Bộ trưởng Quốc phòng Mỹ Lloyd Austin ngày 18/12 thông báo lập liên minh 10 nước, gồm Mỹ, Anh, Bahrain, Canada, Pháp, Italy, Hà Lan, Na Uy, Seychelles và Tây Ban Nha, nhằm ứng phó các vụ tập kích của lực lượng Houthi tại Yemen nhằm vào tàu hàng qua Biển Đỏ.
Liên minh này sẽ thực hiện Chiến dịch Bảo vệ Thịnh vượng, dựa trên nguồn lực của Lực lượng Hàng hải Phối hợp thuộc Hạm đội 5 của Mỹ đóng tại Bahrain. Lực lượng này có Nhóm Chuyên trách 153, chuyên hoạt động ở khu vực Biển Đỏ.
Động thái diễn ra sau khi lực lượng Houthi tại Yemen gần đây phóng nhiều tên lửa và máy bay không người lái (UAV) nhằm vào tàu hàng đi qua Biển Đỏ, thậm chí nhắm mục tiêu vào chiến hạm Mỹ hoạt động trong khu vực. Đây được coi là phản ứng kiềm chế và mang tính đa phương của Mỹ, thay vì mở chiến dịch tập kích đáp trả nhằm vào Houthi, vốn tiềm ẩn rất nhiều thách thức với Washington.
"Giải pháp không đơn giản như nhiều người nghĩ", Tyler Rogoway, bình luận viên quân sự của Drive, cho biết. "Nhiều người có quan điểm cứng rắn cho rằng Houthi chỉ có thể hiểu vấn đề bằng vũ lực và Mỹ cần đáp trả kiên quyết ngay sau khi những con tàu đầu tiên bị tập kích".
Mỹ có nhiều biện pháp đáp trả bằng quân sự, như phóng tên lửa hành trình từ tàu chiến tập kích một số mục tiêu hạn chế, hay phát động chiến dịch không kích quy mô lớn, thậm chí là đưa quân tấn công trên bộ. Quân đội Mỹ đã cung cấp một số hình thức hỗ trợ cho liên minh quân sự do Arab Saudi dẫn đầu trong cuộc chiến chống Houthi, nên cũng không xa lạ gì với lực lượng này.
Trực thăng chở các thành viên Houthi đổ bộ lên tàu Galaxy Leader ngày 19/11. Video: Houthi
Tuy nhiên, tình hình hiện tại ở khu vực Trung Đông đã trở nên phức tạp hơn và tiềm ẩn nhiều hậu quả sâu rộng hơn so với trước. Iran và các lực lượng dân quân do nước này hậu thuẫn như Hezbollah ở Lebanon chưa tham gia tổng lực vào xung đột Israel - Hamas, song nếu Mỹ tấn công lực lượng Houthi, họ nhiều khả năng sẽ mở mặt trận mới để thể hiện sự ủng hộ với nhóm.
Lực lượng Mỹ tại Iraq và Syria gần đây thường xuyên bị tập kích, khi các lực lượng trong "trục kháng chiến" do Iran dẫn dắt muốn thể hiện đoàn kết với nhóm Hamas ở Gaza. Thậm chí Houthi cũng có khả năng gia tăng đáng kể các cuộc tấn công nhằm vào lực lượng Mỹ trong khu vực.
"Nói một cách đơn giản, chỉ cần một mồi lửa là đủ thổi bùng lửa xung đột khó lòng dập tắt", Rogoway nhận định về tình hình Trung Đông.
Việc Mỹ trực tiếp tham gia và sa lầy vào một phương diện khác trong xung đột Israel - Hamas được đánh giá là điều mà lực lượng Houthi và Iran mong muốn. Nhóm Houthi nhiều lần phóng tên lửa, UAV tấn công trực tiếp vào Israel, song Lực lượng Phòng vệ Israel (IDF) tới nay chưa đáp trả.
"Không quân Israel có đủ khả năng tấn công các mục tiêu Houthi, song họ dừng hoạt động này sau vài chục lần triển khai", Rogoway cho biết. "Một yếu tố có thể dẫn đến điều này là sự thuyết phục từ Mỹ. Ngoài ra, hoạt động giám sát của hải quân Mỹ và ô phòng không tiên tiến của Israel khiến những đợt tập kích của Houthi trở nên vô tác dụng và lãng phí".
