Sáng 11/12, ông Chung bị VKSND Hà Nội đề nghị truy tố 10-12 năm tù về tội Lợi dụng chức vụ, quyền hạn trong khi thi hành công vụ. Cùng tội danh, Võ Tiến Hùng, cựu tổng giám đốc Công ty Thoát nước Hà Nội và Nguyễn Trường Giang, Giám đốc Công ty Arktic, cùng bị đề nghị truy tố 6-7 năm.
Trong 1 giờ 17 phút tự bào chữa, không cầm tài liệu chuẩn bị sẵn, cựu chủ tịch Hà Nội phản bác "gần 10 vấn đề bị cáo buộc", đánh giá bản luận tội của VKS chưa tiếp thu nội dung trong phần xét hỏi. Những cáo buộc với ông chưa căn cứ các quy định pháp luật và văn bản cụ thể. Phần trình bày nhiều vấn đề lặp lại nên ông Chung 5 lần bị chủ toạ nhắc nhở "hãy ngắn gọn, đi thẳng vào vấn đề".
Ông Chung cho rằng VKS chỉ lấy một câu nói "không rõ ràng" của ông bên bờ hồ Hoàn Kiếm để cáo buộc "chủ tịch thành phố chỉ đạo Công ty Thoát nước mua chế phẩm thông qua Công ty Arktic". Theo ông, quy kết như vậy là không khách quan và đầy đủ, bởi lúc đó ông không chỉ đạo về việc mua chế phẩm.
Hơn nữa, sau đó Thường trực Thành uỷ đã cho chủ trương, Sở Xây dựng cũng có hướng dẫn chỉ đạo về việc xử lý nước sông hồ ở Hà Nội. "Hệ thống hành chính của các bộ, ngành ở nước ta thì chỉ đạo sau có giá trị hơn chỉ đạo trước. Tại sao lại lấy câu nói không phải chỉ đạo của tôi để cáo buộc về việc mua chế phẩm", ông Chung nêu quan điểm bào chữa.
Về "tâm tư" làm sạch nước sông hồ, ông Chung nói: "Sông, hồ ở Hà Nội hôi thối vô cùng". Trước thời điểm thử nghiệm chế phẩm Redoxy-3C, thành phố chưa bao giờ cấp ngân sách để xử lý đồng loạt các sông hồ. Cùng lắm chỉ có ngân sách để Sở Tài nguyên và Môi trường hút bùn, vớt rác ở 8 hồ trung tâm.
"Tôi tận tai nghe người dân bức xúc nói không dám ngồi uống bia, không dám chạy thể dục vì hồ hôi thối. Tôi là quản lý Nhà nước, người đứng đầu thành phố nên tôi chỉ suy nghĩ đơn giản là cái gì lợi cho dân là tôi làm", ông Chung nói và cho hay, Redoxy-3C là chất dùng chuyên nghiệp ở thế giới nhưng Công ty Watch Water đã thêm Redoxy-3C để xử lý riêng mùi nước hồ cho Hà Nội.
Tuy vậy, ông thấy mình vẫn còn thận trọng khi chỉ cho thử nghiệm ở ba hồ để nghe các nhà khoa học đánh giá. Ông Chung cho rằng: "Ở Hà Nội làm gì cũng nhạy cảm nên không thận trọng từng bước, không được".
"Chúng tôi đem trí tuệ, công sức đi cống hiến cho người dân được thơm tho, sạch sẽ nay lại bắt phải mang tiền của nhà đi bồi thường cho Nhà nước. Tại sao vậy? Tôi từng nói với Chính phủ, với Thanh tra là nếu tôi làm sai tôi sẵn sàng bán cả nhà đi để đền bù. Tuy nhiên nhà chức trách phải chứng minh rõ ràng, có chứng cứ. Như vậy tôi sẵn sàng đền bù ngay", ông Chung nói và cho rằng những cáo buộc là sự áp đặt của cơ quan điều tra khi không căn cứ vào pháp luật, không dựa vào các văn bản.
Ông Nguyễn Đức Chung đến toà. Ảnh: Phạm Dự
Về cáo buộc để công ty gia đình mua chế phẩm, cựu chủ tịch Hà Nội hai lần khẳng định, bản thân ông, chưa bao giờ đặt vấn đề với Giang là cho ông gửi % vào Công ty Arktic để hưởng lợi. "Ngay cả trong suy nghĩ", ông không tính sẽ bàn với Giang để làm ăn hay đóng cổ phần ở công ty sân sau.
