Trong những tuần trước hạn rút quân ngày 31/8 của Tổng thống Joe Biden, một khu phức hợp bí mật và an toàn của Cơ quan Tình báo Trung ương Mỹ (CIA) đã trở thành trung tâm sơ tán bí mật trước khi bị phá hủy.
CIA đã sử dụng một phần khu phức hợp Eagle Base (Căn cứ Đại bàng) để đào tạo các đơn vị chống khủng bố. Một phần khác là Salt Pit (Hố muối), trung tâm giam giữ đầu tiên của CIA ở Afghanistan, từng được tiết lộ là nơi tra tấn những người bị bắt, theo một báo cáo của chính phủ.
Các tòa nhà ở Căn cứ Đại bàng và Hố muối bị phá hủy để ngăn nguy cơ Taliban tìm thấy các thiết bị hoặc tài liệu nhạy cảm. Tuy nhiên, ngay cả khi tiến hành một số vụ nổ theo kế hoạch, sân bay trực thăng ở khu phức hợp vẫn được sử dụng cho chiến dịch sơ tán bí mật.
Hình ảnh vệ tinh khu phức hợp bí mật của CIA ở ngoại ô Kabul, Afghanistan hôm 24/8. Ảnh: Planet Labs.
Nằm giữa vùng ngoại ô công nghiệp của Kabul và một dãy núi, khu phức hợp cách sân bay quốc tế Hamid Karzai khoảng hơn 4 km. Căn cứ có diện tích khoảng hơn 5 km2 và có thể nhìn thấy từ vệ tinh. Tuy nhiên, hầu như không có bức ảnh nào cho thấy bên trong căn cứ.
CIA dường như bắt đầu phá hủy các tòa nhà ở Hố muối trong tháng 4 và tháng 5, sau khi Tổng thống Biden thông báo Mỹ sẽ rút quân khỏi Afghanistan vào tháng 9. Việc xây dựng các tòa nhà bắt đầu trong khoảng năm 2002 - 2004, giai đoạn các nhà lập pháp Mỹ nói CIA đang tham gia "kỹ thuật thẩm vấn nâng cao" tại địa điểm này.
Nhiều vụ phá hủy dường như được tiến hành vào ngày 27/8, thời điểm Lầu Năm Góc cho biết các lực lượng Mỹ đã phá hủy có kiểm soát các thiết bị của họ. Dữ liệu công khai từ các cảm biến của NASA cho thấy dấu hiệu nhiệt từ địa điểm này, có thể do các vụ cháy nổ. Hình ảnh vệ tinh được chụp vào ngày 28/8 cũng cho thấy hai nhà kho bị cháy.
Căn cứ Đại bàng, nơi CIA đào tạo lực lượng Afghanistan, ban đầu là một nhà máy gạch cũ. Sau đó, nó được mở rộng thành khu phức hợp lớn hơn với các tòa nhà xây mới, theo nhiều quan chức và cựu quan chức Mỹ.
Các tòa nhà mới này, gồm một kho đạn dược và địa điểm huấn luyện, đã bị phá hủy phần lớn vào ngày 27/8, theo một người từng là nhà phân tích tình báo của chính phủ. Khu vực này có thể chứa nhiều tài liệu, ổ cứng và thông tin nhạy cảm khác. Quan chức Mỹ cuối tuần trước cũng xác nhận Căn cứ Đại bàng đã bị phá hủy.
Khu phức hợp của CIA ở ngoại ô Kabul, Afghanistan. Ảnh: Planet Labs.
Trong vài tuần của tháng 8, khi Mỹ gấp rút đóng cửa các cơ quan đại điện ngoại giao ở Afghanistan, công dân Mỹ và Afghanistan, những người có khả năng trở thành mục tiêu của Taliban, đã được sơ tán khỏi khu phức hợp.
Hình ảnh vệ tinh của Planet Labs hôm 24/8 cho thấy hàng chục phương tiện xếp hàng bên trong khu phức hợp, vượt xa số lượng thường thấy ở đây. Nhiều phương tiện sau đó đã được thiêu rụi.
Những người sơ tán được trực thăng đưa tới sân bay quốc tế Hamid Karzai để tránh điểm kiểm soát của Taliban. Dữ liệu bay tiết lộ ba trực thăng Mi-17 đã thực hiện ít nhất 35 chuyến bay đến và rời khu phức hợp, kể từ khi Taliban kiểm soát Kabul hôm 15/8. Hàng trăm người đã được sơ tán khỏi địa điểm này kể từ hôm đó, theo những người biết về kế hoạch.
Trực thăng Mi-17 do Nga sản xuất thường được quân đội Afghanistan sử dụng và ít gây chú ý khi bay trên bầu trời Kabul. CIA trước đây từng thừa nhận đã sử dụng Mi-17 để bay vào Afghanistan tháng 9/2001 khi bắt đầu chiến dịch quân sự.
Việc sơ tán và phá hủy khu phức hợp của CIA dường như được hoàn tất vào ngày 28/8. Video được chia sẻ trên mạng xã hội ngày 30/8 cho thấy lực lượng Taliban đã tiến vào khu phức hợp.
Dù đã bị phá hủy, Taliban vẫn nhận ra "đây từng là nơi rất quan trọng", một thành viên của lực lượng cho biết khi lướt máy quay của anh ta qua đống đổ nát.
Thanh Tâm (Theo NYTimes)