Ứng viên tổng thống đảng Cộng hòa Donald Trump tại cuộc vận động tranh cử ở Boca Raton, bang Florida. Ảnh: Reuters
Theo Reuters, rất có thể sau hơn ba tháng nữa, đại hội toàn quốc của đảng Cộng hòa lần đầu tiên trong vòng 40 năm sẽ không thể chọn ra ứng viên tranh cử tổng thống.
Nếu ứng viên đang dẫn đầu các cuộc bầu cử sơ bộ không giành được số phiếu bầu cần thiết trước thời điểm đại hội đảng tổ chức, một số hãng khảo sát dự đoán những người như Strang sẽ có cơ hội làm nên lịch sử.
Ông Strang, ở bang Illinois và thường nghe tin tức chính trị từ đài truyền thanh trên hành trình lái xe đưa hàng khắp đất nước, là một trong 2.472 đại biểu sẽ dự hội nghị toàn quốc của đảng Cộng hòa để đưa ra quyết định cuối cùng về ứng viên đại diện đảng chạy đua vào Nhà Trắng trong tháng 11 tới.
Trong những lần đại hội gần đây, các đại biểu chỉ đơn giản tự động tán thành người được đề cử theo giả định. Tuy nhiên năm nay, đại hội đảng Cộng hòa có khả năng trở thành một cuộc chiến ác liệt mà trong đó mỗi lá phiếu đại biểu đều có giá trị.
Ông Trump hiện nắm giữ 673 phiếu đại biểu sau khi thắng một loạt cuộc bầu cử sớm. Nhưng nếu muốn tránh một cuộc đọ sức nảy lửa tại đại hội đảng, ông cần nắm trong tay con số kỳ diệu 1.237, tức số đại biểu ủng hộ tối thiểu để ông trở thành ứng viên tổng thống của đảng.
Các chuyên gia về bầu cử hoài nghi khả năng ông có thể đạt đến con số này. Và đấy là lúc những đại biểu như ông Strang sẽ được chú ý hơn cả vì họ sẽ là người quyết định số phận ứng viên tổng thống của ông Trump.
Sau khi trải qua nhiều vai trò trong đảng tại địa phương, Strang được các cử tri Illinois chọn làm đại biểu ủng hộ ứng viên thuộc đảng Cộng hòa là thượng nghị sĩ Ted Cruz ở bang Texas. Ông đồng tình với lập trường của Cruz về vấn đề súng đạn và nhập cư.
Tiếng nói của đại biểu tự do
Nếu đại hội toàn quốc đảng Cộng hòa trở thành một cuộc chiến sống còn vì không ứng viên nào đạt đủ 1.237 đại biểu ủng hộ cần thiết trong vòng bỏ phiếu thứ nhất thì tại vòng bỏ phiếu thứ hai, hầu hết các đại biểu sẽ được "giải phóng", nghĩa là họ không bị buộc phải bỏ phiếu cho ứng viên mà họ cam kết ủng hộ trước đó.
Theo phân tích của Reuters, tại vòng một, chỉ có 5% trong tổng số 2.472 đại biểu dự đại hội đảng là đại biểu tự do, nhưng ở vòng hai, số đại biểu tự do sẽ lên đến 57%. Trong trường hợp vẫn không có ứng viên nào nhận được 1.237 phiếu tại vòng hai, đại hội đảng sẽ chuyển qua các vòng bỏ phiếu tiếp theo với tỷ lệ đại biểu tự do tăng dần cho đến khi có một ứng viên nhận đủ 1.237 phiếu.
Các bang vẫn đang sắp xếp lại một số quy định về thời gian cam kết ủng hộ cho đại biểu là bao lâu. Strang nói nếu ông trở thành một đại biểu tự do, ông sẽ để ngỏ khả năng thay đổi lựa chọn trên lá phiếu của mình.
"Tôi sẽ trung thành với Ted Cruz và kiên định ủng hộ ông ấy cho đến khi tôi thấy không còn hy vọng gì nữa. Khi đó, theo như tôi hiểu, tôi có thể dành phiếu bầu của mình cho người khác và tôi hy vọng Cruz sẽ thông cảm".
Những người trung thành của đảng Cộng hòa đang chuẩn bị đối mặt với một trận chiến cam go, không chỉ để đề cử ra một ứng viên đại diện cho đảng mà còn nhằm bảo vệ các giá trị cốt lõi của đảng. Các thành viên có thế lực trong đảng Cộng hòa phản đối mạnh mẽ Trump vì ông không đại diện cho các giá trị mang tính bảo thủ về kinh tế - xã hội của đảng, đặc biệt là đối với các vấn đề y tế, thương mại hay vai trò của chính phủ trong cuộc sống.
