Khoảng 200 người ngày 3/1 mang theo hoa tươi tham dự lễ tưởng niệm tại quảng trường trung tâm thành phố Samara, tây nam nước Nga. Samara là quê hương của nhiều lính dự bị trong số 89 binh sĩ thiệt mạng trong đòn tập kích của Ukraine vào nơi đóng quân của lực lượng Nga tại Makiivka thuộc Donetsk vào đêm giao thừa.
Bộ Quốc phòng Nga cho biết quân đội Ukraine đã phóng 6 rocket từ tổ hợp HIMARS vào điểm đóng quân này, trong đó 2 quả bị đánh chặn, 4 quả trúng mục tiêu, gây ra tổn thất về người nặng nề nhất của Nga trong một trận đánh kể từ đầu chiến sự tới nay.
Cục Thông tin Chiến lược thuộc Bộ Quốc phòng Ukraine trước đó cho biết khoảng 400 lính Nga đã thiệt mạng và 300 người bị thương trong vụ nổ. Tuy nhiên, một số chuyên gia quân sự tỏ ra hoài nghi, cho rằng con số này bị phía Ukraine phóng đại.
Tại lễ tưởng niệm ở trung tâm thành phố Samara, sau khi linh mục Chính thống giáo đọc lời cầu nguyện, đội danh dự đã bắn súng chỉ thiên để tưởng nhớ những người thiệt mạng. Trong đám đông dự lễ, một số người mang theo cờ của đảng nước Nga Thống nhất.
Lễ tưởng niệm binh sĩ thiệt mạng tại thành phố Samara, tây nam Nga. Ảnh: Guardian.
"Thật khó khăn và đáng sợ, nhưng chúng ta không thể gục ngã. Nỗi đau sẽ đoàn kết mọi người", Ekaterina Kolotovkina, người đại diện nhóm vợ quân nhân tại Samara, phát biểu tại buổi lễ.
Ekaterina Kolotovkina là vợ của trung tướng Andrei Kolotovkin, tư lệnh Quân đoàn Hợp thành Cận vệ số 2 đóng quân tại Samara. Bà đã yêu cầu chồng "trả thù" cho những binh sĩ thiệt mạng. "Chúng ta sẽ cùng nhau nghiền nát kẻ địch, không còn lựa chọn nào khác", Kolotovkina nói.
Các lễ tưởng niệm tương tự cũng được tổ chức ở nhiều thành phố khác thuộc tỉnh Samara. Sự việc cũng làm dấy lên làn sóng giận dữ ở Nga trước tổn thất quá lớn về người, trong đó các nghị sĩ, quan chức, nhà bình luận quân sự chỉ trích các chỉ huy trên chiến trường vì đã có những quyết định "ngớ ngẩn".
Một số nhà bình luận quân sự Nga chỉ ra rằng thương vong trong vụ tập kích lớn do các chỉ huy đơn vị đã bố trí lính nghỉ ngơi ngay cạnh kho đạn. Kho đạn này được cho là cũng đã phát nổ sau khi trúng đạn pháo HIMARS.
"Quyết định đó đúng là sự ngây thơ đến mức ngớ ngẩn về mặt quân sự", Rybar, một tài khoản Telegram có hơn một triệu người theo dõi, bình luận.
Các nhà bình luận quân sự ủng hộ Nga cho biết có khoảng 600 binh sĩ đóng tại địa điểm bị tập kích, nhiều người là lính dự bị mới được huy động.
"Những gì xảy ra ở Makiivka thật khủng khiếp. Ai đã nghĩ ra ý tưởng dồn lượng lớn binh sĩ vào một tòa nhà, ngay cả khi kẻ ngốc cũng hiểu rằng sẽ xảy ra thương vong lớn nếu địa điểm này bị tập kích? Các chỉ huy không quan tâm đến vấn đề bố trí kho đạn bừa bãi trên chiến trường", Archangel Spetznaz Z, tài khoản với hơn 700.000 người theo dõi, viết trên Telegram.
Pavel Gubarev, cựu quan chức Nga bổ nhiệm ở Donetsk, cho rằng động thái triển khai lượng lớn binh sĩ ngay cạnh kho đạn của chỉ huy đơn vị là "hành vi tắc trách đáng bị truy tố".
