Theo kết luận của Cơ quan Cảnh sát điều tra (Bộ Công an), ông Trần Bắc Hà (cựu Chủ tịch HĐQT BIDV) lập "sân sau" là Công ty Bình Hà để từ đó "thiết kế" dự án nuôi bò với mục đích chính để vay vốn của ngân hàng này.
Lúc mới thành lập, Công ty Bình Hà chưa có hoạt động kinh tế phát sinh, tài sản đảm bảo không đủ điều kiện để cấp tín dụng theo chính sách của BIDV. Dù vậy, ông Hà đã lợi dụng vị trí Chủ tịch để chỉ đạo cấp dưới phê duyệt cấp tín dụng.
Từ 18/8/2015 đến 6/11/2017, BIDV dưới sự chỉ đạo của ông Hà, ngân hàng đã giải ngân cho Công ty Bình Hà vay 2.687 tỷ đồng với các ưu đãi về vốn tự có và tài sản bảo đảm.
Khi được giải ngân, Trần Duy Tùng (35 tuổi, con trai Trần Bắc Hà) đã chỉ đạo ba cổ đông Đinh Văn Dũng, Trần Anh Quang và Thái Thành Vinh lợi dụng sự tin tưởng của BIDV để thu tiền bán bò mà không nộp về tài khoản Công ty Bình Hà. Tùng và những đồng phạm này đã chiếm đoạt, gây thiệt hại cho BIDV gần 150 tỷ đồng. Tuy nhiên Tập đoàn An Phú do Tùng làm Chủ tịch HĐQT đã đứng ra nhận nợ hơn 128 tỷ đồng để hợp thức hóa và che giấu hành vi chiếm đoạt nên thiệt hại nay chỉ còn hơn 26 tỷ đồng.
Tùng đã bỏ trốn và đang bị truy nã quốc tế nên chưa có lời khai. Tuy nhiên, căn cứ kết quả điều tra, nhà chức trách xác định Tùng là chủ thứ 2 ở Công ty Bình Hà, sau ông Hà. Anh ta còn hành vi chỉ đạo các cổ đông câu kết với nhà thầu chiếm đoạt tiền của BIDV song đã được tách thành vụ án khác, tiếp tục điều tra.
Trong vụ án này, ông Hà bị cáo buộc là người chịu trách nhiệm chính, xuyên suốt trong việc chỉ đạo gây thiệt hại cho BIDV hơn 1.500 tỷ đồng. Trong đó, việc phê duyệt, cấp tín dụng và giải ngân cho Công ty Bình Hà dẫn đến mất vốn, gây thiệt hại cho BIDV hơn 683 tỷ đồng; Công ty Trung Dũng thiệt hại hơn 864 tỷ đồng.
Ông Hà bị phong tỏa nhiều tài sản ở Lào (tương đương hơn 300 tỷ đồng) cùng nhiều bất động sản, cổ phần, cổ phiếu và các giao dịch liên quan đến bất động sản khác. Tùng cũng bị kê biên ba bất động sản ở TP HCM cùng nhiều cổ phần, cổ phiếu để phục vụ công tác điều tra.
Là một trong các đồng phạm của Tùng, bị can Trần Anh Quang khai trước năm 2015 là lái xe riêng cho Tùng nên được anh ta mượn chứng minh thư và nhờ đứng tên làm cổ đông Công ty Bình Hà. Lúc công ty mới thành lập, Quang không tham gia điều hành, đến tháng 4/2016 mới ra Hà Tĩnh giúp Tùng quản lý việc bán bò.
Bị can Đinh Văn Dũng (55 tuổi) khai trong thời gian làm Tổng giám đốc Công ty Bình Hà đã câu kết với ba nhà thầu lập các hợp đồng xây lắp, kinh tế, hồ sơ thanh quyết toán theo đơn giá và khối lượng các hạng mục cao hơn so với thực tế. Từ đó, bị can Dũng chỉ đạo Công ty Bình Hà làm hồ sơ đề nghị BIDV chi nhánh Hà Tĩnh giải ngân tạm ứng trước 50% giá trị hợp đồng vào tài khoản của các nhà thầu.
Ba nhà thầu này khi nhận được giải ngân có trách nhiệm hoàn lại cho Bình Hà 20% tổng giá trị hợp đồng, theo yêu cầu của Dũng.
Tổng số tiền ba nhà thầu chuyển lại cho Bình Hà là 87,8 tỷ đồng. Số tiền chiếm đoạt được này, Dũng dùng 76 tỷ đồng để góp vốn vào Công ty Bình Hà cho Dũng và hai cổ đông Trần Anh Quang, Thái Thành Vinh; 11 tỷ đồng đưa cho Vinh chi tiêu cá nhân.
Ngoài ra, từ tháng 10/2015 đến 12/2017, BIDV chi nhánh Hà Tĩnh đã giải ngân cho Công ty Bình Hà vay hơn 1.300 tỷ đồng để nhập 44.035 con bò Úc. Trong quá trình hoạt động, Dũng, Quang và Vinh thu từ hai công ty môi giới và các lò mổ hơn 146 tỷ đồng. Thay vì nộp tiền vào tài khoản công ty để BIDV chi nhánh Hà Tĩnh kiểm soát và thu hồi vốn, ba cổ đông này đã chiếm dụng để góp vốn điều lệ và sử dụng cá nhân theo chỉ đạo của Tùng.