Ông Trump đã xây dựng chiến dịch tranh cử dựa trên những phát ngôn chống lại nhóm người có thế lực của đảng Cộng hòa cũng như cam kết xây dựng một bức tường dọc theo biên giới với Mexico để ngăn chặn người nhập cư bất hợp pháp, tạm thời áp đặt lệnh cấm người Hồi giáo vào Mỹ và khôi phục nền tảng sản xuất của đất nước.
Cuộc đấu tại đại hội đảng sẽ là một bài kiểm tra sống còn đối với chiến dịch vận động tranh cử của ông Trump mà cho đến nay vẫn né tránh các giá trị cơ bản truyền thống của đảng Cộng hòa. Những đối thủ của ông gồm thượng nghị sĩ Ted Cruz và Thống đốc bang Ohio John Kasich đang nỗ lực vận động các đại biểu để ngỏ khả năng thay đổi sự lựa chọn ứng viên trong trường hợp họ được phép trở thành đại biểu tự do tại đại hội đảng.
Bất hòa
Một đại biểu đội mũ hình con voi, biểu tượng của đảng Cộng hòa, tại đại hội toàn quốc của đảng này hồi tháng 8/2012. Ảnh: EPA
Tại mỗi bang, chủ tịch đảng Cộng hòa và hai ủy viên Ủy ban Quốc gia đảng Cộng hòa, gồm một nam và một nữ, tự động được chọn làm đại biểu dự đại hội toàn quốc của đảng. Tiếp đó, đảng Cộng hòa tại mỗi bang sẽ sử dụng những quy trình khác nhau để chọn ra số đại biểu còn lại.
"Họ là cơ sở của đảng", chủ tịch đảng Cộng hòa ở bang Michigan Ronna Romney McDaniel cho biết. "Các đại biểu này không phải là nhóm người có thế lực. Họ là cơ sở. Và tôi cho rằng đang tồn tại mối bất hòa lớn giữa hai nhóm kể trên".
Trong bộ trang phục thể thao với những chiếc mũ tự làm cùng những chiếc áo khoác gắn nhiều hàng khuy trang trí, các đại biểu đảng Cộng hòa tụ họp 4 năm một lần. Họ có thể là bất cứ ai, từ các nghị sĩ cho đến những bà nội trợ. Nhiều bang sử dụng các đại hội nhỏ để chọn đại biểu và không ít người trong số họ là những nhà vận động lâu đời của đảng Cộng hòa, cũng như các quan chức dân cử.
Chủ tịch đảng Cộng hòa ở bang Virginia John Whitbeck cho hay không phải tất cả đại biểu đều yêu thích ứng viên mà họ cam kết ủng hộ trong vòng bỏ phiếu đầu tiên tại đại hội.
"Thành phần các đại biểu ở bang chúng tôi gồm hai cựu thống đốc, một cựu tổng chưởng lý, các thượng nghị sĩ và hạ nghị sĩ của bang, các lãnh đạo đảng, các nhà tài trợ lớn nhỏ", Whitbeck cho biết.
Ở các bang khác, ví dụ như Illinois, một số đại biểu được chọn ra tại các cuộc bầu cử sơ bộ. Tại bang Ohio, nơi trao tất cả các đại biểu cho người thắng trong vòng bầu cử sơ bộ, ứng viên chiến thắng có quyền chọn ra danh sách các đại biểu tham dự đại hội đảng.
Jim Carns, hạ nghị sĩ ở bang Alabama, nơi các đại biểu được chọn trong vòng bầu cử sơ bộ, đã đăng ký làm đại biểu cho ông Trump vào mùa thu năm ngoái, thời điểm mà nhiều người vẫn xem sự trỗi dậy của ông trùm bất động sản New York trong cuộc đua kiếm tấm vé vào Nhà Trắng chỉ là một hiện tượng nhất thời.
Jim Carns tuyên bố trong bất kỳ hoàn cảnh nào cũng sẽ không quay sang ủng hộ ứng viên khác tại đại hội đảng. Song, ông hiểu rõ rằng phe của ông Trump cũng như các đối thủ sẽ nỗ lực rất nhiều để tranh giành đại biểu.
Khi các đại biểu được phép thay đổi sự lựa chọn ứng viên trên lá phiếu, một số tiếng nói thế lực của đảng Cộng hòa có thể đưa ra khả năng đề cử một ai đó thậm chí không tham gia tranh cử tổng thống, chẳng hạn Chủ tịch Hạ viện Mỹ Paul Ryan. Tuy nhiên, 14 đại biểu đảng Cộng hòa mà Reuters phỏng vấn đều bác bỏ phương án này.
"Tôi sẽ rời bỏ đảng Cộng hòa nếu họ làm như vậy", Strang nói. "Nếu chúng tôi muốn Paul Ryan, chúng tôi sẽ chọn ông ấy. Tôi thì không ghét Paul Ryan nhưng ông ấy đâu có tranh cử".
Về phần mình, Ryan cho biết ông cũng không hứng thú với việc làm tổng thống.
Hồng Vân