"Tôi học được từ cha rằng bóng đá phải mà một công cụ mang đến những điều tốt đẹp", Pele từng viết trên Twitter năm 2020. "Tôi áp dụng lời dặn đó vào cuộc sống, sử dụng tài năng của bản thân để thúc đẩy tình yêu và hòa bình. Một trong những niềm tự hào lớn nhất của tôi là ngăn được chiến tranh ở Nigeria vào năm 1969, trong một chuyến du đấu của Santos".
Những năm 1960, với sức hút lớn từ Pele, Santos du dấu quanh thế giới. Đầu năm 1969, họ đến Nigeria ngay giữa cuộc nội chiến ở đất nước này, để đá giao hữu tại thủ đô Lagos. Santos được yêu mến đến mức các bên đồng ý ngừng bắn trong ngày đội bóng Brazil đến thi đấu. Trận đấu giữa Santos và và đội bóng địa phương Super Eagles hôm 26/1 kết thúc với tỷ số hòa 2-2, trong đó Pele ghi hai bàn.
Tuy nhiên, một số tài liệu khác lại cho rằng việc đình chiến chỉ đến sau đó gần hai tuần tại thành phố Benin, giáp biên giới Biafra. Trang web của Santos khẳng định chính quyền địa phương cho phép người dân nghỉ lễ để xem Pele thi đấu, ở trận Santos thắng Nigeria 2-1 hôm 4/2. Họ thậm chí còn xây một cây cầu nối Benin với Biafra để cả hai bên có thể chứng kiến màn trình diễn của Pele.
Pele trong những năm tháng khoác áo Santos. Ảnh: RT.
"Chúng tôi đá giao hữu ở thành phố Benin, tâm điểm của nội chiến", Pele viết trong tự truyện năm 2007. "Ngày lịch sử ấy được xem là 'Ngày Santos ngừng chiến tranh'. Tôi không chắc việc ngừng chiến tranh có hoàn toàn đúng hay không, nhưng sự thật là người Nigeria đã ngừng bắn vào hôm đó. Điều tôi chắc chắn nhất, đó là Santos thắng 2-1 nhờ các bàn của Edu và Toninho Guerreiro".
Theo nhiều tài liệu, cuộc xung đột tàn khốc nổ ra từ năm 1967 giữa Nigeria và một quốc gia ly khai, Biafra. Cuộc nội chiến bắt nguồn từ xung đột sắc tộc, khiến nhiều người dân thiệt mạng và nhiều người khác phải rời bỏ nhà cửa. Đến ngày 13/1/1970, cuộc chiến này mới kết thúc.
"Tầm ảnh hưởng của Pele thật đáng kinh ngạc", cố hậu vệ Ramos Delgado, đồng đội của Pele khi đó, từng chia sẻ với Times. "Chính quyền hai bên đã ngừng chiến để người dân được xem Santos đá. Trong 72 giờ, bóng đá quan trọng hơn chiến tranh".
Tờ Times năm 2005 viết rằng đó là lần đầu đôi bên ngừng chiến trong hơn hai năm từ khi cuộc chiến tranh nổ ra. Nhưng sự việc vẫn gây tranh cãi, khi sau đó blogger người Nigeria có tên Oloajo Ayegbayo tung ra những bằng chứng cho thấy cuộc nội chiến ngừng lại không phải vì sự xuất hiện của Pele và Santos.
Ayegbayo đã cố gắng dựng lại tình tiết bằng cách sử dụng các tờ báo địa phương vào thời điểm đó, nhưng anh không thấy tờ nào đề cập đến lệnh ngừng bắn. Cây cầu của thành phố Benin có thể được mở, nhưng đó là thông lệ vào những ngày diễn ra các trận bóng đá.
Dù sự thật chưa được làm rõ, câu chuyện của Pele và Santos vẫn mang nét thần thoạil, khiến "Vua bóng đá" trở nên vĩ đại hơn. Giai thoại này cũng đánh dấu sự ra đời của bài hát vẫn thường được các CĐV Santos dùng để cổ động, trong đó có lời thoại "Chỉ Santos mới ngăn được chiến tranh".
Santos là CLB Pele khoác áo lâu nhất trong sự nghiệp, từ 1956 đến 1974 với 618 bàn sau 636 trận. Sau khi Pele qua đời hôm 29/12, Chủ tịch Santos Andres Rueda tuyên bố CLB tạm treo áo số 10 để vinh danh "Vua bóng đá".
Vy Anh