Các chi tiết mới, trích từ đơn kiện tập thể của hàng chục bang tại Mỹ nhằm vào Meta, vừa được công bố ngày 26/11. Được đệ trình lần đầu vào tháng 10, những bang này cáo buộc Meta "đã bỏ qua những thiệt hại to lớn" mà các nền tảng như Facebook, Instagram gây ra cho người dùng trẻ bằng cách "thiết kế và triển khai các tính năng gây nghiện, dễ bị cuốn hút vào ứng dụng".
"Trong Meta, thói quen thực tế của hàng triệu người dùng Instagram dưới 13 tuổi là một bí mật được ghi lại thường xuyên, được phân tích chặt chẽ, nhưng được bảo vệ nghiêm ngặt và không tiết lộ ra công chúng", đơn kiện có đoạn.
CEO Meta Mark Zuckerberg. Ảnh: Reuters
Theo nội dung đơn kiện, Meta đã ghi nhận hơn 1,1 triệu báo cáo từ người dùng dưới 13 tuổi trên Instagram thông qua hệ thống khiếu nại trên ứng dụng từ quý I/2019 đến quý II/2023. Tuy nhiên, họ chỉ vô hiệu hóa một phần nhỏ tài khoản, đồng thời tiếp tục thu thập dữ liệu của trẻ mà không có sự đồng ý của phụ huynh. Hành động này đã vi phạm luật liên bang trong việc ngăn chặn thu thập dữ liệu cá nhân từ người dùng dưới 13 tuổi", đơn cho hay.
Một số tài liệu trong vụ kiện cũng cho thấy những phản ứng nội bộ của Meta về sự độc hại của Instagram đối với giới nữ trong độ tuổi teen - những người luôn ám ảnh về hình ảnh cơ thể, lo lắng hoặc thậm chí có ý định tự tử.
Trong đó, cuộc trò chuyện qua tin nhắn giữa giám đốc Instagram Adam Mosseri và người phát ngôn Meta Stephanie Otway đề cập đến việc "thanh thiếu niên truy cập Instagram sẽ nói dối về độ tuổi của mình". Theo các luật sư liên bang, đây là một trong nhiều dấu hiệu cho thấy nhân viên Meta biết vấn đề người dùng chưa đủ tuổi vị thành niên nhưng lại không có động thái ngăn chặn.
Bên cạnh đó, các giám đốc Meta cũng hiểu rõ công ty đã thiết kế các sản phẩm để khai thác những góc khuất trong tâm lý giới trẻ như hành vi bốc đồng, dễ bị áp lực từ bạn bè. Một nghiên cứu của chính Meta từ tháng 3/2021 tiết lộ thuật toán của Instagram "đề xuất cả nội dung liên quan đến rối loạn ăn uống khi nhận được dấu hiệu cho thấy người dùng từng xem nội dung đó".
Nhân viên Meta cũng được cho đã tạo tài khoản thử nghiệm để theo dõi các hồ sơ có tên gợi ý về chứng rối loạn ăn uống. Thuật toán sau đó đã đề xuất "các tài khoản liên quan đến chứng biếng ăn, chẳng hạn @milkyskinandbones, @skinny._.binge, @_skinandbones__ và @applecoreanorexic". Dù vậy, các lãnh đạo công ty đã không làm gì sau khi xem kết quả này.
Trong đơn kiện tập thể, các bang còn cáo buộc hai nền tảng Instagram và Facebook "tấn công dồn dập" người dùng trẻ bằng những thông báo gây gián đoạn giấc ngủ cũng như việc học tập. Được gọi là "cảnh báo xúc giác", các thông báo gây chú ý sẽ thể hiện qua việc rung, âm thanh hoặc email, thậm chí là các "thông báo huy hiệu" hiển thị dưới dạng chỉ báo màu đỏ.
Nói với AP ngày 27/11, phát ngôn viên Meta cho biết công ty đã "nỗ lực trong thập kỷ qua để mang lại trải nghiệm trực tuyến an toàn cho thanh thiếu niên", đồng thời nhấn mạnh đang có hơn 30 công cụ kiểm soát cho cả người dùng trẻ và phụ huynh của họ.
Đề cập đến việc cấm người dùng trẻ sử dụng các nền tảng xã hội, Meta cho rằng việc xác minh độ tuổi là "một thách thức phức tạp của ngành". Đại diện Meta nói công ty ủng hộ việc "chuyển gánh nặng kiểm soát trẻ vị thành niên sử dụng các nền tảng xã hội sang các cửa hàng ứng dụng và phụ huynh", trong đó muốn liên bang yêu cầu các cửa hàng ứng dụng như App Store và Google Play bổ sung tính năng trẻ dưới 16 tuổi tải xuống ứng dụng phải có sự đồng ý của người giám hộ họ.
Đầu tháng 11, Arturo Bejar, cựu giám đốc Facebook, cho biết con gái 14 tuổi của ông đã nhận được những bộ ảnh nhạy cảm của nam giới khi sử dụng Instagram. Ông là giám đốc thứ hai sau Frances Haugen đứng ra tố cáo vấn đề nội bộ của Meta liên quan đến tác động tiêu cực của các nền tảng đối với trẻ em.
Nói trước các nhà lập pháp Mỹ, Bejar cho rằng ban lãnh đạo Facebook, nay là Meta, nhận thức được tác hại phổ biến đối với người dùng trẻ tuổi, nhưng không có những hành động thích hợp để giải quyết vấn đề. Ông nhắc đến Giám đốc sản phẩm Chris Cox, cho biết đã gặp người này đầu tiên để đề cập đến những số liệu liên quan đến tác hại của nền tảng với thanh thiếu niên.
Trước đó, cuối 2021, Haugen đã tiết lộ một loạt thông tin nội bộ của Facebook trên các báo hàng đầu ở Mỹ, xoay quanh việc thuật toán xếp hạng thúc đẩy sự chia rẽ, Instagram gây tác động tiêu cực đến người dùng tuổi teen hay việc có khoảng 360 triệu người nghiện Facebook. Thời gian sau đó, bà còn tiếp tục chia sẻ những vấn đề chấn động bên trong Meta. Đây được xem là một trong những bê bối lớn nhất của công ty do Zuckerberg điều hành.
Bảo Lâm (theo NYPost, Fortune)