"Về thỏa thuận Istanbul do Tổng thư ký Liên Hợp Quốc Antonio Guterres đề xuất, Nga không phản đối lần gia hạn tiếp theo của Sáng kiến Ngũ cốc Biển Đen, dự kiến hết hạn ngày 18/3. Tuy nhiên, lần gia hạn này là 60 ngày", Thứ trưởng Ngoại giao Nga Sergey Vershinin ngày 12/3 thông báo.
Thứ trưởng Vershinin cho biết dù hoạt động xuất khẩu sản phẩm nông nghiệp Ukraine đang diễn ra ổn định và mang lại lợi nhuận khổng lồ cho nước này, "rào cản vẫn còn đối với các đơn vị xuất khẩu nông sản Nga".
"Mỹ, Anh cùng Liên minh châu Âu (EU) đã tuyên bố miễn trừ trừng phạt với thực phẩm và phân bón Nga nhưng điều này về cơ bản chưa được thi hành tốt", ông Vershinin nói. "Chúng tôi sẽ xác định lập trường tiếp theo dựa trên tiến trình có thể thấy được trong bình thường hóa xuất khẩu nông sản của chúng tôi, không phải qua lời nói mà là bằng hành động".
Tàu chở ngũ cốc Ukraine rời cảng Odessa tháng 8/2022. Ảnh: Reuters.
Sau khi Nga thông báo chỉ chấp thuận gia hạn thỏa thuận ngũ cốc thêm 60 ngày, Ukraine cho rằng điều này mâu thuẫn với thỏa thuận ban đầu song không bác bỏ đề xuất.
"Chúng tôi đang chờ lập trường chính thức của Liên Hợp Quốc (LHQ) và Thổ Nhĩ Kỳ với tư cách bên bảo lãnh cho sáng kiến này", Bộ trưởng Hạ tầng Ukraine Oleksandr Kubrakov cho biết.
Theo thỏa thuận ký tháng 7/2022, Trung tâm Điều phối chung (JCC) được thành lập tại Istanbul, bao gồm các đại diện cấp cao từ Nga, Thổ Nhĩ Kỳ, Ukraine và LHQ để giám sát hoạt động xuất khẩu ngũ cốc trên Biển Đen. Thỏa thuận ban đầu có thời hạn 120 ngày, đã được gia hạn thêm 120 ngày vào tháng 11/2022.
Các tàu đến bốc hàng cần trải qua quá trình kiểm tra ngoài khơi Istanbul để đảm bảo không mang vũ khí, sau đó đi qua hành lang an toàn được JCC thiết lập đến các cảng Chornomorsk, Odesa và Yuzhny của Ukraine. Trong hành trình rời đi, các tàu lại được kiểm tra ở ngoài khơi Istanbul.
LHQ cho biết hơn 24,1 triệu tấn lương thực và nông sản được xuất khẩu theo thỏa thuận, trong đó ngô chiếm 1/2 và lúa mì chiếm 1/4 tổng lượng hàng. Tổng thư ký LHQ Guterres khẳng định cơ quan này sẽ làm mọi điều để "bảo vệ tính toàn vẹn của Sáng kiến Ngũ cốc Biển Đen và tính liên tục của thỏa thuận".
Hành lang an toàn theo thỏa thuận ngũ cốc Ukraine. Đồ họa: Guardian.
Nguyễn Tiến (Theo AFP, TASS)