Bà đang ở Mỹ, không thể trực tiếp nhận giải, gửi video cảm ơn ban tổ chức. Tác giả cho biết truyện được viết trong thời dịch, khi bà về quê sống cùng em gái. Một ngày, nhìn thấy con heo (lợn) chạy quanh nhà, bà ngẫu hứng viết để tiêu khiển.
Nhà văn nói: "Truyện theo phong cách giễu nhại, lối sáng tác ít được các nhà văn viết cho thiếu nhi lựa chọn, mang tính thử nghiệm. Khi nghe tin tôi được vinh danh, em gái nói: 'Cái bà già, sáng ăn gì trưa không nhớ nhưng viết văn lại đoạt giải"'.
Nhà văn Lý Lan gửi video nói về cảm xúc khi được trao giải Hiệp sĩ Dế Mèn. Video: Ban tổ chức cung cấp
Nhà thơ Trần Đăng Khoa - Chủ tịch Hội đồng giám khảo - nhận xét truyện sinh động, lối hành văn hấp dẫn, truyền tải thông điệp nhân văn: "Từ câu chuyện con heo, tác giả đề cập đến vấn đề lớn lao, đó là khát vọng tự do, hoàn thiện bản thân". Tiến sĩ Ngô Văn Giá cho biết: "Truyện viết rất có nghề. Các nhân vật là động vật lẫn con người đều thú vị. Mạch truyện sáng rõ, nhiều tình huống bất ngờ, ngôn ngữ chắt lọc".
Tự truyện một con heo dài 216 trang, nói về cuộc phiêu lưu của một chú heo rừng trong lòng thành phố. Dưới góc nhìn của heo và những người bạn, nhà văn nói về môi trường, cuộc sống đô thị hóa, những triết lý về tình bạn, tình yêu, sự trung thành, lòng dũng cảm.
Lý Lan, 67 tuổi, là một dịch giả và tiểu thuyết gia, gắn với nhiều thế hệ qua dịch phẩm Harry Potter (J.K.Rowling). Bà viết nhiều thể loại, từ bút ký, truyện ngắn, tiểu thuyết đến sáng tác thơ và dịch thuật. Năm 2022, tiểu thuyết lịch sử Bửu Sơn Kỳ Hương nhận giải thưởng của Hội Nhà văn Việt Nam. Bà luôn tâm niệm "Viết sao cho người đọc trưởng thành hơn khi đọc hết quyển sách".
Bà cũng là cây bút viết truyện thiếu nhi, trong đó Ngôi nhà trong cỏ từng đoạt giải A cuộc thi sáng tác cho nhi đồng của Hội nhà văn Việt Nam năm 1984. Năm 2009, nhà văn trở lại với Bí mật giữa tôi và thằn lằn đen. Tự truyện một con heo đánh dấu việc nhà văn trở lại viết cho trẻ nhỏ sau 15 năm.
Ngoài giải thưởng lớn Hiệp sĩ Dế Mèn, ban tổ chức trao năm giải Khát vọng cho tác phẩm thuộc các thể loại thơ, văn, truyện tranh, tranh truyện và âm nhạc, gồm: truyện dài Dưới khung trời ngát xanh (Lữ Mai), thơ Vương quốc nhỏ bí mật (Lã Thanh Hà), bộ truyện tranh Cuộc phiêu lưu của Dế Út (Linh Rab), bản thảo tranh truyện Thư viện kỳ bí (Lê Sinh Hùng), ca khúc Trăng ơi... từ đâu đến (Thái Chí Thanh phổ thơ Trần Đăng Khoa).
Hai tác phẩm giành được giải của Hội đồng giám khảo là chùm sách thiếu nhi trong bộ Vun đắp tâm hồn của nhà văn May, Thư Cao, Thảo Võ vẽ minh họa và bản thảo truyện dài Con khỉ vàng Bắp ở Rú Mò, bản thảo truyện dài của Đặng Chương Ngạn.
Nhà thơ Trần Đăng Khoa - Chủ tịch hội đồng giám khảo giải Dế Mèn - phát biểu. Ảnh: Ban tổ chức cung cấp
Buổi lễ diễn ra trang trọng tại trụ sở báo Thể thao Văn hóa ở Hà Nội. Trong bài phát biểu mở đầu, nhà thơ Trần Đăng Khoa nêu thực trạng văn xuôi lấn át thơ ở giải thưởng Dế Mèn nói riêng, nhiều giải thưởng khác nói chung. Theo tác giả, những người cùng thời ông giờ ít làm thơ cho trẻ con, các em nhỏ cũng không mặn mà với thể loại này. Ông mong muốn các mùa giải sau tìm được thêm nhiều "thần đồng thơ".
Giải Dế Mèn do báo Thể thao Văn hóa tổ chức năm 2020, nhằm khích lệ các sáng tác, trình diễn nghệ thuật của thiếu nhi hoặc vì thiếu nhi. Tác phẩm tham dự có thể thuộc nhiều lĩnh vực nghệ thuật, giải trí như: Văn học, điện ảnh, âm nhạc mỹ thuật, sân khấu, nhiếp ảnh, truyện tranh...
Năm đầu tiên, truyện dài Làm bạn với bầu trời (Nguyễn Nhật Ánh) và Chuyện của anh em nhà Mem và Kya (Nguyễn Quang Thiều) cùng nhận giải thưởng cao nhất - Hiệp sĩ. Tuy nhiên, nhà thơ Nguyễn Quang Thiều từ chối vì nằm trong ban giám khảo. Hai năm tiếp theo, ban tổ chức không tìm được tác phẩm xứng đáng nhận giải thưởng lớn. Năm ngoái, nhà văn Trần Đức Tiến được vinh danh Hiệp sĩ Dế Mèn cho tập truyện thiếu nhi Alo!... Cậu đấy à?.
Hà Thu