Cơ quan điều tra đánh giá, trách nhiệm cao nhất thuộc về Tùng sau đó đến Dũng, Quang và Vinh. Hành vi của bốn người đã phạm vào tội Lạm dụng tín nhiệm chiếm đoạt tài sản gây thiệt hại cho BIDV chi nhánh Hà Tĩnh gần 150 tỷ đồng.
Hiện Dũng bị khởi tố về tội Lừa đảo chiếm đoạt tài sản và Lạm dụng tín nhiệm chiếm đoạt tài sản theo điều 174 và 175 Bộ luật hình sự 2015; Quang bị khởi tố về tội Lạm dụng tín nhiệm chiếm đoạt tài sản.
Trần Duy Tùng và Thái Thành Vinh đã bỏ trốn và bị truy nã quốc tế.
Hiện không còn con bò nào được nuôi ở dự án tại Hà Tĩnh. Ảnh: Đức Hùng.
Ngoài những cáo buộc liên quan Công ty Bình Hà, Tùng, Quang và Vinh còn bị điều tra ở một vụ góp vốn khác ở Lào.
Theo cáo buộc, Tập đoàn An Phú được cấp giấy chứng nhận đầu tư ra nước ngoài để thành lập liên doanh Công ty SHH Viêng Chăn, vốn đầu tư gần 300 tỷ đồng.
Từ ngày 30/8/2013 đến 13/1/2015, Tùng và Vinh đã nộp 10,4 triệu USD tiền mặt vào tài khoản của Vinh mở tại Ngân hàng liên doanh Lào - Việt (LaoVietBank).
Tùng sau đó dùng 10 triệu USD từ tài khoản của Vinh chuyển sang Công ty Outhid Houng Heang. Bên cạnh đó để qua mặt cơ quan chức năng, ngày 23/12/2015, Tập đoàn An Phú chuyển sang Lào 4 triệu USD.
Công ty Outhid Houng Heung đã thay mặt Công ty SHH Viêng Chăn chuyển 10 triệu USD góp vốn vào tài khoản của LaoVietBank để góp 10% vốn điều lệ. LaoVietBank xác nhận, Công ty SHH Viêng Chăn là một trong ba cổ đông góp vốn vào LaoVietBank và nắm giữ 10% cổ phần. Tuy nhiên công ty này không trực tiếp nộp tiền mà thông qua Công ty Outhid Houng Heung.
Song hành cùng các hoạt động của con trai, ngày 26/7/2013, ông Trần Bắc Hà có nhiều động thái nhằm thúc đẩy nhanh việc tăng vốn điều lệ ở LaoVietBank.
Cơ quan điều tra xác định, việc Tập đoàn An Phú xin cấp giấy chứng nhận đầu tư ra nước ngoài thành để góp vốn vào LaoVietBank thực chất là che giấu hành vi đầu tư ra nước ngoài trái phép của Tùng, Vinh và Quang. Từ đó cũng để hợp thức hóa 10,4 triệu USD tiền mặt, Tùng và Vinh dùng để góp vốn vào LaoVietBank.
Hành vi nộp trái phép 10,4 triệu USD của Tùng và Vinh có dấu hiệu của tội Vận chuyển trái phép hàng hóa, tiền tệ qua biên giới hoặc Rửa tiền (nếu số tiền trên do phạm tội mà có hoặc thu lợi bất chính). Tuy nhiên Tùng và Vinh đã bỏ trốn nên chưa ghi được lời khai để làm rõ nguồn gốc và cách thức có được số tiền trên.
Hiện cơ quan điều tra đã tách ra khỏi vụ án, khi nào bắt được hai bị can sẽ điều tra làm rõ sau.
Ông Trần Bắc Hà bị khởi tố tội Vi phạm quy định về hoạt động ngân hàng, hoạt động khác liên quan đến hoạt động ngân hàng nhưng ông tử vong về bệnh lý khi đang tạm giam nên Cơ quan cảnh sát điều tra đã đình chỉ điều tra bị can.
8 người bị đề nghị truy tố về tội Vi phạm quy định về hoạt động ngân hàng, hoạt động khác liên quan đến hoạt động ngân hàng, theo khoản 4 điều 206 Bộ luật hình sự 2015, gồm: Trần Lục Lang (53 tuổi, cựu phó tổng giám đốc BIDV phụ trách quản lý rủi ro), Đoàn Ánh Sáng (59 tuổi, cựu phó tổng giám đốc BIDV phụ trách khách hàng doanh nghiệp), Kiều Đình Hòa (59 tuổi, cựu giám đốc BIDV chi nhánh Hà Tĩnh), Lê Thị Vân Anh (36 tuổi, cựu trưởng phòng khách hàng BIDV chi nhánh Hà Tĩnh), Ngô Duy Chính (57 tuổi, cựu giám đốc BIDV chi nhánh Hà Thành), Nguyễn Xuân Giáp (46 tuổi, cựu phó giám đốc BIDV Hà Thành), Phạm Hồng Quang (41 tuổi, cựu trưởng phòng khách hàng BIDV Hà Thành), Đặng Thanh Nam (39 tuổi, cựu cán bộ BIDV Hà Thành).
4 bị can bị truy tố về tội Lạm dụng tín nhiệm chiếm đoạt tài sản, theo khoản 4 điều 175: Trần Anh Quang (38 tuổi, cựu tổng giám đốc Công ty Bình Hà), Đinh Văn Dũng (55 tuổi, cựu tổng giám đốc Công ty Bình Hà), Đoàn Hồng Dũng (59 tuổi, cựu giám đốc công ty Trung Dũng), Nguyễn Thị Thanh Sơn (57 tuổi, thành viên góp vốn công ty Trung Dũng).