"Trong bối cảnh cạnh tranh quốc tế gay gắt, chủ nghĩa đơn phương và chủ nghĩa bảo hộ, chúng ta phải tìm ra cách của riêng mình để nâng cấp, đổi mới hơn và tạo ra nhiều đột phá hơn ngay từ đầu", Xinhua dẫn lời Chủ tịch Trung Quốc Tập Cận Bình tại một hội nghị khoa học ở thủ đô Bắc Kinh hôm 11/9.
Kêu gọi được lãnh đạo Trung Quốc đưa ra một ngày sau khi Mỹ siết hạn chế sử dụng công nghệ Mỹ đối với các công ty Trung Quốc và mở rộng lệnh cấm đối với sinh viên, nghiên cứu sinh Trung Quốc đang học tập tại Mỹ.
Bộ Ngoại giao Mỹ giữa tuần trước thông báo đã hủy thị thực của hơn 1.000 công dân Trung Quốc đang học tập hoặc nghiên cứu tại Mỹ, cáo buộc họ có quan hệ với quân đội Trung Quốc. Bắc Kinh gọi động thái của Washington là "khủng bố chính trị tuyệt đối và phân biệt chủng tộc".
Ông Tập cho rằng Trung Quốc phải đối mặt với những thay đổi "sâu sắc và phức tạp" trong nước và quốc tế, vốn đòi hỏi những tiến bộ nhanh hơn về khoa học. Ông nói một số lĩnh vực nghiên cứu chính nên khắc phụ sự phụ thuộc của nghành nông nghiệp vào giống nhập khẩu, nhu cầu nhập khẩu các thành phần quan trọng trong công nghệ sản xuất cốt lõi, cũng như giảm bớt sự phụ thuộc của Trung Quốc vào nguồn cung cấp dầu ở nước ngoài.
Ông liệt kê một số "vấn đề thực tế" kìm hãm sự phát triển kinh tế xã hội mà Trung Quốc phải giải quyết, gồm: thiếu công nghệ nông nghiệp tiên tiến, ô nhiễm và phân phối kém tài nguyên nước. Ngoài ra, dân số già của Trung Quốc cũng cần được cải thiện.
Chủ tịch Trung Quốc cho rằng nước này cần cởi mở hơn, bao quát và chủ động hơn trong việc tăng cường hợp tác khoa học quốc tế. "Càng phải đối mặt nhiều với sự phong tỏa và đàn áp, chúng ta càng không nên tự cô lập mình" và cần thúc đẩy hợp tác đặc biệt với các nhà nghiên cứu từ các quốc gia khác nhằm ngăn chặn nCoV, từ "phát triển vaccine đến cải tiến các xét nghiệm tìm mầm bệnh", ông nói.
Ông Tập tuyên bố Trung Quốc sẽ cố gắng thu hút các chuyên gia hàng đầu và tạo "môi trường, điều kiện cạnh tranh hấp dẫn" cho các nhà khoa học nước ngoài đến làm việc tại Trung Quốc, dần hình thành các tổ chức khoa học và công nghệ Trung Quốc, "biến Trung Quốc trở thành một đấu trường tự do cho hợp tác toàn cầu rộng rãi về khoa học và công nghệ".
Ông kêu gọi các nhà khoa học "yêu nước và đổi mới", nêu gương các nhà nghiên cứu đã phát triển vũ khí hạt nhân, tên lửa và vệ tinh của nước này từ những năm 1950-1970.
"Tôi hy vọng các bạn, những nhà khoa học của chúng ta... hãy phát huy tinh thần các nhà khoc học yêu nước, gánh vác nhiệm vụ lịch sự và gắn các nghiên cứu khoa học vào sự nghiệp vĩ đại xây dựng một đất nước xã hội chủ nghĩa hiện đại", ông nói, đồng thời cam kết đầu tư nhiều hơn cho khoa học cơ bản, hỗ trợ nhiều hơn từ các cộng đồng kinh doanh và tài chính. Ông cũng cam kết cung cấp các khoản tài trợ của ngân hàng và giảm thuế cho các tổ chức và công ty nghiên cứu khoa học cơ bản.
Quan hệ giữa Bắc Kinh và Washington đang ở mức thấp nhất trong nhiều thập kỷ, với một loạt bất đồng trong các vấn đề như nguồn gốc Covid-19, cách Trung Quốc ứng phó dịch bệnh, vấn đề Hong Kong và Tân Cương. Trung Quốc cũng bị cho là mục tiêu áp các biện pháp cứng rắn trong bối cảnh Tổng thống Trump đang vận động cho chiến dịch tái tranh cử vào Nhà Trắng tháng 11 tới.
Mai Lâm (Theo SCMP)