"Liên quan tới những tuyên bố vô căn cứ đang được lan truyền của Yevgeny Prigozhin, Cơ quan An ninh Liên bang Nga (FSB) mở cuộc điều tra về hành động xúi giục nổi loạn vũ trang. Chúng tôi yêu cầu dừng ngay lập tức các hành động phi pháp", Ủy ban Chống khủng bố Quốc gia Nga ngày 23/6 thông báo, đề cập tới người đứng đầu tập đoàn quân sự tư nhân Wagner.
Quyết định khởi tố được FSB công bố sau khi Prigozhin tung ra loạt thông điệp ghi âm trên mạng xã hội, cáo buộc Bộ trưởng Quốc phòng Nga Sergey Shoigu bay tới vùng Rostov-on-Don để chỉ đạo thực hiện vụ tập kích tên lửa nhắm vào doanh trại huấn luyện của Wagner ở Ukraine gây thương vong lớn vào ngày 23/6.
Lãnh đạo tập đoàn quân sự tư nhân Yevgeny Prigozhin trong cuộc phỏng vấn công bố ngày 7/6. Ảnh: Concord
Ông Prigozhin cáo buộc quân đội Nga đứng sau vụ tấn công và lãnh đạo Bộ Quốc phòng Nga đã chỉ đạo di chuyển hơn 2.000 thi thể đến nơi khác để ém nhẹm thông tin. Trùm Wagner công bố một video cho thấy khói bốc lên từ doanh trại và nhiều dấu vết bị tấn công, nhưng không có bằng chứng nào cho thấy có thương vong lớn.
"Những kẻ cướp đi mạng sống của đồng đội chúng tôi và phá hủy cuộc đời của hàng chục nghìn quân nhân Nga sẽ bị trừng phạt. Chúng tôi có 25.000 người và sẽ làm rõ vì sao đất nước đang chìm trong hỗn loạn", ông Prighozin tuyên bố sau cuộc họp của "hội đồng chỉ huy tác chiến Wagner".
Trùm Wagner cho hay mình cùng các tay súng dưới quyền sẽ tới gặp Bộ trưởng Quốc phòng Shoigu, gọi đây là cuộc "hành quân công lý, không phải đảo chính" và hành động của họ "không cản trở quân đội Nga".
Vài phút sau, Prighozin đăng thông điệp cho hay ông Shoigu đã rời khỏi Rostov-on-Don mà "không trả lời câu hỏi vì sao ra lệnh cho trực thăng tấn công chúng tôi".
FSB cho biết các tuyên bố và hành động của ông Prigozhin "cấu thành hành vi xúi giục xung đột vũ trang trên lãnh thổ Nga, đâm sau lưng các chiến sĩ đang chiến đấu với lực lượng Ukraine ủng hộ phát xít". Prigozhin có nguy cơ đối mặt 12-20 năm tù.
"Chúng tôi kêu gọi các thành viên Wagner tránh phạm sai lầm không thể sửa chữa, dừng ngay mọi hành vi bạo lực chống lại nhân dân Nga, không tuân theo mệnh lệnh của tên tội phạm và kẻ phản bội Prigozhin, đồng thời bắt ông ta", thông cáo của FSB có đoạn.
Khu vực Wagner tuyên bố là hiện trường vụ tập kích vào doanh trại của tập đoàn quân sự tư nhân ngày 23/6. Video: Wagner
Phát ngôn viên Điện Kremlin Dmitry Peskov cho biết Tổng thống Vladimir Putin đã được thông báo về các sự kiện liên quan tới Prigozhin và "các biện pháp cần thiết đang được triển khai".
Bộ Quốc phòng Nga ngày 23/6 tuyên bố tất cả tin nhắn và video phát tán trên mạng xã hội về vụ tấn công nhằm vào doanh trại hậu phương của tập đoàn Wagner "đều không đúng với thực tế và là thông tin khiêu khích". Cơ quan này còn cho hay quân đội Ukraine đã "lợi dụng hành vi khiêu khích của ông Prigozhin" để tấn công hướng Bakhmut.
Trung tướng Nga Vladimir Alekseyev cùng ngày đăng video kêu gọi ông Prigozhin cân nhắc lại hành động. "Chỉ tổng thống mới có quyền bổ nhiệm lãnh đạo cao nhất của quân đội và ông đang lấn quyền tổng thống", Alekseyev cảnh báo.
Trong khi đó, tướng Sergei Surovikin, phó chỉ huy trưởng các lực lượng Nga ở Ukraine, người từng nhiều lần được Prigozhin ca ngợi về năng lực lãnh đạo, cũng kêu gọi Wagner "án binh bất động", nhấn mạnh mọi rối loạn chính trị tại Nga chỉ làm lợi cho kẻ thù.
"Lính Wagner phải tuân theo ý chí và mệnh lệnh của Tổng thống Nga. Giải tán đội hình hành quân lập tức và trở về căn cứ trước khi quá muộn", tướng Surovikin nói.
Xe quân sự bên ngoài trụ sở Quân khu miền Nam của Nga tại thành phố Rostov-on-Don ngày 23/6. Video: RBC
Hãng thông tấn TASS đưa tin các biện pháp an ninh tại Moskva đã được thắt chặt. Toàn bộ cơ sở quan trọng, trụ sở cơ quan chính phủ và hạ tầng giao thông được tăng cường bảo vệ, thiết giáp được triển khai khắp Moskva, trong đó có khu vực xung quanh trụ sở Bộ Quốc phòng Nga.
Vài tiếng trước khi thông báo trại huấn luyện Wagner bị tập kích, Prigozhin còn đăng video cáo buộc quân đội Nga rút khỏi một số cứ điểm ở Zaporizhzhia và Kherson, đồng thời cho rằng Bộ Quốc phòng Nga chuyển báo cáo không trung thực về tình hình chiến sự cho Tổng thống Putin.
Trong hơn một năm qua, trùm Wagner nhiều lần chỉ trích các chỉ huy quân đội Nga "bất tài" và khiến lực lượng của tập đoàn quân sự tư nhân chịu thương vong nặng nề ở Bakhmut vì không được cung cấp đủ đạn dược hoặc các đơn vị chính quy bỏ vị trí phòng thủ.
Ông Prigozhin cũng bất đồng với Bộ Quốc phòng Nga sau khi cơ quan này yêu cầu tất cả đơn vị tình nguyện như Wagner ký hợp đồng phục vụ trước tháng 7. Động thái này sẽ tích hợp chặt chẽ hơn các đơn vị Wagner vào cơ cấu chỉ huy của Bộ Quốc phòng Nga. Ông Prigozhin ban đầu từ chối ký bất cứ hợp đồng nào với Bộ Quốc phòng Nga, sau đó thông báo đang tự đề xuất điều khoản thay thế.
Vị trí tỉnh Rostov của Nga (khoanh màu đỏ). Đồ họa: Google
Thanh Danh (Theo TASS, Reuters)