Lái xe phòng thủ (defensive driving) là một tập hợp các kỹ năng lái xe, giúp tài xế tự bảo vệ bản thân và những người ngồi trong xe, trước những va chạm có thể xảy ra do những phương tiện khác hoặc điều kiện kém thuận lợi.
Tại một số nước trên thế giới, như Mỹ, Australia, Anh... tài xế có thể tham gia các khóa bổ túc kỹ năng lái xe phòng thủ, thông thường có thời gian học từ 4 đến 8 giờ. Không chỉ nâng cao kỹ năng xử lý tình huống, tài xế còn được giảm chi phí bảo hiểm xe, từ 10-30% tùy công ty, khi đã hoàn thành xong khóa học.
Một khóa học lái xe phòng thủ ở Singapore. Video: Spark CarCare
Các kỹ năng thường được hướng dẫn trong khóa học lái xe phòng thủ đa dạng, nhấn mạnh vào khả năng xử lý một cách an toàn, như cách đánh lái, phanh gấp, chuyển làn... trong nhiều điều kiện khác nhau, và cách xử lý tình huống khi gặp tai nạn, ví dụ như hạn chế tranh cãi, hiềm khích hoặc hơn thua nhau. Những kỹ năng cơ bản trong lái xe phòng thủ bao gồm:
Kiểm tra nhanh trước khi xuất phát
Trước khi di chuyển, tài xế nên có thói quen kiểm tra nhanh phương tiện để đảm bảo mọi thứ hoạt động bình thường. Bao gồm đi một vòng xung quanh xe kiểm tra các dấu hiệu bất thường bằng mắt. Lên xe nên điều chỉnh vị trí ghế, gương, điều hòa, chỉ đường, nhạc... Những việc này chỉ tốn 1-2 phút, nhưng rất hữu ích khi trở thành thói quen, nhất là đối với những tài xế hay thay đổi xe.
Luôn quan sát khi di chuyển
Tài xế học cách xử lý tính huống đường trơn trượt khi tham gia lớp lái xe phòng thủ tại Australia. Ảnh: Adrenaline
Tài xế nắm vững kỹ năng lái xe phòng thủ sẽ luôn quan sát đường phía trước và cả phía sau khi di chuyển, thay vì chỉ "dán" mắt vào xe phía trước. Tài xế nên tập trung khi lái, hướng tầm mắt xa hơn về phía trước để phát hiện các mối nguy hiểm tiềm ẩn, và thỉnh thoảng nhìn gương hậu để theo dõi các tình huống nguy hiểm có thể xảy ra phía sau xe.
Bằng cách quan sát kỹ, tài xế sẽ học được kỹ năng giữ khoảng cách với các phương tiện xung quanh. Việc giữ khoảng cách với xe phía trước là điều đơn giản, chỉ cần tăng giảm chân ga cho đồng bộ tốc độ. Việc giữ khoảng cách với xe phía sau sẽ hơi khác một chút, khi bị xe khác bám sát đuôi, tài xế có thể chuyển làn khác, hoặc phanh nhẹ, báo hiệu cho xe đằng sau là đang giảm tốc, xe sau có thể vượt hoặc giảm tốc theo.
Luôn dự đoán rủi ro có thể xảy ra khi lưu thông
Một khi đã tập thói quen quan sát môi trường xung quanh xe, tài xế nên học cách dự đoán tình huống nguy hiểm có thể xảy ra, và kế hoạch đối phó để giữ an toàn cho bản thân.
Ví dụ, nếu quan sát phía trước có một xe tải đang chở hàng không được ràng buộc chặt, tài xế không nên bám sát theo sau vì hàng hóa trên xe có thể rơi nếu xe tải đi qua phần đường không bằng phẳng. Lúc này tài xế nên giữ khoảng cách xa hơn, hoặc chuyển làn và vượt xe nếu điều kiện cho phép.
Không nên mong đợi những người khác sẽ lái xe cẩn thận
Các chuyên gia khuyên tài xế khi lái xe, cứ nghĩ mọi phương tiện xung quanh chưa từng tham gia khóa học lái xe phòng thủ. Do đó, tài xế phải luôn thận trọng trước những tình huống có thể xảy ra. Nếu có sự cố, chỉ có chính tài xế mới có thể kiểm soát phương tiện mà mình đang cầm lái, chứ không phải xe khác. Tài xế không thể mong đợi những phương tiện xung quanh luôn tuân thủ luật đi đường, có thể xử lý tình huống tốt như đã tham gia các khóa đào tạo lái xe an toàn.
Như vậy, để an toàn hơn khi lưu thông trên đường, tài xế nên cố gắng giữ khoảng cách, không lái vào vùng điểm mù của các phương tiện khác. Nếu phát hiện xe khác có dấu hiệu bất thường, như lạng lách, tăng giảm tốc độ liên tục, tài xế càng nên giữ khoảng cách xa hơn.
Hạn chế chuyển làn không cần thiết
Tỷ lệ tai nạn sẽ cao hơn khi tài xế chuyển làn không cần thiết. Do đó, tài xế nên giữ đúng tốc độ và chỉ chuyển làn lúc muốn vượt xe khác hoặc rẽ hướng. Lưu ý phải dùng đèn xi-nhan trước khi chuyển làn hoặc rẽ hướng, nhằm báo hiệu cho các xe xung quanh biết về ý định của tài xế.
Tân Phan (theo DriversEd)