Một phần tám số người dùng Facebook, tương đương 360 triệu thành viên, được ghi nhận về tình trạng sử dụng quá mức, dẫn tới ảnh hưởng giấc ngủ, công việc, chăm sóc con cái và quan hệ xã hội.
Facebook gọi đây là hiện tượng "sử dụng có vấn đề", với những đặc điểm điển hình của chứng nghiện Internet. Các vấn đề gồm giảm hiệu quả lao động do liên tục lướt Facebook và không hoàn thành công việc, mất ngủ vì thức đêm để lướt ứng dụng, quan hệ cá nhân phai nhạt khi người dùng dành thời gian trực tuyến nhiều hơn tương tác trực tiếp với nhau.
Tài liệu nội bộ cũng thể hiện tình trạng trên Facebook tồi tệ hơn nhiều so với các nền tảng mạng xã hội khác.
Ứng dụng Facebook trên điện thoại. Ảnh: Reuters
Một nhóm chuyên về đảm bảo sức khỏe cho người dùng Facebook đã đề xuất các biện pháp khắc phục. Một số đã được thực thi, ví dụ khuyến khích người dùng rời mạng xã hội trong thời gian ngắn, hay tắt một số thông báo...
Tuy nhiên, nhóm này bị Facebook đình chỉ hoạt động từ cuối năm 2019.
Dani Lever, phát ngôn viên Facebook, cho biết công ty gần đây đã lên kế hoạch xử lý tình trạng sử dụng có vấn đề và các lo ngại liên quan đến sức khỏe người dùng. "Nhiều người cũng từng vật lộn với công nghệ như TV và smartphone. Chúng tôi có vai trò riêng, đó là lý do Facebook phát triển công cụ để giúp mọi người quản lý thời gian sử dụng dịch vụ. Công ty cũng có nhóm riêng tìm hiểu và bảo đảm mọi người có thể dùng các nền tảng theo cách có ý nghĩa với họ", bà nói.
Nghiên cứu về tác động tiêu cực đến cuộc sống do sử dụng mạng xã hội được Facebook tiến hành nhiều năm trước, với mục tiêu hạn chế những hành vi nguy hiểm đi liền với nền tảng của công ty này.
Các nhà nghiên cứu nhận thấy nhiều người không kiểm soát được thời gian sử dụng mạng xã hội. "Hoạt động như mua sắm và dùng Facebook có thể gây vấn đề cho một số người nếu diễn ra lặp đi lặp lại với cường độ quá mức", tài liệu nội bộ có đoạn. "Trong một số trường hợp, các bậc cha mẹ ở trên Facebook còn nhiều hơn chăm sóc con cái".
"Tôi lướt Facebook mọi lúc mọi nơi theo đúng nghĩa đen, trừ lúc tắm. Tôi mất hoàn toàn khái niệm về thời gian", một phụ nữ 22 tuổi nói.
Tháng 3/2020, vài tháng sau khi nhóm bị giải thể, các nhà nghiên cứu đã chia sẻ dữ liệu trong nội bộ công ty và khuyến khích các nhóm khác tiếp tục công việc của họ.
Nhóm này ước tính chứng nghiện tác động tới 12,5% trong tổng số 2,9 tỷ người dùng. 10% người dùng Mỹ, một trong những thị trường màu mỡ nhất của hãng, phản ánh về hành vi sử dụng quá đà dẫn tới ảnh hưởng cuộc sống. Con số này là 25% ở Philippines và Ấn Độ, hai thị trường lớn của Facebook.
Cảm thấy nghiện Facebook
Laurin Manning Gandy, 40 tuổi, đăng ký tài khoản từ cuối năm 2004, cho biết nền tảng giúp cô tiếp cận nhiều người, ngoài các mối quan hệ thân thiết. Gandy thường xuyên xem bài viết của bản thân, đếm số lượt thích và bình luận, cũng như dành hơn 8 tiếng mỗi ngày lướt Facebook.
"Mỗi giây không làm gì là tôi lại mở Facebook trên điện thoại. Nó chiếm hữu bộ não của tôi", cô nói. Cô nhận ra mình đã từ bỏ theo đuổi ngành sáng tạo, trong đó có vẽ tranh, để đổi lấy sự hiện diện trên mạng. Gandy gọi đó là chứng nghiện.
Cô xóa ứng dụng khỏi điện thoại hồi tháng 4, nhưng gần đây cài lại để đặt đồ ăn từ nhà hàng. Gandy nói đang cố không đăng gì trên Facebook.
Frances Haugen nói về vấn đề của Facebook đầu tháng 10. Ảnh: CBS News
Trong một nghiên cứu năm 2018, nhóm khoa học dữ liệu của Facebook cho biết họ bắt đầu đọc những bài viết về chứng nghiện Facebook. "Chúng tôi xem xét một cách nghiêm túc. Dù sử dụng Facebook thường xuyên không đáp ứng các tiêu chuẩn về chứng nghiện ngập, chúng tôi vẫn muốn xử lý những vấn đề thiết kế dẫn tới tình trạng này", nhóm cho hay.
Apple và Google đã triển khai những tính năng hạn chế nghiện sử dụng thiết bị, nhiều công ty cũng đang theo bước họ. Facebook hồi năm 2018 bổ sung công cụ quản lý thời gian cho người dùng, trong đó thông báo tổng thời gian sử dụng mỗi ngày và nhắc nhở khi họ chạm ngưỡng tự quy định.
Cuối tháng 10, 17 báo lớn của Mỹ đồng loạt xuất bản các câu chuyện trích ra từ hàng nghìn trang tài liệu nội bộ của Facebook mà cựu quản lý Frances Haugen cung cấp. Niềm tin suy giảm và tương lai bất định được giới phân tích đánh giá là khủng hoảng khốc liệt nhất trong lịch sử của mạng xã hội lớn nhất thế giới.
Tuy nhiên, điều này vẫn chưa đủ để người dùng rời bỏ Facebook, khi nó vẫn nằm trong những nền tảng trực tuyến được người trưởng thành tại Mỹ sử dụng nhiều nhất. Theo khảo sát hồi tháng 4 của trung tâm nghiên cứu Pew, 69% những người được hỏi cho biết đang dùng Facebook.
Giới chuyên gia cho rằng nền tảng này đã chạm đúng nhu cầu giao tiếp xã hội và các động lực sinh học, khiến người dùng không thể dứt khỏi ngay cả khi liên tục bày tỏ mong muốn ngừng sử dụng nó.
Điệp Anh (theo Wall Street Journal)