Mùa xuân thời tiết ấm, ẩm là điều kiện thuận lợi cho nấm phát triển. Đây cũng là thời điểm xảy ra các vụ ngộ độc do ăn phải nấm độc. Không phân biệt được nấm độc với nấm lành, nhiều người đã hái nhầm nấm độc về cho cả nhà sử dụng, dẫn đến ngộ độc tất cả thành viên gia đình, thậm chí tử vong.
Trung tâm Chống độc, Bệnh viện Bạch Mai (Hà Nội) là nơi tiếp nhận những ca ngộ độc nặng, tỷ lệ tử vong cao đến 50%. Tiến sĩ Nguyễn Tiến Dũng, Trung tâm Chống độc cho biết, hiện nay nhiều người cho rằng nấm độc có màu sắc sặc sỡ là không đúng. Trung tâm tiếp nhận cấp cứu nhiều người ăn loại nấm trắng rất ngọt, mềm nhưng lại là loại nấm cực độc. Kể cả côn trùng ăn nấm độc, người ăn côn trùng này cũng có thể bị ngộ độc.
Nấm ô tán trắng phiến xanh cũng là một loại nấm độc, nhiều người dễ hái ăn nhầm. Nguồn Trung tâm Chống độc.
>> Nhận diện một số loại nấm độc tại Việt Nam
Theo tiến sĩ Dũng, nhiều người sai lầm trong cách nhận diện nấm độc. Ví dụ như gà, chó… ăn nấm trước, nếu sau 1- 2 giờ không chết hoặc không bị ngộ độc thì kết luận là nấm không độc. Thật ra cách này chỉ đúng với một số loại nấm có tác dụng nhanh. Nấm gây chết người thường có tác dụng chậm, sau 12-24 giờ mới có triệu chứng đầu tiên, động vật chỉ chết sau 4-5 ngày. Một số người thử nấm bằng thìa, đũa, dây chuyền… bạc, nếu bạc đổi màu xám đen thì nấm độc. Cách này hoàn toàn sai bởi các loại độc tố của nấm không tác dụng đối với bạc nên không gây đổi màu.
Việc phân biệt nấm độc với nấm lành không phải dễ, kể cả với nhà chuyên môn. Tại Cao Bằng, các chuyên gia đã tìm thấy 13 loại nấm độc. Thạc sĩ Nguyễn Trung Nguyên, phụ trách Trung tâm Chống độc, Bệnh viện Bạch Mai (Hà Nội) khuyến cáo người dân tuyệt đối không nên lên rừng hái nấm hoang dại ăn kể cả nấm màu trắng, nấm có đầy đủ các phần của thể quả… Chú ý không hái nấm non chưa xòe mũ vì chưa bộc lộ hết đặc điểm cấu tạo, khó nhận dạng.
Nấm tươi ăn được mới hái nên nấu ăn ngay, nếu để ôi hay dập nát có thể hình thành độc tố mới gây ngộ độc. Không ăn nấm đã bị thối rữa ôi thiu.
Khi có biểu hiện ngộ độc, nếu chưa nôn thì cần móc họng hoặc uống nhiều nước rồi móc họng gây nôn. Phương pháp này chỉ áp dụng cho bệnh nhân còn tỉnh, sau đó khẩn trương đưa người bệnh đến cơ sở y tế gần nhất. Nếu có than hoạt thì uống ngay với liều 2 g/15 kg cân nặng. Đưa cả những người cùng ăn nấm dù chưa có biểu hiện đến cơ sở y tế, mang mẫu nấm còn lại hoặc thức ăn chế biến để xác định sơ bộ loại nấm.
Nếu từ lúc ăn đến khi có biểu hiện bệnh dưới 6 giờ thì bệnh nhân có thể điều trị tại trạm y tế xã, bệnh viện huyện. Nếu tình trạng ngộ độc đã hơn 6 giờ thì phải đưa nạn nhân đến bệnh viện tỉnh, nơi có điều kiện lọc máu.
Nấm độc có loại chỉ gây rối loạn tiêu hóa, buồn nôn, đi ngoài nhưng có loại dẫn đến tổn thương gan, gây chảy máu, nguy cơ tử vong rất cao. Triệu chứng của ngộ độc nấm mới đầu có thể rất mơ hồ như đau bụng, đi ngoài sau đó tự cầm, nhiều người không đến bệnh viện; khi các triệu chứng xuất hiện trở lại thì đã hôn mê, tổn thương gan.
Nam Phương