng Dân chủ tại Hạ viện.
Tuy nhiên, kết quả hòa phiếu đại cử tri chưa từng xảy ra trong lịch sử bầu cử Mỹ kể từ thập niên 1800 đến nay. Kịch bản này càng khó xảy ra trong cuộc bầu cử năm nay, do Biden đã thắng áp đảo Trump với kết quả 306 - 232.
Sau khi "người kiểm phiếu" đọc chứng nhận kết quả của một bang, bất kỳ thành viên nào của quốc hội cũng có thể đứng lên phản đối kết quả của bang đó. Chủ tọa sẽ không chấp nhận phản đối này nếu nó không được lập thành văn bản và có chữ ký của ít nhất một hạ nghị sĩ và một thượng nghị sĩ.
Nếu có văn bản phản đối hợp lệ, phiên họp chung của lưỡng viện sẽ tạm dừng để Thượng viện và Hạ viện thảo luận riêng trong tối đa hai giờ. Để phản đối có hiệu lực, cả hai viện đều phải biểu quyết nhất trí với kiến nghị đó bằng đa số phiếu. Nếu cả hai viện đều không nhất trí với phản đối, phiếu đại cử tri ban đầu sẽ được tính.
Một số đảng viên Cộng hòa tại Hạ viện tuyên bố sẽ phản đối kết quả phiếu đại cử tri của một số bang chiến trường. Tuy nhiên, tới nay chưa có thượng nghị sĩ nào công khai tuyên bố sẽ tham gia nỗ lực này. Lãnh đạo phe đa số tại Thượng viện Mitch McConnell đã yêu cầu các thành viên Thượng viện không làm điều này.
Lần cuối cùng một bản kiến nghị phản đối kết quả bỏ phiếu đại cử tri được xem xét là năm 2005, khi hạ nghị sĩ Stephanie Tubbs Jones đại diện cho Ohio và thượng nghị sĩ Barbara Boxer đại diện cho California, đều là thành viên đảng Dân chủ, đã phản đối kết quả bỏ phiếu đại cử tri của bang Ohio vì cho rằng có những bất thường trong quá trình bỏ phiếu. Cả hai viện đã tranh luận và bác bỏ kiến nghị này.
Vai trò của Phó tổng thống với tư cách chủ tọa thường rất khó xử, khi sẽ phải tuyên bố người chiến thắng. Năm nay, công việc này dành cho Pence, người chịu trách nhiệm công bố chiến thắng của Biden cùng phó tướng Kamala Harris, cũng chính là thất bại Trump và bản thân ông. Đây được coi là công việc rất áp lực với Pence, bởi Trump từ chối công nhận kết quả bầu cử và đang tìm mọi cách để "lật kèo" tại phiên họp quốc hội ngày 6/1.
Nhưng Pence không phải phó tổng thống đầu tiên lâm vào tình huống khó xử này. Năm 2001, phó tổng thống Al Gore đã phải gạt phản đối của đảng Dân chủ khi chủ trì kiểm phiếu đại cử tri năm 2000, cuộc bầu cử mà ông thua sít sao ứng viên George W.Bush của đảng Cộng hòa. Năm 2016, Biden khi chủ trì cuộc kiểm phiếu tuyên bố Trump là người chiến thắng cũng đã gạt bỏ phản đối của nghị sĩ đảng Dân chủ tại Hạ viện.
Phiên họp chung giữa hai viện là cơ hội chính thức cuối cùng để phản đối kết quả bầu cử, ngoài những vụ kiện tụng lên tòa án mà Trump và chiến dịch của ông tiến hành nhưng không hiệu quả.
"Tôi nghĩ rằng đã tới lúc phải nhận ra dù cố gắng thế nào cũng không thành công", thượng nghị sĩ bang Texas John Cornyn nói sau cuộc bỏ phiếu đại cử tri đoàn hôm 15/12, hy vọng bất kỳ ai tưởng rằng phản đối hiệu nghiệm sẽ nhận ra "nó vô ích và không cần thiết".
Hồng Hạnh (Theo AP)
