Bác sĩ Nguyễn Trung Nguyên, Giám đốc Trung tâm chống độc, Bệnh viện Bạch Mai, cho biết ngộ độc rượu có hai dạng là ngộ độc rượu thông thường (ethanol) và ngộ độc cồn công nghiệp methanol.
Ngộ độc rượu thông thường (rượu nấu từ ngũ cốc) do uống quá nhiều rượu, khiến cơ thể mất kiểm soát, có cảm giác hưng phấn, kích thích nhẹ. Nếu uống quá nhiều, bệnh nhân sẽ bị ngộ độc nặng với các triệu chứng kích thích thần kinh, hạ đường huyết, tụt huyết áp, hạ thân nhiệt, thậm chí suy hô hấp, hôn mê sâu. Một số trường hợp nặng gây tổn thương não, di chứng hôn mê, suy thận và tử vong.
Trường hợp ngộ độc cồn công nghiệp methanol, có độc tính rất cao, tác động chủ yếu lên thần kinh. Khi vào cơ thể, methanol được chuyển hóa thành formaldehyde và tiếp đến là formic acid, sẽ tấn công não bộ, mắt, dây thần kinh thị giác.
Tuy nhiên, "rất khó để phân biệt rượu chứa methanol và ethanol bằng mắt thường", tiến sĩ Khuất Quang Sơn, giảng viên Hóa học, Đại học Phòng cháy chữa cháy Hà Nội cho biết. Ngoài ra, theo bác sĩ Nguyên, methanol rất giống với rượu ethanol thông thường, thậm chí ngọt, dễ uống hơn. Khi mới uống, bệnh nhân cũng có cảm giác giống với say rượu nên dễ bị nhầm lẫn, bằng mắt thường rất khó phân biệt được hai loại này.
Phần lớn các vụ ngộ độc liên quan đến methanol đã xảy ra do uống đồ uống bị lẫn tạp chất và methanol. Nguyên nhân do methanol được "tuồn" trái phép ra ngoài, pha vào rượu nhằm mục đích kinh doanh phi pháp, không được cơ quan chức năng kiểm soát... Một số khác do mua cồn sát trùng (cồn y tế) về pha với nước thành rượu uống, mà không biết cồn sát trùng này vô tình bị pha trộn methanol.
Từ 4/8 đến 8/8, 11 bệnh nhân ngộ độc rượu phải vào viện điều trị, trong đó hai người tử vong, một nữ sinh tổn thương lan tỏa cả hai bên bán cầu não, tình trạng nặng,nguy hiểm tính mạng. Những trường hợp khác đang cấp cứu và điều trị hồi sức tích cực. Các bệnh nhân này đều bị ngộ độc sau khi uống rượu pha cồn rửa tay và nồng độ methanol trong máu đều vượt ngưỡng cho phép.
Ngộ độc methanol diễn ra từ từ. Theo bác sĩ Nguyên, những giờ đầu sau khi uống phải cồn công nghiệp methanol, người bệnh chỉ có cảm giác say giống say rượu thông thường. Sau vài ngày, chất độc bắt đầu chuyển hóa. Bệnh nhân xuất hiện mờ mắt, lơ mơ, thở nhanh do rối loạn axit máu, co giật, hôn mê. Khi đến viện, hầu hết trường hợp đã tổn thương não, mắt và tuần hoàn, ở trong tình trạng nguy kịch.
Theo tiến sĩ Sơn, methanol là chất lỏng trong suốt, không màu, vừa là chất độc cấp tính vừa là chất độc mãn tính (không có dấu hiệu rõ ràng và không phát tác ngay sau khi ăn). Theo y văn, nồng độ này ở từ mức 20mg/dL đã có thể gây ngộ độc, trên 50 mg/dL phải lọc máu cấp cứu và trên 80 mg/dL khả năng tử vong.
Methanol có thể được hấp thụ vào cơ thể qua đường hít, nuốt, tiếp xúc với da hoặc tiếp xúc với mắt. Trong đó, nuốt là một con đường tiếp xúc quan trọng, mức độ gây độc cao nhất.
Triệu chứng ban đầu như nhức đầu, chóng mặt, kích động, hưng cảm cấp tính, mất trí nhớ, giảm mức độ ý thức bao gồm hôn mê và co giật. Buồn nôn, nôn, chán ăn, đau bụng dữ dội, xuất huyết tiêu hóa, tiêu chảy, bất thường chức năng gan và viêm tụy.
Nhiều người bị rối loạn thị giác, mờ mắt, nhạy cảm với ánh sáng, ảo giác thị giác, nhìn mờ, mất thị lực một phần đến toàn bộ và hiếm khi đau mắt, mất cân bằng điện giải, suy thận, tiểu ra máu và chết cơ ở cấp độ tế bào, tiêu cơ vân. Nặng hơn, bệnh nhân loạn nhịp tim, hạ huyết áp, ngừng hô hấp, nguy cơ tử vong cao
Để phòng chống ngộ độc rượu, nên sử dụng mức độ vừa phải theo liều lượng. Không uống quá hai đơn vị cồn một ngày với nam, một đơn vị cồn mỗi ngày đối với nữ và không uống quá 5 ngày một tuần. Một đơn vị cồn tương đương 10 g cồn nguyên chất chứa trong dung dịch uống, tức khoảng 3/4 chai hoặc lon bia 330 ml (5%) hoặc một cốc bia hơi 330 ml hay một ly rượu vang 100 ml (13,5%) hoặc một chén rượu mạnh 30 ml (40%).
Không cho trẻ em và vị thành niên uống rượu bia, kiểm soát lượng uống ở mức nguy cơ thấp nhất trong một lần. Nên uống từ từ, kết hợp vừa ăn vừa uống, uống xen kẽ với nước lọc. Không điều khiển xe sau khi uống rượu bia. Không nên tham gia vào các hoạt động ngoài trời hoặc ở những nơi nguy hiểm, không an toàn, dễ bị ngã, va chạm, chấn thương...
Không uống rượu không rõ nguồn gốc, xuất xứ, không có giấy chứng nhận, rượu pha chế, rượu ngâm với lá, rễ cây, phủ tạng động vật, nhất là không được uống rượu khi đang đói, căng thẳng, hay mệt mỏi. Khi có biểu hiện triệu chứng ngộ độc rượu như mệt mỏi, chóng mặt, đau đầu, nôn... cần đến ngay các cơ sở y tế để điều trị kịp thời.
Tuyệt đối không uống rượu pha với những loại nước có ga, bia, caffein, hoa quả công nghiệp nhiều phẩm màu... Không nên ăn các loại kẹo, bánh mứt quá ngọt hoặc các loại thực phẩm cay nồng và hút thuốc trong khi uống rượu khiến cơ thể nhanh chóng bị mệt, tinh thần thiếu minh mẫn...
Các cơ quan chức năng cần tăng cường quản lý, giám sát, không để rượu giả, rượu pha tràn lan thị trường, đe dọa tính mạng người dân.
Thùy An