Tòa nhà nơi lực lượng Nga bị pháo kích ở Makiivka ngày 20/12/2022 (trên) và ngày 3/1 (dưới). Ảnh: BBC
Gubarev cho hay các sĩ quan Nga từng phạm sai lầm này ở giai đoạn đầu chiến sự và lẽ ra họ không được phép lặp lại. "Lính dự bị có thể không có kinh nghiệm và không nhận ra mối nguy hiểm, nhưng các sĩ quan cần phải biết điều đó", ông nói. "Nếu không ai bị trừng phạt vì điều này, tình hình sẽ tồi tệ hơn".
Grigory Karasin, thượng nghị sĩ và cựu thứ trưởng ngoại giao Nga, hôm 2/1 kêu gọi "tiến hành điều tra nội bộ" và "truy tố những chỉ huy đã bố trí lượng lớn binh sĩ trong tòa nhà không an toàn, cũng như quan chức không bảo đảm an ninh cho khu vực".
Tổng thống Vladimir Putin vẫn chưa lên tiếng về vụ tập kích Makiivka.
Trung tướng Sergei Sevryukov trong video do Bộ Quốc phòng Nga công bố ngày 3/1 cho biết nguyên nhân chính của vụ pháo kích là các binh sĩ bật và sử dụng điện thoại di động vào đêm giao thừa, trái với lệnh cấm, khiến đối phương có thể xác định tọa độ tấn công.
Andrei Medvedev, ủy viên hội đồng chính quyền Moskva, cho rằng việc các binh sĩ bị đổ lỗi trong sự việc này đã "được dự báo trước", thay vì sĩ quan chỉ huy đã quyết định bố trí họ tại đó.
"Sử sách sẽ lưu tên những người tìm cách giữ im lặng về vấn đề này, cũng như những người tìm cách đổ tội cho các binh sĩ vì mọi thứ", Andrei Medvedev viết trên Telegram.
"Kết luận gì sẽ được rút ra? Ai sẽ bị trừng phạt?", Mikhail Matveyev, thành viên quốc hội Nga đại diện Samara, đặt câu hỏi trên mạng xã hội.
Bộ Quốc phòng Nga chưa thông báo kỷ luật sĩ quan nào liên quan sự việc, nhưng cho biết đã tiến hành các cuộc không kích gần ga đường sắt Druzhkivka ở Donetsk để đáp trả.
Cơ quan này tuyên bố đã hạ 200 quân nhân Ukraine, phá hủy 4 bệ phóng HIMARS và hơn 800 rocket. Trong khi đó, Kiev nói hai người bị thương trong vụ tấn công.
Vị trí Makiivka và cục diện chiến trường Ukraine sau hơn 10 tháng giao tranh. Đồ họa: WP.
Các hệ thống pháo phản lực HIMARS Mỹ viện trợ Ukraine đã cho phép lực lượng nước này tấn công sâu hơn vào các khu vực Nga kiểm soát trong những tháng gần đây, trong khi radar phản pháo yếu kém khiến Nga không thể phát hiện kịp thời đạn HIMARS để tung đòn đối phó.
Ukraine gần đây phải đối mặt với các đợt tấn công bằng máy bay không người lái (UAV) và tên lửa Nga kể từ đêm giao thừa, chủ yếu nhắm vào hạ tầng năng lượng.
Mặt trận ác liệt nhất đang diễn ra tại thành phố Bakhmut, mục tiêu quan trọng mà quân đội Nga cố kiểm soát vào mùa hè năm ngoái. Giao tranh liên tục khiến Moskva cạn nguồn cung nhân lực và vật lực, trong khi lực lượng "lính đánh thuê" Wagner được xem là đóng vai trò quan trọng trong nỗ lực tấn công thành phố này.
Ngày 3/1, lãnh đạo Wagner Yevgeny Prigozhin thừa nhận khó khăn tại mặt trận Bakhmut. "Mọi ngôi nhà trong thành phố đều trở thành pháo đài. Những người lính của chúng tôi đôi khi phải chiến đấu hơn một ngày và đôi khi là nhiều tuần chỉ để chiếm một ngôi nhà", ông nói.
Đức Trung (Theo Guardian, AFP, Reuters)