Mô hình xe tăng bay MAS-1 được chế tạo năm 1936. Ảnh: RBTH.
Các nhà thiết kế Liên Xô từng cho ra đời nhiều mẫu siêu tăng với tính năng đặc biệt, nhằm đem lại lợi thế trên chiến trường cho quân đội nước này. Tuy nhiên, rất nhiều dự án trong số đó bị chấm dứt trước khi đi vào sản xuất hàng loạt, do hạn chế kỹ thuật hoặc không còn đáp ứng nhu cầu thực tế, theo RBTH.
Xe tăng đệm khí
Trong thập niên 1930, Liên Xô cho ra đời những chiếc xe tăng lội nước và tàu đổ bộ đệm khí đầu tiên. Các nhà thiết kế nhanh chóng tính tới giải pháp kết hợp hai loại khí tài này để tạo ra phương tiện chiến đấu lý tưởng, cho phép tổ lái vượt qua mọi địa hình phức tạp như sa mạc, băng tuyết và đầm lầy.
Mẫu xe tăng đệm khí của Liên Xô được phát triển từ L-1, xuồng đệm khí đầu tiên trên thế giới. Nó có chiều dài khoảng 10 m, sử dụng hai quạt gió cỡ lớn để tạo lớp đệm khí. Xe tăng được trang bị một súng máy và tổ lái hai người, gồm lái xe và trưởng xe kiêm xạ thủ.
Tuy nhiên, dự án này nhanh chóng bị chấm dứt mà không rõ lý do. Cùng thời điểm đó, kế hoạch chế tạo xe thiết giáp đệm khí đầu tiên của Liên Xô cũng bị hủy bỏ.
Xe tăng bay MAS-1
MAS-1 được kỳ vọng sẽ trở thành loại xe tăng đầu tiên trong biên chế Liên Xô có khả năng di chuyển cả trên mặt đất và trên bầu trời. Loại xe này được phát triển trên nền tảng xe tăng hạng nhẹ BT-7, khung thân được làm thuôn gọn để giảm sức cản không khí. MAS-1 được lắp một động cơ cánh quạt, đôi cánh có thể gập lại để thu gọn kích thước xe ở trên mặt đất.
Pháo chính cỡ nòng 45 mm của BT-7 được loại bỏ để giảm khối lượng, khiến vũ khí chính của MAS-1 là các súng máy DT cỡ nòng 7,62 mm. Tổ lái gồm lái xe và trưởng xe, người kiêm cả vai trò xạ thủ và liên lạc vô tuyến.
Dự án MAS-1 bị kết thúc vào năm 1937 do quá tốn kém, trong khi không thể hiện được lợi thế rõ rệt trên chiến trường.
Xe tăng bay A-40
Sau khi Thế chiến II nổ ra, thiết kế xe tăng bay lại được Liên Xô xem xét, với sản phẩm là mẫu Antonov A-40 "Krylya Tanka". Đây được coi là sự kết hợp hoàn hảo của xe tăng trinh sát T-60 với tàu lượn. Nguyên mẫu duy nhất được chế tạo và bay thử vào năm 1942.
Nguyên mẫu A-40 bay thử vào năm 1942. Ảnh: Wikipedia.
Do không được trang bị động cơ, chiếc A-40 cần oanh tạc cơ hạng nặng TB-3 kéo từ sân bay tới cách khu vực mục tiêu khoảng 20-25 km, trước khi tách dây nối để lượn tới vị trí chiến đấu. Sau đó, phần cánh của xe tăng sẽ được vứt bỏ và chiếc A-40 có thể tác chiến như xe tăng thông thường.
Tuy nhiên, các cuộc thử nghiệm của A-40 đều thất bại. Oanh tạc cơ TB-3 không thể kéo xe tăng lên quá độ cao 40 m, ngay cả khi nó được tháo bỏ nhiều trang bị để giảm khối lượng. Việc không có máy bay đủ khỏe cho nhiệm vụ này khiến dự án A-40 bị chấm dứt chỉ sau vài chuyến bay thử.
Object 279
Object 279 "Kotin" là mẫu xe tăng thử nghiệm hạng nặng được Liên Xô phát triển cuối năm 1959. Nhiệm vụ của nó là chiến đấu trên địa hình phức tạp mà xe tăng thông thường không thể tiếp cận được, cũng như đóng vai trò mũi đột phá trong các cuộc tiến công thọc sâu.
Thân xe được trang bị lớp giáp thép cán đồng nhất với độ dày tối đa 269 mm. Điểm nổi bật nhất của Object 279 là lớp giáp có hình bầu dục để chống đạn thanh xuyên động năng (APDS) và nổ lõm (HEAT), cũng như ngăn chặn xe bị lật úp bởi sóng xung kích từ một vụ nổ hạt nhân.
Nguyên mẫu Object 279 được trưng bày tại bảo tăng Kubinka. Ảnh: Wikipedia.
Vũ khí chính của xe là pháo M-65 cùng 24 viên đạn cỡ 130 mm, cùng súng máy đồng trục KPVT cỡ nòng 14,5 mm với cơ số đạn 800 viên. Xe được trang bị hệ thống nạp đạn bán tự động, cho phép pháo chính đạt tốc độ bắn 5-7 phát/phút. Các vũ khí đều được ổn định hai chiều bằng tổ hợp Groza, giúp tăng độ chính xác khi khai hỏa.
Tuy nhiên, nhiều lỗi kỹ thuật phát sinh cũng như sự thay đổi trong học thuyết tăng thiết giáp của Liên Xô khiến Object 279 không được đưa vào chế tạo hàng loạt. Hiện chỉ còn một nguyên mẫu tăng Object 279 không có khả năng hoạt động được trưng bày tại bảo tăng xe tăng Kubinka, ngoại ô thủ đô Moskva của Nga.