Đám đông hôm nay đem theo quốc kỳ Philippines và biểu ngữ tập trung bên ngoài lãnh sự quán Trung Quốc ở thành phố Makati, vùng thủ đô Manila, để tổ chức hoạt động đánh dấu 5 năm chiến thắng của nước này trong vụ kiện tại Tòa Trọng tài Thường trực (PCA).
Năm 2013, chính quyền Benigno Aquino, người tiền nhiệm của Tổng thống Philippines Duterte, nộp đơn kiện lên PCA, cho rằng "đường chín đoạn" do Trung Quốc tự vẽ ra trên Biển Đông không phù hợp với Công ước Liên Hợp Quốc về Luật Biển năm 1982 (UNCLOS) và cần được tuyên bố là vô căn cứ.
Sau ba năm xem xét, PCA ngày 12/7/2016 ra phán quyết, tuyên bố yêu sách "đường chín đoạn" bao phủ 3,5 triệu km2 ở Biển Đông của Trung Quốc không có cơ sở pháp lý theo luật pháp quốc tế. Tuy nhiên, phán quyết của PCA không có cơ chế thi hành.
Đám đông tập trung bên ngoài lãnh sự quán Trung Quốc ở thành phố Makati, Philippines, hôm 12/7. Ảnh: ABS-CBN News.
Nhóm người tuần hành không chỉ đánh dấu chiến thắng 5 năm phán quyết của PCA mà còn chỉ trích chính quyền Tổng thống Rodrigo Duterte không hành động để thi hành phán quyết. Những người còn kêu gọi chính phủ hiện đại hóa và trao quyền cho hải quân Philippines, Cảnh sát biển Philippines (PCG) để bảo vệ các khu vực nước này tuyên bố chủ quyền ở Biển Đông.
Điện Malacanang cùng ngày ra tuyên bố cho biết chính quyền của Tổng thống Duterte đã "làm tất cả những gì có thể" trong tranh chấp Biển Đông với Trung Quốc.
"Chúng tôi đã làm tất cả những gì có thể trong điều kiện không có cơ chế thi hành theo luật pháp quốc tế", Harry Roque, phát ngôn viên của Tổng thống Duterte, nói, thêm rằng một trong những nỗ lực của Duterte chính là bài phát biểu trước Đại hội đồng Liên Hợp Quốc năm ngoái, khi ông khẳng định cam kết với phán quyết của PCA năm 2016.
Tổng thống Philippines từng thể hiện quan điểm mâu thuẫn về phán quyết của PCA. Năm 2018, chính phủ của ông cho rằng phán quyết này "vô dụng" vì không có khả năng thực thi. Một năm sau, Duterte tuyên bố không từ bỏ phán quyết và sẽ tìm kiếm cơ chế thực thi.
Duterte hồi tháng 5 lại gọi phán quyết Biển Đông là "giấy lộn" và sẽ "vứt vào sọt rác" nếu nhận được. Tuy nhiên, người phát ngôn Roque sau đó nói rằng đây "chỉ đơn thuần là câu đùa" của Tổng thống.
Tình hình Biển Đông trở nên phức tạp khi hơn 200 tàu Trung Quốc từ ngày 7/3 neo đậu tại bãi Ba Đầu trong lãnh hải đảo Sinh Tồn Đông thuộc quần đảo Trường Sa của Việt Nam, nơi Philippines cũng tuyên bố chủ quyền. Các tàu Trung Quốc sau đó tỏa đi những khu vực khác trong quần đảo Trường Sa rồi rút về.
Philippines cho rằng các tàu cá trên do "dân quân biển Trung Quốc" điều khiển. Trung Quốc phủ nhận cáo buộc, cho biết đây là "tàu cá" đang neo đậu tránh thời tiết xấu, bất chấp các tàu này nhiều ngày neo đậu trong khu vực và không đánh bắt dù thời tiết thuận lợi.
Ngọc Ánh (Theo ABS-CBN News)