Minh Quang (Hà Nội) dùng ôtô đã hai năm, nhưng lần đầu tiên nhìn thấy toàn bộ má phanh, khi mang xe đi vá lốp. Anh tá hỏa gọi cho cố vấn dịch vụ của hãng vì cho rằng xe mình sắp hỏng, nhưng được giải thích là hiện tượng bình thường, không có vấn đề gì.
Thực tế, nếu để xe đậu một chỗ, không chạy lâu ngày, chủ xe có thể thấy trên bề mặt đĩa phanh có hiện tượng gỉ sét, xuất hiện các mảng màu nâu khắp bề mặt phanh, kể cả phần gần trục bánh, nơi không tiếp xúc với má phanh. Nếu cẩu xe lên cao, có thể thấy nhiều chi tiết khác dưới gầm xe cũng gỉ sét. Hiện tượng này càng dễ thấy sau khi xe di chuyển qua chỗ ướt, bánh xe bị nhúng nước.
Đĩa phanh bằng gang bị gỉ. Ảnh: Trodo
Hầu hết các đĩa phanh làm bằng chất liệu gang (cast iron), là một loại hợp kim của sắt và carbon. Ưu điểm của đĩa phanh bằng gang là giá thành rẻ, bền, độ tin cậy cao. Tuy nhiên, gang là một loại hợp kim bị oxy hóa nhanh trong môi trường, dễ bị gỉ sét khi độ ẩm tăng cao, hoặc đĩa phanh tiếp xúc với nước. Bên cạnh đó, dưới gầm xe cũng có các chi tiết sử dụng thép không sơn, và cũng gây hiện ượng oxy hóa, tương tự như những con dao thép đen truyền thống ở Việt Nam.
Các chuyên gia cho biết đĩa phanh bị gỉ không ảnh hưởng đến hiệu suất phanh của xe, vì điều này đã được tính toán một cách kỹ lưỡng. Khi đĩa phanh bị gỉ, chủ xe chỉ cần lái xe và phanh thông thường, má phanh ép vào đĩa sẽ bào mòn lớp oxy hóa, trả lại bề mặt sáng bóng.
Gỉ sét ở những phần không tiếp xúc với má phanh, tài xế cũng không cần lo lắng, vì không ảnh hưởng đến an toàn. Ở vị trí này chỉ có thể khắc phục bằng cách tháo bánh xe, sử dụng bùi nhùi sắt hoặc các dung dịch vệ sinh để làm tróc hết lớp gỉ. Chủ xe có thể yêu cầu vệ sinh hệ thống phanh mỗi khi đảo bánh định kỳ, tức mỗi 10.000 km.
Hồi 2018, nhiều khách hàng sử dụng CR-V từng lo lắng khi vòng đệm trên càng chữ A bánh sau bị gỉ sét. Khi đó Honda Việt Nam trả lời việc gỉ sét không ảnh hưởng đến chất lượng của hệ thống treo, xe vẫn vận hành an toàn, không cần sửa chữa, thay thế gì. Honda nói thêm mức độ gỉ sét sẽ khác nhau, phụ thuộc vào độ ẩm cũng như hàm lượng muối trong không khí và trong môi trường nước.
Tại các nước có khí hậu nhiệt đới như Việt Nam, tình trạng gỉ sét đĩa phanh càng phổ biến hơn. Có những trường hợp gỉ xuất hiện chỉ sau một đêm đỗ xe. Xe sử dụng đĩa phanh bằng các hợp kim khác như carbon ceramic không bị gỉ, nhưng giá đắt gấp nhiều lần so với đĩa phanh gang.
Cách dễ dàng nhất là ngăn ngừa hiện tượng gỉ đĩa phanh là sử dụng xe thường xuyên. Chỉ khi để xe không chạy quá lâu, tức vài tháng, hoặc cả năm, lớp gỉ có thể ăn sâu vào bề mặt đĩa phanh, khiến hiệu suất phanh bị ảnh hưởng. Khi này, chủ xe cần kiểm tra kỹ tại các xưởng dịch vụ để có thể đảm bảo an toàn.
Minh Quang sau khi được cố vấn dịch vụ giải thích, đã tìm hiểu thêm mới thấy rằng xe nào cũng bị gỉ sét, từ xe bình dân vài trăm triệu đến xe sang hàng tỷ đồng. Lúc này, anh mới yên tâm sử dụng.
Tân Phan