Kế hoạch hướng tới ban hành một đạo luật cung cấp hơn 350 tỷ USD trong vòng 10 năm nhằm xây dựng năng lực công nghiệp Mỹ, thách thức Trung Quốc.
Dự luật được dẫn dắt bởi Thượng nghị sĩ đảng Dân chủ bang New York Chuck Schumer và Thượng nghị sĩ bang New Jersey Bob Menendez, thành viên cấp cao của đảng Dân chủ trong Ủy ban Quan hệ Đối ngoại. Nó đặt mục tiêu tăng cường khả năng sản xuất và củng cố cơ sở hạ tầng để dần tách rời nền kinh tế Mỹ khỏi nền kinh tế Trung Quốc và tăng khả năng cạnh tranh của các doanh nghiệp Mỹ.
Thượng nghị sĩ đảng Dân chủ bang New York Chuck Schumer, lãnh đạo phe thiểu số tại Thượng viện, phát biểu trước phóng viên tại Washington hồi năm 2018. Ảnh: Reuters.
Kế hoạch được đưa ra trong bối cảnh mối quan hệ giữa Washington và Bắc Kinh đang rơi xuống mức thấp nhất trong lịch sử, giữa lúc Tổng thống Donald Trump và các nghị sĩ đảng Cộng hòa đang tìm cách khai thác thái độ thù địch ngày càng tăng của người Mỹ đối với Trung Quốc, biến nó thành vũ khí chính trị chống lại phe Dân chủ.
Đạo luật tập trung nhiều vào việc thúc đẩy nghiên cứu và phát triển khoa học, công nghệ, cấp 300 tỷ USD trong vòng 4 năm cho những nỗ lực hướng tới mục tiêu này, đồng thời đầu tư thêm khoảng 16 tỷ USD vào ngành công nghiệp bán dẫn của Mỹ nhằm giúp Washington duy trì lợi thế trước Bắc Kinh.
Nó cũng yêu cầu tổng thống Mỹ phải đệ trình lên quốc hội kế hoạch sử dụng Đạo luật Sản xuất Quốc phòng nhằm tăng khả năng sản xuất trong nước đối với các thiết bị bán dẫn và yêu cầu tìm nguồn cung ứng nội địa cho những sản phẩm đó.
Dự luật cũng nhắm tới phá vỡ thế kìm kẹp của Trung Quốc đối với chuỗi cung ứng toàn cầu và sẽ yêu cầu Lầu Năm Góc mua một số hàng hóa nhất định từ Mỹ và những quốc gia được coi là thân thiện, thay vì từ Trung Quốc.
Theo kế hoạch của phe Dân chủ, chính phủ Mỹ sẽ chi tiêu 125 triệu USD cho quân sự ở khu vực Ấn Độ Dương - Thái Bình Dương. Giới chức quân sự Mỹ hồi tháng 4 kêu gọi quốc hội phê duyệt thêm 20,1 tỷ USD trong giai đoạn từ 2021 đến 2026 nhằm tăng cường khả năng răn đe trước Trung Quốc, động thái tiềm ẩn nguy cơ thổi bùng căng thẳng. Một trợ lý đảng Dân chủ cho biết 125 triệu USD dự kiến được đề xuất nhằm đảm bảo sẽ có thêm nguồn vốn để tăng cường liên minh và quan hệ đối tác cũng như vị thế của Mỹ trong khu vực.
Bên cạnh đó, dự luật còn tìm cách trừng phạt Trung Quốc vì các cáo buộc vi phạm nhân quyền đối với cộng đồng người Duy Ngô Nhĩ theo đạo Hồi ở Tân Cương.
Một số biện pháp mà phe Dân chủ nêu ra đã thu hút được ủng hộ từ lưỡng đảng tại Thượng viện. Ví dụ, các nghị sĩ Cộng hòa và Dân chủ tại cả Hạ viện lẫn Thượng viện mùa hè vừa qua cùng đề xuất đầu tư hàng tỷ USD vào ngành công nghiệp bán dẫn Mỹ trong vòng 5 đến 10 năm tới.
Tuy nhiên, dự luật mà phe Dân chủ vừa công bố cũng nêu các sáng kiến mới liên quan nhiều đến việc sử dụng quyền lực mềm, trong đó bao gồm chương trình cấp kinh phí cho một dự án thuộc Bộ Ngoại giao Mỹ nhằm "hỗ trợ và đào tạo các nhà báo về kỹ năng điều tra cần thiệt để đảm bảo trách nhiệm giải trình công liên quan tới hoạt động gây ảnh hưởng của Trung Quốc ở nước ngoài".
Vũ Hoàng (Theo NYTimes)