Nicole M. Forde, 40 tuổi, tù nhân liên bang đang thụ án 27 năm vì tội buôn bán ma túy đá từ Chicago tới Cedar Rapids, bang Iowa, không có quan hệ gì với Tổng thống Donald Trump. Không có ngôi sao truyền hình thực tế nào bênh vực cho câu chuyện đời cô, một người phải nỗ lực vượt qua quá khứ bị lạm dụng tình dục, nghiện ma túy, mắc bệnh tâm thần, làm mẹ ở tuổi vị thành viên và vô gia cư.
Khác với những người được Tổng thống Donald Trump ân xá và giảm án trong vài tuần cuối nhiệm kỳ, Forde thừa nhận cô đã làm nhiều điều xấu và đáng bị trừng phạt. Nhưng cô cũng chia sẻ đã được giúp đỡ rất nhiều trong thời gian ở tù khi tham gia các lớp tư vấn tâm lý và đào tạo hướng nghiệp.
Cô đã nộp đơn xin ân giảm lên Bộ Tư pháp Mỹ từ 4 năm trước nhưng chưa được xem xét. Giáng sinh vừa qua đánh dấu năm thứ 9 Forde ở tù, lần này tại một cơ sở giam giữ an ninh tối thiểu ở Illinois, nơi không có hàng rào ngăn Forde nếu cô muốn trốn ra ngoài.
"Tôi cảm thấy buồn vì không phải ai cũng được ân xá một cách công bằng và bình đẳng", Forde trả lời phỏng vấn qua hệ thống email của Cục Quản lý Nhà tù Liên bang. "Tôi thấy mình có nhiều cơ hội trúng xổ số hơn là được khoan hồng".
Nichole M. Forde, tù nhân liên bang đang thụ án ở nhà tù tại Illinois. Ảnh: NYTimes.
Trump đã sử dụng quyền ân xá cho hàng chục người tuần trước, trong đó có ông thông gia, cựu giám đốc chiến dịch tranh cử và một người bạn lâu năm cùng nhiều thân tín khác. Danh sách ân xá và giảm án của Trump còn có ba nghị sĩ Cộng hòa, những người bị kết tội biển thủ quỹ vận động cho mục đích cá nhân, gian lận và rửa tiền. Hai đồng minh của Trump bị buộc tội khai man trong cuộc điều tra Nga của FBI cũng được Trump ân giảm án tuần trước.
Phần lớn những người được ân xá hoặc giảm án đều có mối quan hệ cá nhân hoặc chính trị với Nhà Trắng và dường như chỉ có 7 người theo đề nghị từ công tố viên liên bang, theo một giáo sư của Đại học Harvard theo dõi vấn đề này.
Thông thường, chính phủ Mỹ chỉ xem xét ân xá cho những người đã thi hành án tù ít nhất 5 năm, nhưng quy định này không được áp dụng với một số người trong danh sách ân xá của Trump.
Ước tính Mỹ có hơn 14.000 tù nhân liên bang đã nộp đơn xin khoan hồng. Nhiều người trong số này có rất ít cơ hội được ân xá hoặc giảm án trong mọi trường hợp. Nhưng không ít người vẫn cố gắng thực hiện tốt quy định trong tù với hy vọng được khoan hồng.
"Chúng tôi chỉ hy vọng Tổng thống sẽ mở rộng lệnh ân xá với những người không giàu có hay có mối quan hệ, và chắc chắn có hàng nghìn người như vậy", Holly Harris, thành viên Cộng hòa đứng đầu tổ chức lưỡng đảng Mạng lưới Hành động Tư pháp, nói. "Chắc chắn vẫn còn thời gian cho Tổng thống để sử dụng quyền lực đặc biệt này giúp đỡ những người thực sự gặp khó khăn".
Reality Winner, 29 tuổi, một phiên dịch viên chính phủ từng làm rò rỉ tài liệu bí mật cho thấy Nga tấn công hệ thống bầu cử Mỹ, là một trong số người nộp đơn xin giảm án. Ferrell D. Scott, 57 tuổi, cũng hy vọng Tổng thống xem xét đơn xin của ông, trong đó cho thấy ông đang phải chịu án tù chung thân vì buôn bán cần sa, một bản án mà ngay cả công tố viên liên bang cũng cho rằng ông không đáng bị nhận.
