Nhung hươu là sừng của hươu đực trên 3 năm tuổi. Thông thường hươu trên 3 năm tuổi mới bắt đầu khai thác nhung để có hiệu quả dược liệu tốt nhất. Hàng năm sừng hươu rụng đi, năm sau mọc lại sừng mới. Sừng mới mọc rất mềm, mặt ngoài phủ lớp lông sờ êm như nhung, bên trong chứa rất nhiều mạch máu. Nhung hươu không chỉ tác dụng bồi bổ sức khỏe mà còn có công dụng chữa bệnh.
Theo y học cổ truyền, nhung hươu vị ngọt, mặn, tính ấm, không độc, bổ dưỡng, ôn thận tráng dương, ích khí, cường tinh, chữa suy nhược thần kinh, yếu sinh lý, giúp khỏe gân xương, tăng tuổi thọ... Các thầy thuốc Đông y Trung Quốc và Nhật dùng nhung như vị thuốc bổ, giúp cơ thể lâu già, chống co giật, chữa ung bướu, thấp khớp, tăng hormone testosterone và estrogen, tăng khả năng sinh sản cho cả nam và nữ.
Lương y Bùi Đắc Sáng, Viện Hàn lâm Khoa học và Công nghệ, cho biết nhung hươu là một trong bốn loại thượng dược, gồm sâm, nhung, quế, phụ. Huyết nhung và nhung yên ngựa là quý nhất. Nhung cắt xong cần chế biến ngay, để lâu sẽ thối rữa.
Nhung hươu được dùng theo nhiều cách, thông thường ngâm rượu. Bài thuốc gồm nhung hươu, dâm dương hoắc, nhục thung dung, ba kích, kỳ tử ngâm cùng 3 lít rượu, ngâm tối thiểu trong 3 tháng mới được uống. Rượu củ mài nhung hươu gồm lộc nhung thái nhỏ, sơn dược thái lát, ngâm trong rượu 7 ngày. Rượu mật ong nhung hươu gồm nhung hươu 15 g, mật ong 100 ml, 250 ml rượu ngâm 12 ngày, uống trong 10-15 ngày. Bài thuốc này thích hợp với người sợ lạnh, lạnh tay chân, liệt dương, di tinh, thiếu máu, đau lưng mỏi gối.
Nam giới gặp vấn đề về sinh lý có thể dùng rượu nhung để nâng cao thể trạng, tăng cường ham muốn. Nên tham khảo ý kiến thầy thuốc đông y trước khi ngâm rượu nhung để dùng phù hợp với thể trạng. Mỗi ngày chỉ nên uống một ly, không uống quá nhiều.
Nhung khai thác khi hươu 3 tuổi trở lên, dùng làm vị thuốc Đông y.
Món ăn - bài thuốc từ nhung hươu
Lương y Sáng hướng dẫn một số cách chế biến nhung hươu, như sau:
Thận dê hầm nhung hươu trị thận hư, đau bại vùng thắt lưng. Thành phần gồm lộc nhung, thỏ ty tử, tiểu hồi, thận dê một đôi, tất cả ninh nhừ, thêm chút gia vị thích hợp.
Nhung hươu nấu với nấm hương, bắp cải: nhung hươu 2 g, nấm hương 150 g, bắp cải 250 g, rượu trắng 20 g, mỡ lợn, gia vị, gừng, bột lọc, nước đủ dùng. Nhung hươu ngâm vào rượu trắng, nấm hương ngâm nở, rửa sạch, bắp cải thái nhỏ, rửa sạch. Cho nước, gia vị, rượu ngâm nhung hươu vào đun sôi, khi nước đặc cho bắp cải, nấm hương và cho 1 ít bột lọc nước đến khi sền sệt là dùng được. Món ăn này có tác dụng ôn thận, trợ dương.
Bài thuốc chữa bất lực nam giới từ nhung hươu gồm: Nhung, nhân sâm, ba kích, đỗ trọng bắc, đương quy, hoàng kỳ, long nhãn, ngưu tất, tất cả chế thành bột mịn, luyện với mật ong thành viên 10 g, dùng trong 60 ngày, mỗi ngày 2 lần (sáng, tối), mỗi lần một viên (các vị gia giảm tùy thể trạng từng người).
Theo lương y, nhung hươu nai tuy bổ nhưng không phải ai cũng dùng được. Người không nên dùng gồm người gầy, trong cơ thể nóng, thiếu máu hay mất máu nhưng nhiệt độ cơ thể cao hơn bình thường, viêm phế quản, khạc đờm vàng, sốt, bệnh truyền nhiễm.
Giá nhung hươu trên thị trường khá cao, hàng chục triệu đồng một kg, nhiều nơi bán hàng giả, hàng nhái. Người mua nên tìm hiểu kỹ nguồn gốc xuất xứ nhung. Để nhận biết nhung thật, sơ bộ có thể xem chỗ mặt cắt: Mặt cắt nhung thật sạch, trắng, có lỗ nhỏ như tổ ong, rìa ngoài không có chất xương, mùi tanh, vị mặn.
Thúy Quỳnh