"Bức thư của ông Guterres lại đưa ra kế hoạch hành động với những lời hứa rằng đến lúc nào đó, phần liên quan Nga trong thỏa thuận có thể được thực hiện", người phát ngôn Điện Kremlin Dmitry Peskov nói hôm nay, nhắc đến Tổng thư ký Liên Hợp Quốc Antonio Guterres. "Thật không may, Nga lúc này không thể trở lại thỏa thuận bởi các điều khoản liên quan Moskva không được thực thi, và trên thực tế cũng chưa bao giờ được triển khai".
Tổng thư ký Guterres ngày 24/7 kêu gọi Nga cho phép Ukraine xuất khẩu ngũ cốc an toàn từ các cảng của nước này, sau khi Moskva rút khỏi Sáng kiến Ngũ cốc Biển Đen. Ông đã viết thư cho Tổng thống Nga Vladimir Putin ngày 11/7 nhằm cứu sáng kiến, đề xuất giới hạn 4 tàu được đến và rời cảng Ukraine mỗi ngày, đổi lại sẽ kết nối một chi nhánh của ngân hàng Nga Rosselkhozbank với hệ thống thanh toán quốc tế SWIFT.
Ông Peskov nói Tổng thống Putin đã nêu rõ rằng Nga sẵn sàng trở lại thỏa thuận nếu các điều khoản liên quan Moskva được thực hiện.
Người phát ngôn Điện Kremlin Dmitry Peskov tại Moskva, Nga, ngày 23/12/2021. Ảnh: Reuters.
Sáng kiến Ngũ cốc Biển Đen được Liên Hợp Quốc và Thổ Nhĩ Kỳ làm trung gian đàm phán và ký tại Istanbul vào tháng 7/2022, cho phép Ukraine tiếp tục xuất khẩu ngô, lúa mì và các loại nông sản bằng đường biển. Để thuyết phục Nga tham gia, Liên Hợp Quốc đã đồng ý hỗ trợ Moskva xuất khẩu lương thực và phân bón theo một thỏa thuận.
Nga cho rằng những điều khoản liên quan đến Moskva không được thực thi và quyết định không gia hạn sáng kiến khi nó hết hạn ngày 17/7. Bộ Quốc phòng Nga ngày 19/7 tuyên bố mọi tàu hướng đến cảng Ukraine giáp Biển Đen sẽ bị coi là phương tiện vận chuyển hàng quân sự, nhưng chưa nêu phương án xử lý.
"Với việc Sáng kiến Ngũ cốc Biển Đen bị hủy, những bên dễ bị tổn thương nhất sẽ phải trả giá cao nhất", ông Guterres phát biểu tại hội nghị về lương thực của Liên Hợp Quốc ở Rome, Italy ngày 24/7.
Tổng thống Putin cùng ngày cho biết Nga sẽ thay thế Ukraine xuất khẩu ngũ cốc và cung cấp miễn phí cho các nước nghèo. "Nga sẽ tiếp tục nỗ lực hết mình để tạo ra nguồn cung ngũ cốc, thực phẩm, phân bón và hàng hóa khác cho châu Phi", ông chủ Điện Kremlin nói.
Theo người phát ngôn Điện Kremlin, Nga sẽ thảo luận về nguồn cung ngũ cốc với các nước châu Phi tại hội nghị thượng đỉnh Nga - châu Phi diễn ra ngày 27 - 28/7 ở St. Petersburg.
Hành lang an toàn theo Sáng kiến Ngũ cốc Biển Đen. Đồ họa: Guardian
Như Tâm (Theo Reuters)