Vị trí Yemen và các quốc gia trong khu vực. Đồ họa: AFP
Lực lượng Houthi sở hữu kho vũ khí tầm xa khổng lồ, đa dạng và phát triển đáng kể sau hơn một thập kỷ giao tranh với liên minh quân sự do Arab Saudi dẫn đầu.
Mỹ đặt một căn cứ quân sự lớn ở Djibouti, quốc gia nằm đối diện Yemen qua eo biển Bab al-Mandab. Căn cứ ở Djibouti nằm cách Yemen khoảng 160 km, nơi Mỹ triển khai phần lớn hoạt động xung quanh quốc gia Trung Đông này.
Gần cơ sở tại Djibouti còn có một căn cứ UAV quan trọng của Mỹ phụ trách hoạt động ở châu Phi, Biển Đỏ và Vịnh Oman. "Các đợt tập kích liên tục bằng tên lửa đạn đạo, tên lửa hành trình và UAV nhằm vào những căn cứ quan trọng này sẽ trở thành vấn đề lớn cả về địa chính trị và quân sự", Rogoway nhận định.
Nếu Mỹ dùng biện pháp quân sự tấn công, nhóm Houthi có thể đáp trả bằng cách khai hỏa vũ khí tầm xa tập kích các mục tiêu khác của Mỹ trong khu vực. Houthi có thể sở hữu năng lực chống hạm lớn hơn so với ước tính của nhiều người, dù nhóm chưa sử dụng đến.
"Vấn đề khác là liệu Mỹ có thể triển khai các hệ thống phòng không mà họ cần tại những địa điểm có thể bị Houthi dùng vũ khí tầm xa tập kích hay không? Liệu hải quân Mỹ có thể triển khai đủ lực lượng để giám sát liên tục khu vực hay không?", Rogoway đặt câu hỏi. "Điều gì xảy ra nếu các cơ sở quân sự của Mỹ bị tập kích? Mỹ sẽ đáp trả ra sao, nhanh tới mức nào và sẵn sàng leo thang giao tranh tới đâu?".
Việc xác định các mục tiêu tấn công tại Yemen của quân đội Mỹ thoạt nghe dễ dàng và không khó về mặt tác chiến. Tuy nhiên, nếu chiến sự sau đó leo thang, quân đội Mỹ sẽ đối mặt nhiều vấn đề chiến thuật thách thức hơn.
Khu trục hạm USS Mason hoạt động trên Đại Tây Dương tháng 7/2021. Ảnh: US Navy
"Đánh quỵ Houthi rất khác với ngăn chặn hoặc hạn chế đáng kể năng lực tấn công tàu thuyền của nhóm", Rogoway cho biết. "Ngăn chặn các đợt tập kích bằng tên lửa diệt hạm và UAV đòi hỏi hoạt động quy mô lớn, tốn kém và tiêu tốn nguồn lực. Liệu Mỹ có sẵn sàng làm điều này tới cùng hay không?".
"Các cuộc tấn công trả đũa mang lại lợi ích gì cho Mỹ, như uy tín và răn đe diện rộng, hay không? Điều này thật sự có tác dụng với đối phương hay không? Chiến dịch trả đũa liệu có thể ngăn các vụ tập kích của Houthi trong tương lai hay không? Nếu không, Mỹ đã mở ra loạt vấn đề mà lẽ ra họ có thể né tránh bằng chiến thuật phòng thủ lâu dài và mạnh mẽ hơn", Rogoway nhận định.
Việc thành lập liên minh quốc tế nhằm đối phó với các đợt tập kích nhằm vào tàu hàng của Houthi sẽ giúp các đồng minh chia trách nhiệm và chi phí với Mỹ, cũng như xây dựng mặt trận tập thể nhằm triển khai sức mạnh đối phó với Houthi. Nếu cần tấn công đáp trả Houthi, hoạt động này sẽ do liên minh đa quốc gia thực hiện hoặc hỗ trợ.
"Đó là lý do khiến chiến dịch trả đũa Houthi trở nên phức tạp hơn nhiều người tưởng tượng", Rogoway cho biết. "Tình hình hiện tại diễn biến tương đối nhanh chóng và mọi thứ rõ ràng sắp thay đổi. Nhiều phương tiện hải quân sẽ sớm có mặt trong khu vực trong khu vực để tham gia hoạt động an ninh hàng hải mới. Câu hỏi về việc liên minh có tấn công trả đũa Houthi hay không sẽ sớm được trả lời".
Nguyễn Tiến (Theo Drive)