Lệnh cấm các hoạt động sàn giao dịch vàng có hiệu lực từ tháng 3/2010, nhưng trên địa bàn TP HCM hiện vẫn có hàng chục công ty núp bóng dưới dạng tư vấn tài chính để hoạt động sàn giao dịch vàng, ngoại tệ online. Theo anh Hoàng, người từng điều hành sàn ảo nhiều năm, để mở một sàn ảo dạng này khá đơn giản, chỉ cần đăng ký giấy phép kinh doanh về lĩnh vực tư vấn đầu tư, sau đó mua công nghệ phần mềm Meta Trader 4 của một công ty nước ngoài thì xem như hoàn tất.
Thông thường, phần mềm MT4 được bán với giá khoảng trên dưới 5.000 USD (tương đương trên dưới 100 triệu đồng). Sau đó, công ty bắt đầu tung nhân viên đi khắp nơi "lôi kéo" nhà đầu tư tham gia bằng những lời mời gọi hấp dẫn.
Có sàn, vừa mới mở chừng một vài tháng đã thu hút được cả hàng chục, thậm chí hàng trăm người tham gia. Nếu chỉ làm trung gian và thu phí giao dịch của khách, với 100 người giao dịch vàng qua tài khoản (đóng ký quỹ tối thiểu 1.000 USD) thì sàn đã có doanh số 100.000 đôla Mỹ.
 |
|
Một sàn ảo tại TP HCM vừa lập ra đã có thể có doanh số hàng chục nghìn USD. Và trong danh sách khách hàng không khó để nhận thấy nhiều tài khoản bị âm vốn. |
Trước đây, cứ một giao dịch 1 lot là khách mất 35-50 USD tiền phí cho chủ sàn, bây giờ có sàn giảm xuống còn trên dưới 15-20 USD. Trong đó, 1 lot là 100 ounce, khoảng 82 lượng vàng nhưng có thể giao dịch tối thiểu 0,01 lot, tương đương 0,82 lượng. Với mức phí này, mỗi ngày khách thực hiện khoảng 100 lot thì chủ sàn "ngồi chơi không" cũng có thể thu được vài nghìn đôla, tức hàng chục triệu đồng.
Tuy nhiên, theo lời của anh Hoàng, vì muốn ăn nhiều hơn, nên phần lớn các sàn ảo tại Việt Nam đều không chịu ngồi im làm trung gian mà đứng ra ôm lệnh của nhà đầu tư- tức làm nhà cái. Trong khi nhiều người cứ tưởng mình chơi vàng là giao dịch với thế giới nhưng thực chất là qua sự giám sát trên hệ thống máy chủ của chủ sàn, hầu hết các lệnh đặt mua bán vàng đều được giữ lại.
Chính vì ôm lệnh mà các chủ sàn thường có đủ chiêu trò để lấy tiền nhà đầu tư. Thường gặp nhất là khi giá vàng biến động mạnh, nhà đầu tư đoán đúng xu hướng, nhưng để tránh bị thua, chủ sàn lập tức rút dây mạng. Đến khi mạng hoạt động trở lại thì giá vàng hoặc ngoại tệ đã biến động theo chiều hướng khác, chủ sàn không đồng ý cho chốt giá tại thời điểm trước khi xảy ra sự cố nên tài khoản nhà đầu tư "cháy hết".
Thậm chí ở nhiều sàn, do biết nhà đầu tư ít lưu giữ lệnh mua bán nên các chủ sàn thường xóa dữ liệu lưu trữ, khi có sự cố xảy ra, người chơi không thể trưng ra bằng chứng để bắt đền. Mặt khác, để lách luật, chủ sàn chỉ ký với khách hàng hợp đồng tư vấn đầu tư hoặc hợp đồng giao dịch vàng vật chất. Thế nên khi có chuyện xảy ra, họ cù nhầy không giải quyết theo thỏa thuận thì nhà đầu tư cũng chẳng biết kêu ai.
Một cách ăn tiền khác mà người chơi ít để ý là chủ sàn "làm giá" vàng ở khâu mua vào, bán ra. Mỗi khi sàn vàng muốn tăng giá thì chỉ việc nâng tỷ giá và muốn giá vàng giảm thì chỉ việc hạ tỷ giá. Hoặc khi thấy có nhiều nhà đầu tư đặt lệnh mua/bán ở một giá nào đó, chủ sàn sẽ tác động vào phần mềm giao dịch của MT4. Khi đó, chỉ tích tắc trong vòng một phần trăm của giây, đưa giá vàng về vị trí đó để bán/mua, rồi nhanh chóng đưa về giá vàng của thế giới hiện tại. Kết cục là nhà đầu tư lãnh đủ.
Không dừng lại ở đó, theo anh Thanh, một người làm môi giới nhiều năm cho các sàn vàng ảo cho biết thêm, tại các sàn vàng đứng ra ôm lệnh, họ luôn có sẵn đội tự doanh để thao túng giá. Ngoài chuyện hớt tay trên của nhà đầu tư, họ cũng tạo ra cung cầu ảo để đánh lừa người chơi, đồng thời thao túng giá theo chiều hướng có lợi cho sàn vàng.
