Beatrice Chebet - Kenya - 5km nữ - 14 phút 31,03 giây
Đường chạy 5.000m nữ thuộc Zurich Diamond League ngày 7/9 quy tụ nhưng ngôi sao sáng nhất thế giới ở cự ly này. Bên cạnh Chebet - 22 tuổi người Kenya là Gudaf Tsegay - VĐV Ethiopia vô địch thế giới 1500m, Ejgayehu Taye - HC đồng 3000m trong nhà, và kỷ lục gia cự ly 5km đường bộ, Sifan Hassan - HC vàng Olympic 5000m và 10.000m, cùng Margaret Chelimo Kipkemboi - HC đồng thế giới 10.000m.
Nhưng Chebet, với màn tăng tốc ngoạn mục ở vài trăm mét cuối, về nhất với 14 phút 31,03 giây. Kimpemboi về nhì với 14 phút 31,52 giây. Tsegay nhận HC đồng với 14 phút 32,11 giây. Đây cũng là ba thông số chạy 5.000m nữ tốt nhất trong năm 2022.
Yalemzerf Yehualaw - Ethiopia - 10km nữ - 29 phút 14 giây
Chạy cùng các VĐV nam trong giải hỗn hợp Facsa Castello ở Castellón de la Plana Tây Ban Nha ngày 27/2, Yehualaw hoàn thành 5km đầu tiên trong 14 phút 28 giây - thành tích nhanh thứ nhì lịch sử ở cự ly này, rồi giảm tốc độ một chút với 14 phút 46 giây ở 5km cuối.
Với 29 phút 14 giây, VĐV 22 tuổi người Ethiopia không chỉ đạt thành tích chạy 10km tốt nhất năm, mà còn lập kỷ lục thế giới, phá sâu tới 24 giây so với kỷ lục cũ - 29 phút 38 giây do VĐV Bahrain gốc Ethiopia Kalkidan Gezahegne lập tại Geneva, Thuỵ Sĩ ngày 3/10/2021.
Thông số đạt được ở Castellon cũng biến thành viên đội chạy NN Runing trở thành VĐV nữ đầu tiên phá mốc 29 phút 30 giây và 29 phút 20 giây ở cự ly 10km đường bộ.
"Hôm nay giấc mơ của tôi đã thành hiện thực. Tôi thấy thật sự sung sức khi vào race, nên chạy 5km đầu nhanh, rồi thấy khó khăn hơn một chút ở 5km cuối, nhưng vẫn giữ được tốc độ cao. Tôi hạnh phúc với kỷ lục này", Yehualaw nói.
Kỷ lục 29 phút 14 giây của Yehualaw bỏ rất xa người đạt thành tích chạy 10km tốt nhì trong năm - VĐV Kenya Sheila Chepkirui với 30 phút 7 giây lập tại Brasov Running Festival, Hungary ngày 25/9.
Yomif Kejelcha - Ethiopia - 5km nam - 12 phút 53 giây.
Sự kiện Adizero Road to Records tại Herzogenaurach, Đức ngày 30/4 mới là lần đầu Kejelcha chạy 5km đường bộ. Nhưng chân chạy 25 tuổi này lập tức gây ấn tượng mạnh.
Thông số 12 phút 53 giây hôm đó chỉ chậm hơn kỷ lục thế giới đúng bốn giây. Kejelcha về nhất với 2 giây nhanh hơn đối thủ Keyna Nicholas Kimeli - 12 phút 55 giây. Đây vì thế là cuộc đua 5km đường bộ đầu tiên ghi nhận hai VĐV cùng phá vỡ mốc 13 phút. Thành tích của Kejelcha và Kimeli cũng là thông số chạy 5km nam tốt nhất trong năm.
Joshua Cheptegei - Uganda - 10km nam - 26 phút 49 giây
Trước 2022, chỉ sáu VĐV nam phá mốc 27 phút ở cự ly 10km, nhưng chỉ riêng trong năm 2022, đã có 10 người đạt thông số này. Trên đường chạy giải Cannes Half Marathon, Pháp ngày 6/3, Cheptegei - nhà ĐKVĐ thế giới và Olympic - về nhất với 26 phút 49 giây, nhanh hơn hơn một phút với các đối thủ về sau. Đây cũng là thông số chạy 10km tốt nhất trong năm.
Hơn một tháng sau, trên đường chạy Herzogenaurach, Đức của Adizero Road to Records, chân chạy Kenya Kibiwott Kandie đạt thành tích 10km nhanh nhì trong năm khi về nhất với 26 phút 50 giây. Về sau Kandie lần lượt là Sabastian Sawe (26 phút 54 giây), Rodrigue Kwizera (26 phút 56 giây), Rhonex Kipruto (26 phút 58 giây) và Tadese Worku (26 phút 59). Nhờ đó, Adizero Road to Records 2022 là giải đầu tiên có tới 5 VĐV chạy 10km nam cùng phá mốc 27 phút.
Girmawit Gebrzihair - Ethiopia - half marathon nữ - 1 giờ 4 phút 14 giây
Giải Ras Al Khaimah Half Marathon ở UAE ngày 19/2 mới là lần đầu Gebrzihair chạy half marathon, và với 1 giờ 4 phút 14 gây, cô đã lập cú đúp vô địch và phá kỷ lục của giải.
Đây cũng là màn ra mắt tốt thứ nhì ở cự ly half marathon, chỉ sau kỷ lục thế giới 1 giờ 2 phút 52 giây của Letesenbet Gidey lập tại Valencia, Tây Ban Nha hồi tháng 10/2021.
