Ông An 56 tuổi, sống và làm việc tại quận Bình Thạnh, TP HCM, cho biết suốt 20 năm nay hầu như ngày nào cũng uống bia rượu. Nhiều lần bác sĩ cảnh báo về tác hại của thức uống có men, ông rất sợ bệnh nhưng luôn biện minh "90% hợp đồng làm ăn ký trên bàn nhậu, không uống thì sao mọi việc suôn sẻ được. Đối tác mời, mình không thể từ chối".
Hàng tháng ông bố 2 con này đều đi khám sức khỏe định kỳ kết quả gan không bị vấn đề gì, cũng không nhiễm virus siêu vi B hay C. Gần đây ông cảm thấy trong người mệt mỏi hơn bình thường, sức khỏe giảm sút dần nên đến bệnh viện tầm soát ung thư gan thì phát hiện có một khối u 10 mm. Bán tín bán nghi, ông An tiếp tục sang Singapore khám cũng cho kết quả tương tự. Bác sĩ bảo rất may ông phát hiện bệnh sớm nên kịp thời phẫu thuật cắt toàn bộ khối u, nếu để ung thư lan ra rộng hơn sẽ rất nguy hiểm.
Ông Lương, 60 tuổi, làm nghề nông ở tỉnh Đồng Tháp có thói quen "uống rượu giải sầu" mấy chục năm nay. Gần đây ông cụ cảm thấy đau tức vùng hạ sườn phải, uống thuốc không hết. Gia đình đưa ông đi khám ở bệnh viện huyện, phát hiện có một khối u rất to ở gan. Kết quả chụp MRI tại một bệnh viện ở TP HCM cho thấy ông Lương bị ung thư biểu mô tế bào gan. Đây là loại bệnh thường gặp, chiếm 80% các loại ung thư gan ở người Việt.
Ung thư gan được phát hiện sớm nhờ MRI Primovist. Ảnh: MD.
Theo thạc sĩ, Bác sĩ Nguyễn Minh Đức, Bệnh viện Quốc tế Phúc An Khang, ung thư gan xếp hàng thứ ba trong nhóm ung thư gây tử vong nhiều nhất toàn cầu, chỉ sau phổi và dạ dày. Bệnh rất phổ biến ở Việt Nam, ước tính trung bình mỗi năm có trên 10.000 ca mới phát hiện, tỷ lệ này cao nhất thế giới.
Thực tế lâm sàng ghi nhận nguyên nhân dẫn đến ung thư gan bao gồm viêm gan mạn tính do virus viêm gan C và B, bên cạnh đó là thói quen nghiện bia rượu dẫn đến xơ gan và ung thư. Theo các nhà nghiên cứu, Việt Nam là một trong những nước tiêu thụ rượu bia nhiều nhất thế giới, thực trạng này góp phần đáng kể làm tăng nguy cơ xơ gan và ung thư gan thời gian qua.
Bác sĩ Đức giải thích gan là cơ quan chuyển hóa và lọc độc lớn nhất của cơ thể. Bia rượu đều chứa chất cồn rất độc với gan. Người ta dùng rượu bia để đầu óc được lâng lâng sảng khoái nhưng cũng là lúc gan làm việc quá tải và mệt mỏi nhất. Đến một lúc nào đó tế bào gan không thể làm việc tốt nữa sẽ bị suy giảm chức năng, các tế bào gan mất đi và thay thế bằng các tế bào mô xơ không có chức năng, gọi là tình trạng xơ gan. Lúc gan bị xơ cũng là lúc gan không thể chuyển hóa và lọc độc, các chất độc sẽ ứ lại trong cơ thể, dần dần giết chết bệnh nhân.
Bác sĩ Đức lưu ý thêm, khi tế bào gan mất chức năng sẽ hoạt động kém hiệu quả và không kiểm soát được rất dễ nảy sinh các loại đột biến gene dẫn đến tình trạng ung thư gan. Ung thư diễn tiến âm thầm, người bệnh không hay biết gì. Đến khi có triệu chứng như khó tiêu, tức vùng hạ sườn phải, sờ thấy u, vàng da...thì đã ở giai đoạn quá muộn. Nhiều trường hợp sau khi phát hiện, thời lượng sống chỉ còn tính bằng tuần hoặc tháng.
Việc tầm soát sớm ung thư gan cho các đối tượng thuộc nhóm nguy cơ như bệnh nhân viêm gan B, C và xơ gan, người dùng rượu bia lâu năm là rất quan trọng. Nhờ đó giúp phát hiện sớm tình trạng tổn thương gan, u, xơ hay ung thư gan để có hướng can thiệp bảo vệ "nhà máy lọc độc" lớn nhất cơ thể này.
Hiện có rất nhiều phương pháp tầm soát ung thư gan như siêu âm, cộng hưởng từ thông thường (MRI), xét nghiệm các loại AFP... Các phương pháp này chỉ mang tính chất gợi ý, vẫn cần thêm một bằng chứng cụ thể hơn là sinh thiết khối u để khẳng định bản chất ung thư. Trường hợp ung thư gan có đường kính nhỏ hơn 20 mm thì việc sinh thiết cực kỳ khó khăn và có nhiều rủi ro. Ngày nay nhiều quốc gia tiên tiến trên thế giới đã sử dụng thuốc Primovist kết hợp với cộng hưởng từ MRI để chẩn đoán ung thư gan mà không cần phải sinh thiết.
Từ năm 2010 đến nay, các quốc gia lớn như Mỹ, Pháp, Đức, Anh, Hà Lan đã sử dụng MRI Primovist là phương pháp chính thống trong khảo sát ung thư gan, suy chức năng gan sớm trên các đối tượng nguy cơ. Việt phát hiện ung thư sớm sẽ giúp cải thiện chất lượng cuộc sống và tuổi thọ của người bệnh.
Nghiên cứu cho thấy trên 90% tế bào ung thư gan không thể hấp thu và chuyển hóa gadoxetic axit nên sẽ có ít nhất 90% số ca ung thư gan được chẩn đoán chính xác bằng phương pháp MRI Primovist mà không cần sinh thiết. Điều này mang lại rất nhiều lợi ích cho cộng đồng, đặc biệt là bệnh nhân viêm gan, xơ gan, người có thói quen uống rượu bia cần tầm soát gan định kỳ mỗi 6 tháng hoặc một năm.
Dược chất gadoxetic axit sau khi tiêm vào cơ thể được tế bào gan hấp thụ và đào thải qua đường mật.
Để phòng tránh bệnh ung thư gan, bác sĩ Đức khuyên nên hạn chế uống rượu bia, quan hệ tình dục cần có biện pháp an toàn tránh lây nhiễm siêu vi viêm gan B và C. Nếu chưa có kháng thể bảo vệ cơ thể chống lại viêm gan siêu vi B thì cần phải chích ngừa đầy đủ.
Trần Ngoan
tranngoan@vnexpress.net