Ngoài những lý do chủ quan do chủ sàn tạo ra, anh Thanh còn cho rằng, mức độ cháy tài khoản của người chơi còn có thể gấp nhiều lần do nguyên nhân khách quan như giá biến động bất thường, lực đòn bẩy quá lớn (1:100, thậm chí 1:500) và chi phí giao dịch cao.
 |
|
Không ít khách hàng bị chủ sàn xóa trắng lịch sử giao dịch và đổ lỗi do kỹ thuật để từ chối thanh toán tiền lời. |
Theo anh, tuy thao tác để thực hiện giao dịch vàng, ngoại tệ xem có vẻ khá đơn giản như đánh lên, đánh xuống...nhưng thực tế không hề dễ ăn. Trước hết do mức phí 35-50 USD mỗi lot và chênh lệch giữa giá mua vào - bán ra các sản phẩm khá cao nên người tham gia chỉ đủ tiền trả phí đặt lệnh khi giá vàng biến động theo đúng xu hướng mình đã dự đoán khoảng vài USD. Trường hợp dự đoán sai đường đi của sản phẩm mình đặt mua thì chỉ trong chốc lát, tài khoản của người chơi đã nằm trong diện bị cảnh báo (30%) hoặc xử lý (10%).
"Trừ các lỗi chủ quan do sàn gây ra, 90% nhà đầu tư thua lỗ là do thiếu hiểu biết hoặc tâm lý không ổn định khi giao dịch. Nếu mắc vào hai lỗi đó thì thực sự là nhà đầu tư đang đánh bạc", anh nói.
Với những rủi ro lớn như vậy nhưng tại sao không ít người vẫn lao vào tham gia thị trường này là câu hỏi được nhiều người quan tâm. Anh Nam, một người chơi vàng, ngoại tệ online nhiều năm tại các sàn ở TP HCM thừa nhận, về tính pháp lý của hình thức giao dịch vàng, ngoại tệ qua Internet phần lớn người chơi đều biết là chưa được chấp nhận ở Việt Nam. Do đó, nhà đầu tư có thể bị rất nhiều rủi ro về tài khoản của mình khi đưa tiền cho các công ty giao dịch kiểu này.
Tuy nhiên, anh bộc bạch vì hiện nay nhà đầu tư đang thiếu kênh đầu tư do bất động sản đóng băng, chứng khoán èo uột, gửi ngân hàng thì lãi suất không hấp dẫn, vàng vật chất cũng trầm lắng...nên đây là kênh được nhiều người muốn thử vận may với mong ước "vốn ít, lời nhiều".
Về phía cơ quan chức năng, mặc dù thừa nhận đầu tư vàng, ngoại tệ online là một nhu cầu đang có thực của người dân, nhưng ông Nguyễn Hoàng Minh, Phó giám đốc Ngân hàng Nhà nước chi nhánh TP HCM cho rằng, đây là một hoạt động khá rủi ro nên bị cấm triển khai tại Việt Nam.
Do đó, ông Minh nhấn mạnh nếu đơn vị nào vẫn tiếp tục triển khai sẽ bị coi là phạm pháp. Cơ quan này đang phối hợp với bên công an tiến hành thanh kiểm tra các hoạt động sàn chui, mở tài khoản kinh doanh vàng, ngoại tệ trực tuyến, nếu phát hiện ra trường hợp nào vi phạm thì sẽ bị xử lý theo Nghị định 95 của Chính phủ.
Trước thực trạng, một bên là nhu cầu có thật của người dân, một bên là sự nghiêm cấm triển khai của cơ quan chức năng vì tiềm ẩn nhiều rủi ro, trong khi thực tế thì các sàn chui vẫn bùng phát mạnh và gây nhiều thiệt hại cho người chơi do không bị kiểm soát, chuyên gia cao cấp Lê Đăng Doanh cho rằng, để quản lý thị trường vàng tốt hơn, nên cho lập Sở giao dịch vàng Quốc gia.
Theo đó, thành viên tham gia sở giao dịch vàng là các công ty, các ngân hàng và cho ký quỹ với tỷ lệ cao để tránh rủi ro. Rút kinh nghiệm sàn vàng trước đây, sở giao dịch vàng cần có quy chế quản lý và được pháp luật hóa rõ ràng. Hơn nữa, việc này cũng sẽ hạn chế được sự bùng phát của các sàn vàng, ngoại tệ chui, lại tạo ra được kênh đầu tư lành mạnh cho người dân có nhu cầu.
Nhiều người chơi vàng cũng đồng tình khi cho rằng, nếu có Sở giao dịch vàng, thì không ai dại gì phải "đánh" vàng trên sàn chui, vừa rủi ro về vốn kinh doanh do bị chủ sàn ép, vừa rủi ro thị trường, thậm chí có thể bị phạt nếu bị cơ quan chức năng phát hiện.
Lệ Thanh