Chiều cuối tháng 12, tại các vườn trồng đào phai ở thôn Đồng Vĩnh, xã Lưu Vĩnh Sơn, huyện Thạch Hà, nông dân chia nhóm 5-7 người tập trung tuốt lá thuê. Công việc này thường diễn ra trước Tết Nguyên đán 30-45 ngày.
Tuốt lá đào là kinh nghiệm dân gian từ hàng chục năm nay của người dân, mục đích kích thích cây ra hoa. Khi lá bị tuốt, toàn bộ dinh dưỡng của cây sẽ không nuôi lá nữa mà chuyển sang nuôi búp. Từ đó cây nở hoa đúng thời điểm các chủ vườn căn chỉnh, thường là cận Tết Nguyên đán.
Làm nghề tuốt lá đào thuê 9 năm nay, bà Đào Thị Dần, 49 tuổi, trú thôn Xuân Sơn, cho biết từ giữa hoặc cuối tháng 11 âm lịch, chủ vườn luôn gọi điện "đặt hàng". Thời điểm hái lá phụ thuộc theo thời tiết, một vụ bà làm được cho 2-3 hộ.
Buổi sáng bà Dần làm từ 6h đến 11h, chiều từ 13h đến 17h30. Với các cây đào tán rộng, lá mọc chi chít, bà cùng một số nông dân tay trái níu nhẹ cành, tay phải vuốt nhẹ tuốt lá cho rụng xuống dưới gốc. Với những cây cao hơn 2 m, họ phải dùng thang nhôm hoặc ghế gỗ đứng lên cao.
"Tuốt lá đòi hỏi sự cẩn thận, nắm cành cây theo chiều ngang hoặc từ dưới lên. Nếu tuốt thẳng từ trên xuống sẽ làm tổn thương đến mầm nụ hoa", bà Dần nói.
Lá đào tuốt xong không phải dọn sạch mà sẽ được giữ lại, phủ đều dưới nền đất để ngăn cỏ mọc. Ngoài ra, lá còn tạo độ ẩm, giúp những cây nhỏ sinh trưởng tốt.
Ông Bùi Công Vẹn, 60 tuổi, sở hữu 650 gốc đào phai trên diện tích gần một ha ở thôn Đồng Vĩnh, hàng năm thường thuê 7-10 người tuốt lá để cây kịp nở hoa bán vào dịp cận Tết. Những năm trước trời mưa rét nhiều, ông Vẹn thuê tuốt lá sớm hơn 10 ngày, năm nay trời ấm nên bây giờ mới làm.
Năm nay, ông Vẹn thuê khoảng 10 người, với 650 gốc đào dự kiến tuốt lá xong trong 6 ngày. Trung bình một người được trả 200.000-250.000 đồng/ngày công. Chi phí cho một vụ thuê tuốt lá khoảng 12 triệu đồng.
Tuốt lá đào thuê là nghề thời vụ của người dân xã Lưu Vĩnh Sơn. Với những gia đình trồng nhỏ lẻ vài chục gốc, khi làm xong vườn của mình, họ đến giúp đỡ anh em họ hàng trồng số lượng lớn để cây nở hoa đúng dịp lập xuân.
Xã Lưu Vĩnh Sơn là thủ phủ đào phai của huyện Thạch Hà với hơn 85 ha, với hơn 600 hộ trồng. Đây là cây chủ lục trong phát triển kinh tế của xã. Người dân thường tận dụng đất vườn hoặc thuê đất đồi rừng trồng từ 50 đến 600 gốc.
Một cây đào phai giống bán 15.000-20.000 đồng, trồng tháng 2 hàng năm, sau 24 tháng có thể bán. Nếu cây đào nở hoa đúng dịp cận Tết, trung bình mỗi gốc có thể bán 500.000-700.000 đồng. Một số gốc lớn búp nhiều, dáng đẹp giá 3-4 triệu đồng. Thu hoạch xong, chủ vườn phải xới đất để trồng lứa mới.
Gần Tết, thương lái thường đến xã Lưu Vĩnh Sơn đặt mua cả vườn hàng trăm cây đào, sau đó dùng dây buộc tán lại, điều người đến bứng gốc, vận chuyển đi nhập cho các đối tác. Nhiều chủ vườn khác thì bứng gốc đào chở xuống TP Hà Tĩnh bán cho thương lái, hoặc tìm mối nhập cho các cơ quan, công sở.