Ông Chung lý giải, gia đình ông mở công ty TNHH từ năm 1996 với hàng chục nghìn mặt hàng, hơn 100 nhân viên. Bởi thế ông muốn làm Redoxy-3C cho cá nhân, chỉ cần nói một câu với giám đốc Công ty Watch Water là "cho vợ tôi làm, chứ sao phải thông qua Giang để lằng nhằng". Ông Chung cũng cho rằng "không có mặt mũi nào để bàn bạc một cách trắng trợn như Giang khai" và lại còn chỉ đạo các sở ngành ở thành phố làm theo.
"Tôi có nhiều điều kiện để làm ăn. Tôi chỉ góp một câu hoặc chỉ đạo cấp dưới vài ý thì tiền nhiều hơn nhiều. Nhưng tôi không làm. Lương tâm một con người chẳng có ai làm ăn trắng trợn như thế. Lòng muốn một kiểu, nói ra một kiểu thì tôi không làm được và cũng không ai giỏi đạo diễn như một nghệ sĩ như vậy", ông Chung nói và cho hay mong được HĐXX xem xét minh bạch, thấu đáo các vấn đề.
Với cáo buộc "ông Chung chỉ đạo Giang dùng tiền của công ty chi tiêu các việc", ông Chung nói rằng "không rảnh". Ông đang điều hành một thành phố gần 10 triệu dân, lịch làm việc kín mít nên không có thời gian đâu để điều hành Giang.
Bị cáo Võ Tiến Hùng. Ảnh: TTXVN
Trong 23 phút phản đối cáo buộc "biết ông Chung chỉ đạo sai pháp luật nhưng vẫn làm", ông Võ Tiến Hùng nhiều lần khẳng định làm đúng quy trình, không vụ lợi. Theo ông, xuyên suốt vụ án xoay quanh 15 hợp đồng mua chế phẩm Redoxy-3C của Công ty TNHH MTV Thoát nước Hà Nội với Arktic. Trong đó, hai hợp đồng thử nghiệm đầu tiên, tuân thủ quy định của nhà nước về quyền chủ động của doanh nghiệp. 13 hợp đồng còn lại đều được ký kết sau khi thành phố có chủ trương nhân rộng và chỉ đạo Sở Tài chính và Sở Xây dựng hướng dẫn mua và thông qua về giá.
Ông Hùng khẳng định, chủ trương nhân rộng công nghệ xử lý nước thải với Redoxy-3C là chủ trương tập thể, ông cùng đồng nghiệp làm với tinh thần xây dựng, cầu tiến, hết mình, và kết quả hết sức tích cực. "Nếu chờ một năm nữa, ô nhiễm ao hồ ngày càng trầm trọng, người dân ngày càng bức xúc, điều này ai cũng biết".
Cuối phần trình bày, ông Hùng bật khóc, nói: "28 năm ở Công ty Thoát nước Hà Nội, tôi từng làm việc với nhiều thế hệ lãnh đạo, nhưng chưa giai đoạn nào chúng tôi có cơ hội giải quyết dứt điểm tình trang ô nhiễm sông hồ thủ đô đến vậy. Động cơ của tôi còn là cải thiện sức khoẻ và an toàn lao động cho nhân viên, điều mà công nghệ cũ không làm được".
Trong phần luận tội sáng nay, VKS đánh giá ông Chung đã lợi dụng vị trí người đứng đầu thành phố để thực hiện hành vi và giữ vai trò chủ mưu, có động cơ vụ lợi. Trong quá trình xử lý ô nhiễm nước tại các sông, ông Chung đã lợi dụng quyền hạn của Chủ tịch thành phố tạo điều kiện cho Công ty Arktic của gia đình mua bán chế phẩm.
Chế phẩm Redoxy-3C được sản xuất theo đơn đặt hàng của Hà Nội nhưng sau đó Công ty Watch Water lại ký văn bản thoả thuận để Công ty Arktic phân phối độc quyền. Hành vi mua bán lòng vòng của hai công ty khiến Hà Nội bị thiệt hại hơn 36 tỷ đồng.
Bị can Võ Tiến Hùng thực hiện hành vi theo chỉ đạo của ông Chung. Bị can Giang giữ vai trò đồng phạm trong vụ án, hưởng lợi bất chính 36,1 tỷ đồng.
VKS cho rằng ông Chung và Giang phải liên đới bồi thường 36,1 tỷ đồng cho nguyên đơn dân sự là Công ty TNHH MTV Thoát nước Hà Nội.
Chiều nay, phiên toà tiếp tục làm việc.
Thanh Lam - Phạm Dự