Kỷ lục cũ của Ras Al Khaimah Half Marathon là 1 giờ 4 phút 31 giây, đồng thời là kỷ lục thế giới vào năm 2020, do một VĐV Ethiopia khác, Ababel Yeshaneh lập.
Các thông số chạy half marathon nữ tốt nhì trong năm 2022 đều là 1 giờ 4 phút 22 giây thuộc về Hellen Obiri - người về sau chính Gebrzihair tại Ras Al Khaimah, và Yalemzerf Yehualaw tại Antrim Coast Half Marathon, Larne, Bắc Ireland ngày 28/8.
Jacob Kiplimo - Uganda - half marathon nam - 57 phút 56 giây
Kiplimo vào cuộc tại Ras Al Khaimah Half Marathon ngày 19/2 với mục tiêu phá kỷ lục thế giới 57 phút 31 giây anh lập tại Lisbon hồi tháng 11/2021.
Trong 10km đầu, chân chạy 21 tuổi này duy trì rất tốt tốc độ mục tiêu cho thành tích dưới 57 phút, khi lần lượt chạm mốc 5km ở 13 phút 23 giây, 10km ở 26 phút 50 giây. Nhưng anh đuối dần sau đó khi chạm mốc 15km ở 40 phút 43 giây rồi 20km ở 54 phút 33 giây, hết hy vọng phá kỷ lục. Nhưng Kiplimo vẫn cán đích với 57 phút 56 giây, nhanh hơn tới 34 giây so với thành tích 58 phút 30 giây của người về nhì Rodgers Kwemoi.
Đây cũng là các thông số chạy half marathon nam tốt nhất và ba thế giới trong năm 2022. Xen giữa họ là 58 phút 10 giây của chân chạy Kenya Kibiwott Kandie lập tại Valencia ngày 23/10.
Ruth Chepngetich - Kenya - marathon nữ - 2 giờ 14 phút 18 giây
2022 là năm rực rỡ nhất trong lịch sử nội dung marathon nữ. 3 VĐV phá mốc 2 giờ 16 phút, 10 người đạt thành tích dưới 2 giờ 18 phút, tận 27 người vượt thông số 2 giờ 19 phút. Tính đến trước 2022, chỉ 20 VĐV nữ chạy marathon sub2:19, còn bây giờ, để vào được top 20 thế giới nội dung này, các VĐV phải về đích trước mốc 2 giờ 18 phút
Trong đà đột biến thành tích ấy, Ruth Chepngetich lập kết quả chạy marathon nữ tốt nhất năm khi bảo vệ thành công ngôi vô địch Chicago Marathon ngày 9/10 với kết quả 2 giờ 14 phút 18 giây. Thông số này của chân chạy Kenya 28 tuổi chỉ kém 14 giây so với kỷ lục thế giới 2 giờ 14 phút 4 giây do đồng hương Brigid Kosgei lập cũng tại major ở Chicago năm 2019.
Kosgei cũng có tên trong top 5 thành tích marathon nữ tốt nhất 2022, nhưng với 2 giờ 16 phút 2 giây khi về nhất Tokyo Marathon ngày 6/3, cô chỉ đứng thứ tư. Vị trí nhì và ba trong danh sách này thuộc về Amane Beriso - VĐV Ethiopia đạt 2 giờ 14 phút 58 giây tại Valencia ngày 4/12, và Tigist Assefa - một người Ethiopia khác đạt 2 giờ 15 phút 37 giây tại Berlin Marathon ngày 25/9. Chốt top 5 là VĐV Ethiopia Letesenbet Gidey với 2 giờ 16 phút 49 giây cũng tại Valencia ngày 4/12.
Eliud Kipchoge - Kenya - marathon nam - 2 giờ 1 phút 9 giây
2022 là một năm đáng nhớ nữa trong sự nghiệp của huyền thoại chạy dài Keyna. Kipchoge bắt đầu năm bằng cách phá kỷ lục của Tokyo Marathon ngày 6/3 với thông số 2 giờ2 phút 40 giây. Sau đó, Kipchoge trở lại Berlin Marathon ngày 25/9, và lập kỷ lục thế giới mới 2 giờ 1 phút 9 giây, nhanh hơn tới 30 giây so với kỷ lục cũ do chính anh xác lập cũng tại Berlin năm 2018.
Nhưng như Kichoge nói, 2 giờ 1 phút 9 giây vẫn chưa phải là giới hạn của anh. "Tôi tin rằng mình vẫn còn thời gian để cho thế giới thấy làm thế nào để vượt qua giới hạn", Kipchoge nói với BBC ngày 4/10. "Tôi vẫn có thể chạy nhanh hơn nữa trong tương lai gần. Tôi sẽ còn thử lại".
Sau kỷ lục thế giới của Kipchoge, điền kinh thế giới 2022 ghi nhận một thông số ấn tượng khác khi đàn em của anh, Kelvin Kiptum - trong lần đầu chạy marathon - đạt 2 giờ 1 phút 53 giây tại Valencia ngày 4/12. Đây là thành tích chạy marathon nam tốt thứ ba trong lịch sử, chỉ kém kỷ lục của Kipchoge và thông số 2 giờ 1 phút 41 giây của Kenenisa Bekele lập tại Berlin Marathon 2019.
Thành tích marathon tốt thứ ba trong năm 2022 thuộc về Gabriel Geay, VĐV Ethiopia về kế sâu Kiptum tại Valencia với thông số 2 giờ 3 phút.
Ảnh: NN Running, Nice Matin, World Athletics, AFP, AP