Biện pháp quyết liệt này được Nhật Bản công bố hôm qua, ngay cả khi Tổ chức Y tế Thế giới (WHO) và các bên liên quan chưa có những thông tin khoa học cụ thể về mức độ nguy hiểm của biến chủng Omicron, cũng như căn cứ để xác định các biện pháp hạn chế đi lại, đóng biên giới có cần thiết hay hiệu quả trong ngăn chặn virus lây lan hay không.
Đây là chiến thuật ứng phó quen thuộc của Nhật Bản, nước đã cấm cửa du khách ngay từ giai đoạn đầu đại dịch. Ngay cả khi Mỹ và phần lớn châu Âu đã tái mở cửa chào đón những người đã tiêm chủng đầy đủ, Nhật vẫn tỏ ra ngập ngừng. Họ chỉ vừa quyết định mở cửa đón sinh viên và doanh nhân nước ngoài từ đầu tháng này, dù đã đạt tỷ lệ tiêm chủng cao hàng đầu thế giới và ghi nhận số ca nhiễm nCoV giảm 99% kể từ tháng 8.
Đền Sensoji, một địa điểm thu hút du khách ở Tokyo trước đại dịch. Ảnh: NY Times.
Giới chức Nhật hôm 5/11 thông báo giảm thời gian cách ly cho doanh nhân nước ngoài đã tiêm chủng đầy đủ từ 10 ngày xuống 3 ngày. Tuy nhiên, lệnh cấm nhập cảnh hôm qua dập tắt mọi hy vọng của những người muốn tới nước này.
Ayano Hirose đã không được gặp hôn phu Dery Nanda Prayoga suốt 19 tháng qua, kể từ lúc anh rời Nhật để về quê nhà Indonesia để chuẩn bị đám cưới sau khi bố mẹ Hirose đồng ý gả con gái.
Trong thời gian xa cách, hai người thường xuyên gọi video cho nhau. Khi không còn chuyện gì để nói, họ cùng chơi điện tử trên mạng xã hội hoặc xem các chương trình giải trí của Nhật. "Chúng tôi không muốn đau đớn khi nghĩ về chuyện không thể đoàn tụ trong tương lai gần, nên cố gắng suy nghĩ tích cực và tiếp tục nuôi hy vọng", cô gái 21 tuổi cho biết.
Sự xuất hiện của biến chủng Omicron khiến hy vọng của họ thêm xa vời. Dù mối đe dọa từ biến chủng Omicron chưa rõ ràng, Thủ tướng Nhật Fumio Kishida hôm 29/11 cho biết ông vẫn thu hồi quyết định nới lỏng biên giới cho du học sinh và doanh nhân, thực tập sinh nước ngoài chỉ sau ba tuần áp dụng, nhằm "tránh tình huống xấu nhất".
Các cửa hàng tại thủ đô Tokyo của Nhật đóng cửa tuần trước. Ảnh: NY Times.
Theo bình luận viên Motoko Rich và Hikari Hida của NY Times, động thái phòng thủ từ sớm của chính phủ Nhật phản ánh mong muốn bảo toàn thành quả chống dịch, đồng thời ngăn áp lực đối với hệ thống y tế đã trải qua mùa hè đầy căng thẳng vì đợt bùng phát biến chủng Delta.
Tuy nhiên, trước khi biến chủng Omicron xuất hiện, các lãnh đạo doanh nghiệp Nhật đã kêu gọi giới chức tái mở cửa mạnh mẽ hơn, trong bối cảnh nước này hiện chỉ ghi nhận khoảng 150 ca nCoV mỗi ngày.
Trong cuộc phỏng vấn hồi đầu tháng, Yoshihisa Masaki, giám đốc truyền thông của Keidanren, nhóm vận động doanh nghiệp lớn nhất Nhật Bản, cho rằng khi số ca nhiễm giảm dần, tiếp tục kiểm soát chặt chẽ biên giới có nguy cơ cản trở đà hồi phục kinh tế. "Viễn cảnh sẽ giống như lúc Nhật bị tụt hậu trong Thời kỳ Edo", ông đề cập đến giai đoạn Nhật theo chủ nghĩa biệt lập từ thế kỷ 17 đến giữa thế kỷ 19.
Ngoài nỗ lực tổ chức Olympic Tokyo hồi mùa hè, Nhật Bản luôn giữ thái độ thận trọng trong suốt đại dịch, như đóng cửa biên giới và trường học từ sớm. Chiến dịch tiêm chủng cũng chỉ được triển khai sau khi nước này tự tiến hành các thử nghiệm lâm sàng đối với vaccine.