Mặc dù Trump dự kiến có thêm quyết định ân xá trong những tuần tới, các nhà hoạt động không kỳ vọng rằng Tổng thống sẽ để mắt tới các tù nhân hình sự. Jack Goldsmith, giáo sư Đại học Harvard, nói rằng Trump khá "chi li" khi sử dụng quyền ân xá của mình cho các phạm nhân khác, dù ông rất hào phóng áp dụng nó với người quen.
Một nghiên cứu do Pew công bố tháng trước chỉ ra tính hết ngày 23/11, số lệnh ân xá mà Trump đưa ra ít hơn rất nhiều so với các tổng thống khác trong lịch sử hiện đại Mỹ. Cụ thể, ông chỉ đưa ra 44 quyết định, trong đó có 28 lệnh ân xá và 16 lệnh giảm án. Trong khi đó, tổng thống Obama đã sử dụng quyền ân xá 1.927 lần, với 212 lệnh ân xá và 1.715 quyết định giảm án.
Trước loạt ân xá mới nhất trong tháng 12, Tổng thống Trump chỉ sử dụng quyền lực này cho chưa tới 0,5% trong số hơn 10.000 đơn xin ân xá được đệ trình trong suốt năm tài khóa 2020, theo nghiên cứu của Pew.
Văn phòng Công tố viên Ân xá của Bộ Tư pháp Mỹ từ chối bình luận về thông tin này.
Hồi tháng 8, Trump ân xá cho Alice Johnson, người đã ngồi tù 22 năm vì tội rửa tiền và phân phối ma túy, hai năm sau khi quyết định giảm án cho cô. Lệnh ân xá đến sau khi Johnson công khai ca ngợi Tổng thống và phát biểu tại Hội nghị Toàn quốc đảng Cộng hòa. Johnson cũng được xem là người có tiếng nói về vận động khoan hồng và là người nhận được sự tín nhiệm từ tổng thống.
Brittany K. Barnett, luật sư của Johnson, hy vọng Tổng thống Trump sẽ đưa ra nhiều quyết định khoan hồng với những người chịu án chung thân về các tội liên quan tới cần sa, trong bối cảnh nhiều bang Mỹ hiện nay đã hợp pháp hóa cần sa.
"Với tôi, bất ai đang chịu án chung thân theo luật ma túy cũ đều là những người xứng đáng được khoan hồng", Barnett nói.
Tổng thống Donald Trump tại Nhà Trắng hôm 10/6. Ảnh: Reuters.
Patrick M. Megaro, một luật sư phúc thẩm ở Florida, đang chờ xử lý đơn của Corvain T. Cooper, người chịu án tù chung thân theo luật "bất quá tam", dù hai lần kết tội trước đó của ông đều được giảm xuống thành tội nhẹ. Ông đã viết thư cho Tổng thống Trump để giải thích vụ án này và chỉ trích tổng thống Obama vì từ chối đơn xin ân xá của Cooper.
"Rồi sau đó Trump chỉ ân xá cho bạn bè ông ấy", Megaro nói.
Forde nói cô ước rằng các đơn xin khoan hồng sẽ ít bị ảnh hưởng bởi chính trị và dựa trên các khuyến nghị từ các quan chức phụ trách cải tạo tù nhân.
Hồ sơ tòa án cho thấy thẩm phán đã áp mức án tối đa, 327 tháng tù, đối với Forde, mặc dù công tố viên đề xuất mức án thấp hơn. Theo luật cải cách hình sự mà Trump đã ký, các tội phạm ma túy hiện nay không phải chịu các bản án lâu như vậy. Tuy nhiên, những người đã bị tuyên án không được hồi tố theo luật mới.
"Trump có quyền làm điều đó ngay bây giờ nếu ông ấy muốn", cô nói. "Con người thay đổi theo tuổi tác và hoàn cảnh. Tôi nghĩ 10 năm tù là đủ cho những gì tôi đã làm".
Thanh Tâm (Theo NYTimes)