Theo bà Ngô Thị Tuyết Sương, Giám đốc chất lượng Hệ thống tiêm chủng VNVC, vaccine là chế phẩm sinh học đặc biệt sử dụng trên người, đưa trực tiếp kháng nguyên vào cơ thể để tạo miễn dịch chủ động. Phần lớn vaccine cần được bảo quản, vận chuyển ở nhiệt độ 2-8 độ C với hệ thống kho lạnh, tủ lạnh, xe lạnh chuyên dụng.
Một số loại vaccine nhạy cảm với nhiệt độ thấp: như viêm gan B; bạch hầu - ho gà - uốn ván (DTP); uốn ván - bạch hầu (TD); uốn ván, thương hàn, có thể bị hỏng khi bị đông băng. Một số vaccine khác nhạy cảm với nhiệt độ cao như bại liệt uống (OPV); sởi - rubella (MR); sởi - quai bị - rubella (MMR) có thể bị hỏng khi tiếp xúc với nhiệt độ cao hoặc ánh sáng.
Bà Sương lý giải nhiệt độ cao có thể khiến các thành phần chính của vaccine bị thay đổi hoặc mất đi tính chất. Điều này có thể làm giảm hiệu quả của vaccine hoặc tạo ra các chất phụ phẩm có thể gây hại. Bên cạnh đó, nhiệt độ cao có thể ảnh hưởng đến tính ổn định của vaccine, dẫn đến sự giảm chất lượng và hiệu quả của vaccine. Vaccine khi đã bị hỏng thì hiệu lực bảo vệ giảm hoặc mất, người được tiêm có thể gặp tai biến. Vì vậy, việc bảo quản vaccine ở nhiệt độ thích hợp là điều kiện quan trọng để đảm bảo an toàn và hiệu quả tiêm chủng.
Do đó, các trung tâm tiêm chủng phải có phương án dự phòng để đảm bảo chất lượng tuyệt đối cho vaccine, tránh rủi ro cho người được tiêm chủng. Tại VNVC, phương án dự phòng trong công tác bảo quản vaccine được thực hiện nghiêm ngặt ở tất cả các khâu.
Mỗi kho lạnh của VNVC luôn có tối tiểu 2 dàn lạnh và hoạt động luân phiên. Về công suất, một dàn lạnh đã đủ để cho kho lạnh hoạt động đạt nhiệt độ 2-8 độ C, việc bố trí hai dàn lạnh là để dự phòng khi một trong hai dàn lạnh gặp sự cố.
Để tránh nguy cơ mất điện ảnh hưởng đến chất lượng vaccine, các trung tâm tiêm chủng luôn luôn đảm bảo có hai nguồn cung cấp điện cho dây chuyền lạnh (gồm nguồn điện lưới quốc gia và máy phát điện). Khi có sự cố về điện lưới, máy phát điện sẽ hoạt động để đảm bảo cung cấp điện cho kho lạnh, tủ lạnh. VNVC trang bị các máy phát điện công suất lớn đảm bảo cung cấp điện liên tục trong 72 giờ. Hàng tháng, các máy phát điện sẽ được cho chạy test không tải và có tải, nhằm đảm bảo khi mất điện lưới, máy phát điện sẵn sàng trong tình trạng hoạt động tốt.
Kho lạnh bảo quản vaccine đạt chuẩn GSP tại VNVC. Ảnh: Mộc Thảo
Để vaccine được bảo quản từ 2-8 độ C, VNVC có hệ thống giám sát, cảnh báo chặt chẽ, đa dạng, với nhiều kênh cảnh báo. Khi nhiệt độ nằm ngoài ngưỡng (dưới 3 độ và trên 7 độ), hệ thống cảnh báo sẽ hoạt động, giúp cho nhóm giám sát phát hiện sớm và có biện pháp xử lý kịp thời, đảm bảo vaccine luôn được bảo quản đạt yêu cầu. Hệ thống các thiết bị theo dõi nhiệt độ bảo quản, giám sát nhiệt độ tự động 24/24h tại chỗ và trực tuyến gồm 3 lớp: cảnh báo tại chỗ bằng tín hiệu còi và đèn, cảnh báo từ xa qua tin nhắn SMS và cảnh báo thông qua email đến những người có trách nhiệm như thủ kho, quản lý kho, quản lý chất lượng và bảo trì... nếu nhiệt độ ở ngưỡng nguy hiểm.
Tại VNVC, vaccine được bảo quản trong hệ thống kho lạnh đạt chuẩn quốc tế Good Storage Practices (GSP) cùng hệ thống dây chuyền bảo quản lạnh khép kín. Với mạng lưới 4 kho tổng và gần 115 kho lạnh đặt ở các trung tâm tiêm chủng cả nước, VNVC có thể bảo quản cùng thời điểm gần 300 triệu liều vaccine, trong đó có hệ thống bảo quản đến âm 86 độ.
Ông Nguyễn Hữu Hạnh, Giám đốc Logistic của VNVC, cho biết hệ thống cũng sẵn sàng điều động xe phát điện di động có mặt trong một giờ đồng hồ kể từ khi yêu cầu. Việc này nhằm đảm bảo cấp điện kịp thời phòng trường hợp cả hai nguồn điện nói trên gặp sự cố. Ngoài ra, VNVC còn chuẩn bị phương án huy động các kho lạnh di động từ những trung tâm lân cận. Tất cả nhân viên như nhân viên kho, bảo trì, đảm bảo chất lượng, thậm chí là bảo vệ kho, tài xế lái xe vận chuyển vaccine, đều được tập huấn định kỳ xử lý sự cố kho lạnh.
"Theo nguyên tắc, nếu xảy ra sự cố cúp điện, kho lạnh vẫn đảm bảo bảo quản vaccine trong điều kiện nhiệt độ từ 2 đến 8 độ C trong vòng 60 phút, trong khi đó, chỉ mất khoảng 20 giây là máy phát điện đã tự vận hành thay thế", ông Hạnh cho biết.
Hệ thống xe lạnh và các thùng lạnh, bình tích lạnh, đá gel được chuẩn bị sẵn để đóng gói vaccine khi cần. Tất cả thùng lạnh được gắn nhiệt kế tự ghi là thiết bị được ví như "hộp đen" của vaccine, nhằm truy xuất dữ liệu nhiệt độ suốt hành trình, theo dõi mức nhiệt theo thời gian thực. Nhiệt độ thùng lạnh được hiển thị liên tục trong buồng lái. Đây cũng là căn cứ VNVC đánh giá chất lượng vaccine trong quá trình vận chuyển, nhập kho.
Chi Lê