Trong khi đó, các công ty nước ngoài không thể tìm người thay thế nhiều vị trí của những nhân viên đang ở nước khác, trong bối cảnh biên giới vẫn bị đóng, luật sư Michael Mroczek, chủ tịch Hội đồng Kinh doanh châu Âu (EBC) tại Nhật, cho biết.
Tuyên bố hôm 29/11 của EBC đề xuất giới chức Nhật cho phép nhân viên của các tập đoàn được nhập cảnh, đi kèm biện pháp cách ly và xét nghiệm nghiêm ngặt. "Chiến dịch tiêm chủng thành công của Nhật Bản nên được tin tưởng. Đất nước và người dân Nhật đang ở vị trí vững chắc để gặt hái thành quả kinh tế", tuyên bố có đoạn.
Các lãnh đạo doanh nghiệp còn bày tỏ mong muốn để khoa học định hướng những quyết định tương lai. "Chúng tôi, những người sống và làm việc tại Nhật, đánh giá cao các chính sách của chính phủ, tới nay về cơ bản đã giúp hạn chế tác động của đại dịch. Nhưng tôi nghĩ chúng ta thực sự cần dựa vào khoa học trong những ngày tới, để xem quyết định đóng biên giới hoàn toàn có hợp lý hay không", Christopher LaFleur, cố vấn đặc biệt của Phòng Thương mại Mỹ tại Nhật Bản, nêu quan điểm.
Nhân viên y tế tiêm vaccine Covid-19 tại một điểm tiêm chủng ở Tokyo, Nhật Bản, hôm 17/2. Ảnh: Reuters.
Các du học sinh cũng bị rơi vào trạng thái hoang mang. Khoảng 140.000 học sinh nước ngoài được nhận vào các trường đại học tại Nhật đã phải chờ đợi nhiều tháng để nhập cảnh trước khi chương trình học bắt đầu.
Carla Dittmer, học sinh 19 tuổi tại Hanstedt, thị trấn phía nam thành phố Hamburg của Đức, nằm trong số này. Dittmer từng mong chờ ngày đến Nhật để học tiếng hồi mùa hè. Nhưng thay vào đó, cô đang phải thức dậy vào lúc 1h mỗi sáng để tham gia một lớp học trực tuyến tại Tokyo.
"Tôi cảm thấy bồn chồn, nói thẳng ra là đôi khi tuyệt vọng, bởi không biết bao giờ mới được nhập cảnh Nhật và liệu có thể theo kịp chương trình học hay không. Tôi hiểu rằng thận trọng là cần thiết, nhưng hy vọng Nhật Bản sẽ giải quyết vấn đề bằng các biện pháp đề phòng khi nhập cảnh như xét nghiệm, cách ly, thay vì áp dụng chính sách dựng thành lũy", Dittmer nêu ý kiến.
Chính sách đóng cửa biên giới đã tàn phá nền kinh tế tại nhiều khu vực, cũng như các ngành phụ thuộc vào du khách nước ngoài. Tuyên bố nới lỏng hạn chế hồi đầu tháng của chính phủ từng thắp lên hy vọng cho Tatsumasa Saka, chủ sở hữu thế hệ thứ 5 của một cửa hàng bán tranh in mộc bản ở Asakusa, khu du lịch nổi tiếng ở thủ đô Tokyo.
"Do số ca nhiễm đang giảm dần, tôi từng nghĩ khách du lịch có thể đông hơn và Asakusa một lần nữa có cơ hội tái sinh. Tôi đoán chính phủ lần này chỉ đang thực hiện các biện pháp đề phòng, nhưng vẫn thật đáng thất vọng", người đàn ông 70 tuổi cho biết.
Hirose và Dery, cặp tình nhân đã đính hôn, cũng có nguy cơ phải chờ đợi thêm một thời gian dài. Dery trở về Indonesia hồi tháng 4/2020 sau khi visa lao động hết hạn. Ba tháng trước khi khởi hành, anh cầu hôn Hirose trong một buổi đi chơi ở ngoại ô Tokyo. Hirose từng đặt vé máy bay đến Jakarta vào tháng 5/2020 để kết hôn, nhưng Indonesia lúc đó đã đóng biên vì đại dịch.
"Kế hoạch kết hôn của chúng tôi đã thất bại. Chẳng rõ đại dịch sẽ kéo dài bao lâu", Dery cho biết. Tuần trước, anh vừa xin được visa và đang hy vọng trở lại Nhật vào tháng 2 hoặc tháng 3 năm sau. Mặc dù vậy, khi nghe tin Nhật lại siết hạn chế biên giới, Dery không ngạc nhiên.
"Tôi không biết phải làm gì khác. Đại dịch này dường như kéo dài vô tận", Dery nói.
Ánh Ngọc (Theo NY Times)